ปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการรู้คิดบกพร่องเล็กน้อยในผู้สูงอายุ

บทคัดย่อ

ความเป็นมา ปัจจุบันประเทศไทยเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุอย่างสมบูรณ์ ภาวะสมองเสื่อมเป็นปัญหาสำคัญที่พบในผู้สูงอายุ การทราบถึงความชุกและปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับภาวะการรู้คิดบกพร่องเล็กน้อย ซึ่งเป็นภาวะก่อนภาวะสมองเสื่อม ทำให้สามารถหาวิธีป้องกันเพื่อหลีกเลี่ยงปัจจัยดังกล่าว ช่วยลดอุบัติการณ์ของภาวะสมองเสื่อมได้

วัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาความชุกและปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับภาวะการรู้คิดบกพร่องเล็กน้อยในผู้สูงอายุ

วิธีการศึกษา ศึกษาแบบภาคตัดขวางในผู้ที่มีอายุ 60 ปีขึ้นไป ที่มารับบริการ ณ ศูนย์ส่งเสริมสุขภาพชุมชนเมือง โรงพยาบาลลำปาง ตั้งแต่วันที่ 1 มกราคม 2567 – 31 มกราคม 2567 โดยใช้การตอบแบบสอบถาม สอบถามข้อมูลทั่วไป ประเมินภาวะซึมเศร้า (PHQ-9) และประเมินภาวะการรู้คิดบกพร่องเล็กน้อย (MoCA) วิเคราะห์ข้อมูลทั่วไปด้วยสถิติเชิงพรรณนา และปัจจัยที่สัมพันธ์กับภาวะการรู้คิดบกพร่องเล็กน้อยด้วย Multivariable logistic regression กำหนดค่านัยสำคัญทางสถิติที่ p-value < 0.05

ผลการศึกษา กลุ่มตัวอย่างผู้สูงอายุทั้งหมด 316 คน เป็นผู้ที่มีภาวะการรู้คิดบกพร่องเล็กน้อยจำนวน 278 คน ร้อยละ 87.97 เป็นเพศหญิงจำนวน 207 คน ร้อยละ 65.51 เพศชายจำนวน 109 คน ร้อยละ 34.49 อายุเฉลี่ย 68.97±0.34 ปี พบระดับการศึกษา และอาชีพมีความสัมพันธ์กับภาวะการรู้คิดบกพร่องเล็กน้อยอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ โดยการศึกษาระดับมัธยมศึกษาพบภาวะการรู้คิดบกพร่องเล็กน้อย 0.03 เท่า (adjOR=0.03, 95%CI=0.01-0.28) เมื่อเทียบกับผู้ที่มีการศึกษาในระดับประถมศึกษาหรือน้อยกว่า และระดับอุดมศึกษาพบภาวะการรู้คิดบกพร่องเล็กน้อย 0.01 เท่า (adjOR=0.01, 95%CI=0.01-0.08) เมื่อเทียบกับผู้ที่มีการศึกษาในระดับประถมศึกษาหรือน้อยกว่า อาชีพรับจ้างพบภาวะการรู้คิดบกพร่องเล็กน้อย 5.25 เท่า (adjOR=5.25, 95%CI=1.57-17.53) เมื่อเทียบกับผู้ที่มีอาชีพข้าราชการ

สรุปและข้อเสนอแนะ พบความชุกของผู้สูงอายุที่มีภาวะการรู้คิดบกพร่องเล็กน้อยเท่ากับร้อยละ 87.97 และปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ ได้แก่ ระดับการศึกษา และอาชีพ ดังนั้นจึงควรมีมาตรการการเฝ้าระวังภาวะการรู้คิดบกพร่องเล็กน้อยในผู้สูงอายุ โดยเฉพาะผู้ที่มีระดับการศึกษาในระดับประถมศึกษาหรือน้อยกว่า