ผลของโปรแกรมสุขศึกษาต่อความรู้และความสามารถในการดูแลตนเองของผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังระยะสุดท้ายที่ได้รับการฟอกเลือดด้วย เครื่องไตเทียม ในโรงพยาบาลจอมทอง จังหวัดเชียงใหม่

บทคัดย่อ

ความเป็นมา: แนวคิดทฤษฎีระบบการพยาบาลของโอเร็มเป็นกรอบแนวคิดในการออกแบบโปรแกรมการให้สุขศึกษา
ในผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังที่ได้รับการฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียม โดยจัดทำเป็นโปรแกรมการให้สุขศึกษาเพื่อให้ผู้ป่วยเกิดการเรียนรู้การปฏิบัติตัวที่ถูกต้อง และเพื่อให้พยาบาลไตเทียมมีเวลาให้คำปรึกษา กระตุ้นเตือน และให้คำชมเชยแก่ผู้ป่วย ก่อให้เกิดแรงจูงใจในการปฏิบัติตัวที่ถูกต้อง

วัตถุประสงค์: เพื่อเปรียบเทียบคะแนนเฉลี่ยความรู้ในการดูแลตนเองและคะแนนเฉลี่ยความสามารถในการดูแลตนเองของผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังระยะสุดท้ายที่ได้รับการฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียมก่อนและหลังได้รับความรู้ตามโปรแกรมสุขศึกษา ณ โรงพยาบาลจอมทอง จังหวัดเชียงใหม่

วิธีการศึกษา: การวิจัยกึ่งทดลอง (quasi-experimental research) แบบ 1 กลุ่ม ชนิดวัดแบบกลุ่มเดียวไม่มี
กลุ่มเปรียบเทียบ ทั้งก่อนและหลังการทดลอง (pretest-posttest experimental design) ระหว่างกุมภาพันธ์-พฤษภาคม พ.ศ. 2567 กำหนดระดับนัยสำคัญที่ 0.05

ผลการศึกษา: กลุ่มตัวอย่างทั้งหมด 38 ราย มีคะแนนความรู้เฉลี่ยก่อนการได้รับโปรแกรมสุขศึกษาเท่ากับ 17.5 คะแนน (ร้อยละ 43.6) อยู่ในระดับปานกลาง และภายหลังการได้รับโปรแกรมสุขศึกษา คะแนนความรู้เฉลี่ยเพิ่มขึ้นเป็น 26.8 คะแนน (ร้อยละ 66.9) แม้จะยังอยู่ในระดับปานกลาง แต่มีแนวโน้มเพิ่มสูงขึ้น นอกจากนี้พบว่าความสามารถในการดูแลตนเองของผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังระยะสุดท้ายหลังการได้รับโปรแกรมสุขศึกษา กลุ่มทดลองมีความสามารถในการดูแลตนเองเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (ค่า t = -7.259 และ 5.371 ตามลำดับ; p<0.001)

สรุปและข้อเสนอแนะ: ควรนำโปรแกรมสุขศึกษามาบูรณาการร่วมกับการพยาบาลตามรูปแบบปกติ เพื่อส่งเสริมประสิทธิภาพในการจัดการดูแลตนเองของผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังที่ได้รับการฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียม อันจะช่วยให้ผู้ป่วยมีพฤติกรรมการปฏิบัติตัวที่เหมาะสมมากขึ้น ส่งผลให้ค่าผลลัพธ์ทางคลินิกมีแนวโน้มดีขึ้น ตลอดจนสามารถชะลอการดำเนินของภาวะไตเสื่อมและลดอัตราการเสียชีวิตในอนาคตได้