Health Literacy Levels among Elderly in Health Region 9 :A Study with The European Health Literacy Survey (HLS-EU) Questionnaire ระดับความรอบรู้ด้านสุขภาพของผู้สูงอายุ เขตสุขภาพที่ 9 : การศึกษาด้วยแบบสำรวจความรอบรู้ด้านสุขภาพของสหภาพยุโรป
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การวิจัยเชิงพรรณนาแบบภาคตัดขวางเพื่อศึกษาระดับความรอบรู้ด้านสุขภาพของผู้สูงอายุในเขตสุขภาพที่ 9 (นครราชสีมา ชัยภูมิ บุรีรัมย์ สุรินทร์) กลุ่มตัวอย่างคือผู้สูงอายุ 2,000 คน สุ่มแบบหลายขั้นตอน เครื่องมือคือแบบสำรวจความรอบรู้ด้านสุขภาพของสหภาพยุโรป แปลจาก Health Literacy Survey-European Union (HLS-EU-Q47) มีค่าสัมประสิทธิ์ความเชื่อมั่นของครอนบาคทั้งฉบับเท่ากับ 0.97 เก็บรวบรวมข้อมูลเดือนมกราคม-มีนาคม 2562 วิเคราะห์ข้อมูลคุณลักษณะส่วนบุคคลและดัชนีความรอบรู้ด้านสุขภาพ (Health Literacy Index) ด้วยความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐา
ผลการวิจัยพบว่า กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่เป็นเพศหญิง (62.6%) สมรสหรืออยู่กับคู่ชีวิต (61.1%) อายุระหว่าง 70-79 ปี (32.8%) จบการศึกษาระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 (81.9%) สามารถอ่านและเขียนหนังสือได้ (87.9%) ไม่ได้ทำงาน (60.9%) และใช้สิทธิหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (75.0%) ค่าเฉลี่ยดัชนีความรอบรู้ด้าน ในภาพรวมเท่ากับ 30.86 (SD=6.89) แปลผลอยู่ในระดับ “เป็นปัญหา” เมื่อจำแนกรายมิติพบว่า ค่าเฉลี่ย HLI ในมิติการดูแลรักษาเท่ากับ 31.32 (SD=7.40) มิติการป้องกันโรคเท่ากับ 31.31 (SD=7.26) และมิติการสร้างเสริมสุขภาพเท่ากับ 29.98 (SD=7.62) ทั้งสามมิติแปลผลในระดับ “เป็นปัญหา” เมื่อพิจารณาสมรรถนะในกระบวนการความรอบรู้ด้านสุขภาพพบว่าค่าเฉลี่ย HLI จากมากไปน้อยได้แก่ 1) การทำความเข้าใจกับข้อมูลข่าวสารด้านสุขภาพ ( =32.17, SD=7.35), 2) การนำข้อมูลข่าวสารด้านสุขภาพไปใช้ในการดูแลสุขภาพ ( =31.07, SD=7.37), 3) การตัดสินใจเลือกข้อมูลข่าวสารด้านสุขภาพ ( =30.51, SD=7.39), และ 4) การเข้าถึงข้อมูลข่าวสารด้านสุขภาพ ( =29.98, SD=7.56) ระดับความรอบรู้ด้านสุขภาพในแต่ละสมรรถนะในกระบวนการความรอบรู้ด้านสุขภาพ แปลผลในระดับที่ “เป็นปัญหา” ผลการศึกษาเสนอแนะให้มีการเสริมสร้างความรอบรู้ด้านสุขภาพของผู้สูงอายุในการจัดการกับข้อมูลข่าวสารด้านสุขภาพในทุกมิติ และทุกสมรรถนะต่อไป
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เอกสารอ้างอิง
สำนักบริหารการทะเบียน กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย. สถิติประชากร รายจังหวัด ตามช่วงอายุที่ระบุ [อินเตอร์เน็ต]. 2565 [เข้าถึงเมื่อ 2565 พฤษภาคม 13]. เข้าถึงได้จาก : https://stat.bora.dopa.go.th/ StatMIS/#/ReportStat/3
มูลนิธิสถาบันวิจัยและพัฒนาผู้สูงอายุไทย (มส.ผส.). เช็คสถานการณ์ทางประชากรผู้สูงอายุไทย สำรวจโอกาสและความท้าทาย [อินเตอร์เน็ต]. 2565 [2565 พฤษภาคม 13]. เข้าถึงได้จาก : https://thaitgri.org/?p=40044
Kheokao J, Ubolwan K, Tipkanjanaraykha K, Plodpluang U. Online health information seeking behaviors among the Thai elderly social media users. TLA Research Journal 2019;12(1):60-76.
Chesser AK, Woods NK, Smothers K, Rogers N. Health literacy and older adults: A systematic review. Gerontology & Geriatric Medicine 2016; 2: 1-13.
Nutbeam D. Health literacy as a public health goal: a challenge for contemporary health education and communication strategies into the 21st century. Health Promotion International 2000; 15(3):259-67.
Sørensen K, Van den Broucke S, Fullam J, Doyle G, Pelikan J, Slonska Z, et al. Health literacy and public health: A systematic review and integration of definitions and models. BMC Public Health 2012; 12(80). doi: 10.1186/1471-2458-12-80.
วิมล โรมา, สายชล คล้อยเอี่ยม, วรัญญา สุขวงศ์, ฐิติวัฒน์ แก้วอำดี, อัจฉรา ตันหนึ่ง, รุ่งนภา คำผาง และคณะ. การสำรวจความรอบรู้ด้านสุขภาพของประชาชนไทย อายุ 15 ปี ขึ้นไป พ.ศ. 2562. กรุงเทพฯ: สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข; 2562.
นิชดา สารถวัลย์แพศย์, สมยศ ศรีจารนัย, เมทณี ระดาบุตร, ปัฐยาวัชร ประกฎผล, วนิดา ชวเจริญพันธ์, ลัดดาวัลย์ ไวยสุระสิงห์. การพัฒนาความแตกฉานด้านสุขภาพเกี่ยวกับการพลัดตกหกล้มของผู้สูงอายุในชุมชน เขตสุขภาพที่ 4. วารสารพยาบาลตำรวจ 2562;11(1):95-106.
วรจรรฑญาร์ มงคลดิษฐ์, สิริมาศ ปิยะวัฒนพงศ์, มยุรี ลี่ทองอินทร์. ความสัมพันธ์ระหว่างความสามารถในการรู้คิดและความรอบรู้ด้านสุขภาพของผู้สูงอายุโรคข้อเข่าเสื่อม. การประชุมวิชาการเสนอผลงานวิจัยระดับบัณฑิตศึกษาแห่งชาติ ครั้งที่ 20. มหาวิทยาลัยขอนแก่น; 2562.
กรรณิการ์ การีสรรพ์, พรทิพย์ มาลาธรรม. นุชนาฏ สุทธิ. ความสัมพันธ์ระหว่างความรอบรู้ด้านสุขภาพ ความรู้เกี่ยวกับการควบคุมโรคความดันโลหิตสูง และพฤติกรรมการดูแลสุขภาพของผู้สูงอายุที่เป็นโรคความดันโลหิตสูง. Rama Nurs J 2562; 25(3): 280-95.
กิจปพน ศรีธานี. ความสัมพันธ์ระหว่างความฉลาดทางสุขภาพกับคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุในภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนกลาง. วารสารวิจัยระบบสาธารณสุข 2560;11(1):26-30.
พิษณุรักษ์ กันทวี, สถิรกร พงศ์พานิช. ความแตกฉานทางสุขภาพในกลุ่มผู้สูงอายุตำบลป่าตึง อำเภอแม่จัน จังหวัดเชียงราย. เชียงรายเวชสาร 2562; 11(1): 73-83.
จิราพร เกศพิชญวัฒนา, สุวิณี วิวัฒน์วานิช, ชาตินัย หวานวาจา. ความรอบรู้ด้านสุขภาพของผู้สูงอายุในชมรม/ศูนย์เรียนรู้ผู้สูงอายุในเขตกรุงเทพมหานคร. วารสารประชากรศาสตร์ 2563; 36(2): 37-52.
ฐปรัตน์ รักษ์ภาณุสิทธิ์, นันทิยา โข้ยนึ่ง, แสงอรุณ อิสระมาลัย, อริยา คูหา. ผลของความรอบรู้ด้านสุขภาพและการรับรู้ภาวะสุขภาพของตนเองต่อคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุในสามจังหวัดชายแดนภาคใต้ประเทศไทย. วารสารเครือข่ายวิทยาลัยพยาบาลและการสาธารณสุขภาคใต้ 2563; 7(3): 182-94.
นฤมล ใจดี, รัฐฐา ระมั่ง, นวลจันทร์ กรินวาณิช, ราตรี โพธิ์ระวัช. ความฉลาดด้านสุขภาพของผู้สูงอายุในอำเภอเมือง จังหวัดกำแพงเพชร. รายงานสืบเนื่องจากการประชุมวิชาการระดับชาติ ครั้งที่ 6 สถาบันวิจัยและพัฒนา มหาวิทยาลัยราชภัฏกำแพงเพชร; 20 ธันวาคม 2562: 1312-23.
เยาวลักษณ์ มีบุญมาก, จิริยา อินทนา, กรรณิการ์ กิจนพเกียรติ, เพ็ญจมาศ คำธนะ, นงณภัทร รุ่งเนย. ความรอบรู้ด้านสุขภาพของผู้สูงอายุในชุมชนกึ่งเมืองแห่งหนึ่งในจังหวัดราชบุรี. วารสารเครือข่ายวิทยาลัยพยาบาลและการสาธารณสุขภาคใต้ 2562; 6(พิเศษ):129-41.
สำนักงานสถิติแห่งชาติ (สสช.). สถิติประชากรศาสตร์ ประชากรและเคหะ: จำนวนประชากรกลางปี จำแนกตามเพศ ภาคและจังหวัด (จากกระทรวงสาธารณสุข) พ.ศ. 2554–2563 [อินเตอร์เน็ต]. 2565 [เข้าถึงเมื่อ 2565 พฤษภาคม 13]. เข้าถึงได้จาก http://statbbi.nso.go.th/staticreport/Page/sector/TH/report/ sector_01_11104_TH_.xlsx
จุฬาลักษณ์ โกมลตรี. การคำนวณขนาดกลุ่มตัวอย่าง. วารสารสุขภาพจิตแห่งประเทศไทย 2555; 20(3):192-8.
Sørensen K, Pelikan JM, Röthlin F, Ganahl K, Slonska Z, Doyle G, et al. Health literacy in Europe: comparative results of the European health literacy survey (HLS-EU). Eur J Public Health. 2015 Dec;25(6):1053-8. doi: 10.1093/eurpub/ckv043.
นันทกา สวัสดิพานิช, สุจิตรา เทียนสวัสดิ์. การแปลเครื่องมือเพื่อใช้ในงานวิจัยข้ามวัฒนธรรม: เทคนิคและประเด็นที่ต้องพิจารณา. วารสารสภาการพยาบาล 2554; 26(1):19-28.
Sørensen,K, Van den Broucke S, Pelikan JM, Fullam J, Doyle, Slonska Z, et al. Measuring health literacy in populations: illuminating the design and development process of the European Health Literacy Survey Questionnaire (HLS-EU-Q). BMC Public Health 2013; 13:948.
วุฒิ สุขเจริญ. การดำเนินการกับข้อมูลขาดหาย. วารสารร่มพฤกษ์ มหาวิทยาลัยเกริก. 2558; 33(2):12-32.
Pelikan JM, Röthlin F, & Canahl K. Measuring comprehensive health literacy in general populations: validation of instrument, indices and scales of the HLS-EU study [Oral presentation], 6th Annual Health Literacy Research Conference; 2014, Oct. 3-4; Bethesda, MD.
สำนักงานพัฒนาธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ (องค์การมหาชน). รายงานผลการสำรวจพฤติกรรมผู้ใช้อินเตอร์เน็ตในประเทศไทย ปี 2563 (Thailand Internet User Behavior 2020 [อินเตอร์เน็ต]. 2563 [เข้าถึงเมื่อ 2565 พ.ค. 22]. เข้าถึงได้จาก: https://www.etda.or.th/getattachment/c5835c06-e238-4cda-9816- 814df31caca5/IUB_2020_Web.pdf.aspx
Słonska Z, Borowiec AA, Aranowska AE. Health literacy and health among the elderly: Status and challenges in the context of the Polish population aging process. Anthropological Review 2015; 78(3):297-307.
Eronen J, Paakkari L, Protegijs E, Saajanaho M, Rantanen T. Assessment of health literacy among older Finns. AGING CLIN EXP RES 2019; 31:549-56.
Tiller D, Herzog B, Kluttig A, Haerting J. Health literacy in an urban elderly East-German population – results from the population-based CARLA study. BMC Public Health 2015; 15:883.
Duong TV, Aringazina A, Baisunova G, Nurjanah Pham TV, Pham KM, et al. Measuring health literacy in Asia: Validation of the HLS-EU-Q47 survey tool in six Asian countries. J Epidemiol 2016; 27(2):80-6. doi: 10.1016/j.je2016.09.005.
Wångdahl J, Jaensson M, Dahlberg K, Nilsson U. The Swedish version of the electronic health literacy scale: Prospective psychometric evaluation study including thresholds levels. JMIR Mhealth Uhealth 2020; 8(2):e16316. doi:10.2196/16316.
Rouquette A, Nadot T, Labitrie P, Van den Broucke S, Mancini J, Rigal L, et al. Validity and measurement invariance across sex, age, and education level of the French short versions of the European health literacy survey questionnaire. PLOS ONE 2018; 13(12): e0208091.
Lorini C, Lastrucci V, Mantwill S, Vettori V, Bonaccorsi G, the Florence Health Literacy Research Group. Measuring health literacy in Italy: A validation study of the HLS-EU-Q16 and of the HLS-EU-Q6 in Italian language, conducted in Florence and its surroundings. Ann Ist Super Sanità 2019; 55(1):10-8.
N’Goran AA, Pasquier J, Deruaz-Luyet A, Burnand B, Haller DM, Neuner-Jehle S, et al. Factors associated with health literacy in multimorbid patients in primary care: A cross-sectional study in Switzerland. BMJ Open 2018; 8:e018281.
