การประเมินการเข้าถึงบริการด้านสุขภาพเชิงพื้นที่ด้วยซอฟต์แวร์โอเพนซอร์สและข้อมูลเปิด กรณีศึกษาเขตสุขภาพที่ 6
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การเข้าถึงบริการสุขภาพ หมายถึง ความสามารถในการเข้าถึง (ability to reach) ของบริการสุขภาพ ซึ่งมีความเกี่ยวข้องกับที่ตั้ง ชั่วโมงการให้บริการ ศักยภาพการให้บริการ การเคลื่อนที่ของผู้รับบริการ ระบบการขนส่ง และอุปสรรคทางภูมิศาสตร์ เป็นต้น การประเมินการเข้าถึงบริการสุขภาพช่วยในการดูแลและป้องกันปัญหาด้านสุขภาพของประชากรได้อย่างแม่นยำ การวิเคราะห์การเข้าถึงเชิงพื้นที่จึงเป็นเครื่องมือสำคัญในการสนับสนุนการดำเนินงาน อย่างไรก็ตามขั้นตอนและข้อมูลที่ใช้สำหรับการวิเคราะห์ยังคงมีความซับซ้อน ดังนั้นการดำเนินงานนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินการเข้าถึงบริการสุขภาพเชิงพื้นที่อย่างง่ายและรวดเร็ว โดยใช้เครื่องมือ openrouteservices และข้อมูลแบบเปิดจาก OpenStreetMap เพื่อประเมินการเข้าถึงสถานพยาบาลแต่ละระดับในเขตพื้นที่บริการสุขภาพที่ 6 ผลการศึกษาแสดงการเข้าถึงสถานบริการสุขภาพทั้ง 3 ระดับ ตามระยะเวลาที่กำหนด คือ 10 15 และ 30 นาที โดยสถานบริการในระดับปฐมภูมิและทุติยภูมิสามารถเข้าถึงได้ภายในเวลา 30 นาที มีเพียงพื้นที่ห่างไกลจากตัวเมืองหรือรอยต่อระหว่างจังหวัดบางพื้นที่ที่ต้องใช้เวลามากกว่า 30 นาที ขณะที่การเข้าถึงสถานบริการในระดับตติยภูมิภายใน เวลา 30 นาทีจะครอบคลุมเฉพาะเขตพื้นที่เมืองโดยรอบสถานพยาบาลเท่านั้น จากการใช้เครื่องมือและข้อมูลแบบเปิดช่วยลดขั้นตอนและเวลาในการจัดเตรียมข้อมูลได้อย่างมาก และผลลัพธ์ที่ได้ยังสามารถนำไปสนับสนุนการกำหนดนโยบายและการปฏิบัติงานให้สอดคล้องกับบริบทของพื้นที่ และช่วยให้การดูแลและป้องกันปัญหาสุขภาพของประชาชนในพื้นที่เกิดประสิทธิภาพต่อไป
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความที่พิมพ์ในวารสารสถาบันป้องกันควบคุมโรคเขตเมือง ถือว่าเป็นผลงานวิชาการ งานวิจัยและวิเคราะห์ ตลอดจนเป็นความเห็นส่วนตัวของผู้เขียนเอง ไม่ใช่ความเห็นของสถาบันป้องกันควบคุมโรคเขตเมือง หรือคณะบรรณาธิการแต่ประการใด ผู้เขียนจำต้องรับผิดชอบต่อบทความของตน
References
Penchansky R, Thomas JW. The Concept of Access: Definition and Relationship to Consumer Satisfaction. Medical Care [Internet]. 1981 Feb [cited 2022 Oct 6];19(2):127-140. Available from: https://journals.lww.com/lww-medicalcare/Fulltext/1981/02000/The_Concept_of_Access__Definition_and_Relationship.1.aspx
Neutens T. Accessibility, equity and health care: Review and research directions for transport geographers. Journal of Transport Geography [Internet]. 2015 Feb [cited 2022 Oct 6];43:14–27. Available from: http://dx.doi.org/10.1016/j.jtrangeo.2014.12.006
Cheng M, Tao L, Lian Y, Huang W. Measuring spatial accessibility of urban medical facilities: A case study in changning district of Shanghai in China. International Journal of Environmental Research and Public Health [Internet]. 2021 [cited 2022 Oct 6];18(18): 9598. Available from: https://www.mdpi.com/1660-4601/18/18/9598
Murad AA. Creating a GIS application for health services at Jeddah city. Computer in Biology Medicine [Internet]. 2007 Jun [cited 2022 Oct 6];37(6):879–89. Available from: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0010482506001703
Shakoor MB, Niazi NK, Bibi I, Rahman MM, Naidu R, Dong Z, et al. Unraveling health risk and speciation of arsenic from groundwater in rural areas of Punjab, Pakistan. International Journal of Environmental Research and Public Health [Internet]. 2015 [cited 2022 Oct 6];12(10):12371–90. Available from: https://www.mdpi.com/1660-4601/12/10/12371
Allam Z, Jones DS. Pandemic stricken cities on lockdown. Where are our planning and design professionals [now, then and into the future]?. Land Use policy [Internet]. 2020 Sep [cited 2022 Oct 6];97:104805. Available from: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0264837720305974?via%3Dihub
Klompmaker JO, Hoek G, Bloemsma LD, Gehring U, Strak M, Wijga AH, et al. Green space definition affects associations of green space with overweight and physical activity. Environmental Research [Internet]. 2018 Jan[cited 2022 Oct 6];160:531–40. Available from: https://doi.org/10.1016/j.envres.2017.10.027
Engemann K, Pedersen CB, Arge L, Tsirogiannis C, Mortensen PB, Svenning JC. Residential green space in childhood is associated with lower risk of psychiatric disorders from adolescence into adulthood. Proceeding of the National Academy of Sciences of the United States of America [Internet]. 2019 Feb [cited 2022 Oct 6];116(11):5188–93. Available from: https://www.pnas.org/doi/abs/10.1073/pnas.1807504116
Lovett A, Haynes R, Sünnenberg G, Gale S. Car travel time and accessibility by bus to general practitioner services: a study using patient registers and GIS. Social Science&Medicine [Internet]. 2002 Jul [cited 2022 Oct 6];55(1):97–111. Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12137192/
สำนักงานเขตสุขภาพที่ 6. สถิติข้อมูลพื้นฐานทั่วไปเขตสุขภาพที่ 6 [อินเตอร์เน็ต]. 2564 [เข้าถึงเมื่อ 27 กันยายน 2565]. เข้าถึงได้จาก: http://region6.cbo.moph.go.th/r6/all_data.php
Chen W, Cheng L, Chen X, Chen J, Cao M. Measuring accessibility to health care services for older bus passengers: A finer spatial resolution. Journal of Transport Geography [Internet]. 2021 May [cited 2022 Oct 6];93:103068. Available from: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0966692321001216
10. สำนักงานเขตสุขภาพที่ 6. สถิติข้อมูลพื้นฐานทั่วไปเขตสุขภาพที่ 6 [อินเตอร์เน็ต]. 2564 [เข้าถึงเมื่อ 27 กันยายน 2565]. เข้าถึงได้จาก: http://region6.cbo.moph.go.th/r6/all_data.php
Chen W, Cheng L, Chen X, Chen J, Cao M. Measuring accessibility to health care services for older bus passengers: A finer spatial resolution. Journal of Transport Geography [Internet]. 2021 May [cited 2022 Oct 6];93:103068. Available from: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0966692321001216
Kotavaara O, Nivala A, Lankila T, Huotari T, Delmelle E, Antikainen H. Geographical accessibility to primary health care in Finland – Grid-based multimodal assessment. Applied Geography [Internet]. 2021 Nov [cited 2022 Oct 6];136:102583. Available from: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0143622821001995
Siegel M, Koller D, Vogt V, Sundmacher L. Developing a composite index of spatial accessibility across different health care sectors: A German example. Health Policy [Internet]. 2016 Feb [cited 2022 Oct 6];120(2):205–12. Available from: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0168851016000026