ผลการพัฒนารูปแบบการส่งเสริมสุขภาพหญิงตั้งครรภ์ และการคลอดที่ปลอดภัย ในพื้นที่ทุรกันดาร จังหวัดแม่ฮ่องสอน

บทคัดย่อ

จังหวัดแม่ฮ่องสอน มีพื้นที่ทุรกันดารในหลายอำเภอ ทำให้หญิงตั้งครรภ์มีความยากลำบากในการเข้าถึงบริการรักษาพยาบาล เสี่ยงต่อการตายของมารดา และบุตร ต้องการพัฒนารูปแบบการส่งเสริมสุขภาพหญิงตั้งครรภ์ และการคลอดที่ปลอดภัยในพื้นที่ทุรกันดาร เพื่อเพิ่มความปลอดภัยให้แก่มารดาและบุตรจากการตั้งครรภ์และการคลอด จึงได้มีการวิจัยเชิงปฏิบัติการ เพื่อพัฒนารูปแบบการส่งเสริมสุขภาพหญิงตั้งครรภ์ และการคลอดที่ปลอดภัย ศึกษาผลการพัฒนารูปแบบ และเปรียบเทียบความพึงพอใจต่อรูปแบบที่ได้พัฒนาขึ้นกับแบบเดิม ในพื้นที่ทุรกันดาร กลุ่มตัวอย่างเป็นหญิงตั้งครรภ์ที่คลอดที่บ้าน / โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล มีอายุครรภ์ตั้งแต่ 28 สัปดาห์ขึ้นไป อาศัยอยู่ในเขตพื้นที่ทุรกันดาร ซึ่งเป็นกลุ่มที่มีความเสี่ยงจากการตั้งครรภ์และการคลอด จำนวน 80 คน แบ่งเป็นกลุ่มทดลองและกลุ่มเปรียบเทียบ กลุ่มละ 40 คน กลุ่มทดลอง ใช้รูปแบบการส่งเสริมสุขภาพที่พัฒนา กลุ่มเปรียบเทียบใช้การดูแลแบบเดิม เครื่องมือวิจัยประกอบด้วย รูปแบบการส่งเสริมสุขภาพหญิงตั้งครรภ์ และการคลอดที่ปลอดภัยที่พัฒนา และรูปแบบเดิม แบบสัมภาษณ์ และแบบบันทึกการตั้งครรภ์ การฝากครรภ์ การคลอด และภาวะสุขภาพ เก็บข้อมูลในเดือนกันยายน และธันวาคม 2567 วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนา การทดสอบไคสแควร์/การทดสอบของฟิสเชอร์ และการทดสอบที

ผลการศึกษาพบว่า รูปแบบการส่งเสริมสุขภาพหญิงตั้งครรภ์ และการคลอดที่ปลอดภัยที่พัฒนาขึ้น ประกอบด้วย1) การพัฒนาศักยภาพเจ้าหน้าที่ 2) การส่งเสริมสุขภาพหญิงตั้งครรภ์ และการคลอดที่ปลอดภัย 3) การติดตามและประเมินผล ผลการใช้รูปแบบการส่งเสริมสุขภาพที่พัฒนา พบว่า ทำให้หญิงตั้งครรภ์มีความรู้เกี่ยวกับการตั้งครรภ์เพิ่มมากขึ้น มีพฤติกรรมส่งเสริมสุขภาพหญิงตั้งครรภ์ที่ดีขึ้น และดีกว่าการดูแลแบบเดิม สุขภาพของมารดา และน้ำหนักทารกแรกคลอด มีความปกติมากกว่าการดูแลแบบเดิม อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ แต่ทารกมีสุขภาพหลังคลอดไม่แตกต่างกับการดูแลแบบเดิม ทั้งนี้ รูปแบบที่พัฒนานี้ทำให้หญิงตั้งครรภ์มีความพึงพอใจมากกว่าการดูแลแบบเดิม อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ

จากผลการศึกษา ควรนำรูปแบบการส่งเสริมสุขภาพที่พัฒนาขึ้นนี้ไปใช้ในพื้นที่ทุรกันดารในจังหวัดแม่ฮ่องสอน และจังหวัดอื่น ๆ ต่อไป