รูปแบบการจัดการสิ่งปฏิกูลขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในเขตสุขภาพที่ 10 อุบลราชธานี

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษารูปแบบการจัดการสิ่งปฏิกูลขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในเขตสุขภาพที่ 10 อุบลราชธานี และนำรูปแบบที่ได้ไปทดลองปฏิบัติการในพื้นที่ใหม่ มีการเลือกกลุ่มตัวอย่างแบบเจาะจงแบ่งเป็น 2 กลุ่มได้แก่ 1) กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการพัฒนากระบวนการ ประกอบด้วย ผู้บริหารองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น หัวหน้าส่วนที่เกี่ยวข้องในการจัดการสิ่งปฏิกูล ผู้นำชุมชน เจ้าหน้าสาธารณสุขจากโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล เพื่อถอดบทเรียนในพื้นที่ต้นแบบในการจัดการสิ่งปฏิกูล 4 แห่ง จำนวน 36 คน 2) กลุ่มตัวอย่างที่เป็นพื้นที่ทดลองปฏิบัติการและเก็บรวบรวมข้อมูล 2 พื้นที่ จำนวน 50 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ แบบสนทนากลุ่ม แบบสังเกต แบบสอบถาม  และแบบรายงานการประชุม วิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณด้วยสถิติ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ข้อมูลเชิงคุณภาพโดยการวิเคราะห์เนื้อหา การดำเนินการวิจัยใช้กระบวนการ PAOR  (P=Plan, A=Action O=Observe, R=Reflect) โดยดำเนินการ 2 รอบ ผลการวิจัย พบว่า รูปแบบการจัดการสิ่งปฏิกูลขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในเขตสุขภาพที่10 อุบลราชธานี ประกอบด้วย 4 ขั้นตอนได้แก่ ขั้นตอน 1) การเตรียมข้อมูลสถานการณ์ 2) สร้างความรู้ความเข้าใจในเรื่องการจัดการสิ่งปฏิกูลและโรคที่เกี่ยวข้องให้ผู้บริหารองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นและผู้เกี่ยวข้อง 3) สร้างการมีส่วนร่วมของชุมชนในการจัดการสิ่งปฏิกูล 4) การกำกับติดตามในพื้นที่  ผลจากการใช้รูปแบบนี้ ทำให้องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นที่คัดเลือกเข้าร่วมการวิจัยทั้ง 2 แห่งมีการจัดการสิ่งปฏิกูลโดยมีการสร้างระบบบำบัดสิ่งปฏิกูล 1 แห่งส่วนอีก 1 แห่งอยู่ระหว่างการเลือกสถานที่บำบัดสิ่งปฏิกูลและรอจัดเวทีประชาคมอีกครั้ง รูปแบบการจัดการสิ่งปฏิกูลขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในงานวิจัยนี้จะช่วยให้องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นสามารถจัดการสิ่งปฏิกูลได้ตามบทบาทและหน้าที่ตามที่กฎหมายกำหนด ลดปัญหาการร้องเรียนการลักลอบทิ้งสิ่งปฏิกูล และช่วยลดการป่วยตายด้วยมะเร็งตับและท่อน้ำดีได้ในทางอ้อม