ผลของการจัดตั้งคลินิกจิตดีต่อความร่วมมือในการใช้ยาของผู้ป่วยนอกโรคซึมเศร้าในโรงพยาบาลแม่ทะ จังหวัดลำปาง

บทคัดย่อ

ความเป็นมา : โรคซึมเศร้าเป็นปัญหาทางจิตเวชที่สำคัญและพบได้บ่อยทั้งในต่างประเทศและในประเทศ การไม่ร่วมมือในการรับประทานยาของผู้ป่วยเป็นปัญหาหนึ่งซึ่งส่งผลต่อการรักษาโรคซึมเศร้า โรงพยาบาลแม่ทะ มีการดูแลผู้ป่วยนอกในคลินิกโรคซึมเศร้า แต่ยังพบผู้ป่วยที่ไม่ร่วมมือในการรับประทานยาโรคซึมเศร้ามากถึงร้อยละ 40 ส่งผลให้ผู้ป่วยไม่สามารถควบคุมอาการของโรค และมีผลกระทบต่อครอบครัวตามมา จึงเห็นความสำคัญของการปรับกระบวนการให้คำปรึกษาในคลินิกเดิม อันนำมาสู่การจัดตั้งคลินิกที่ให้ชื่อว่าคลินิกจิตดี

วัตถุประสงค์ :  เพื่อศึกษาผลของการจัดตั้งคลินิกจิตดีต่อความร่วมมือในการใช้ยาต้านเศร้าและผลลัพธ์ของการรักษาโรคซึมเศร้าในโรงพยาบาลแม่ทะ อำเภอแม่ทะ จังหวัดลำปาง

วิธีการศึกษา :  การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยแบบ Pre – Post Intervention   กลุ่มตัวอย่างคือ ผู้ป่วยนอกโรคซึมเศร้าที่มารับบริการในโรงพยาบาลแม่ทะ ระหว่างเดือน ธันวาคม 2564 – พฤษภาคม 2565 เลือกกลุ่มตัวอย่างแบบสมัครใจเข้าร่วมการศึกษา จำนวน 156 คน จากผู้ป่วยนอกโรคซึมเศร้าทั้งหมด 309 คน กลุ่มตัวอย่างได้รับการประเมินความร่วมมือในการรับประทานยาโดยใช้แบบตรวจวัดการรับประทานยา Visual analog scale (VAS)  ร่วมกับการนับยา (Pill count) และมีการประเมินอาการของโรคซึมเศร้า โดยใช้แบบ 9 คำถาม (9Q) เป็นข้อมูลก่อนเข้ารับบริการคลินิกจิตดี และได้รับการประเมินอีกครั้งเมื่อครบระยะเวลา ๖ สัปดาห์ เป็นข้อมูลผลของการจัดตั้งคลินิกจิตดี ซึ่งมีกิจกรรมที่ประกอบด้วย ๔ ขั้นตอนคือ 1. กิจกรรมการให้บริบาลทางเภสัชกรรมตามแบบแนะนำ 2. การประเมินความถูกต้องและความร่วมมือในการใช้ยา 3. การค้นหาปัญหาในการใช้ยาและแนวทางแก้ไข 4. การติดตามผลความร่วมมือและอาการไม่พึงประสงค์ วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนา และเปรียบเทียบความแตกต่างทางสถิติโดยใช้ Paired -sample t-test  กำหนดระดับความมีนัยสำคัญที่ p-value<0.05

ผลการศึกษา: พบว่า หลังจากเข้ารับบริการจากคลินิกจิตดี ผู้ป่วยมีความร่วมมือในการรับประทานยา และผลลัพธ์การรักษาโรคซึมเศร้า ดีขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ โดยคะแนนเฉลี่ยในการรับประทานยาก่อนและหลังเข้าคลินิกโดยใช้ VAS เท่ากับ 55.19±26.11 และ 99.87±1.13 คะแนน (p< 0.001) เมื่อประเมินโดยวิธีนับจำนวนเม็ดยาคงเหลือ เท่ากับ 58.83±28.60 และ 99.95±0.45 คะแนน (p< 0.001) ส่วนคะแนนเฉลี่ยอาการของโรคซึมเศร้าเท่ากับ 8.21±2.18 และ 4.62±1.22 คะแนน (p< 0.001) ตามลำดับ

สรุปผลและข้อเสนอแนะ :  ผลของการจัดตั้งคลินิกจิตดี ส่งผลให้กลุ่มตัวอย่างมีพฤติกรรมการให้ความร่วมมือในการรับประทานยาต้านเศร้าดีขึ้น และมีผลลัพธ์ในการรักษาโรคซึมเศร้าดีขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ แต่งานวิจัยมีกลุ่มเดียวไม่มีกลุ่มเปรียบเทียบทำให้ไม่สามารถตัดอิทธิผลธรรมชาติได้  จึงควรมีการติดตามและประเมินผลซ้ำในระยะยาวเพื่อติดตามความก้าวหน้าของผู้ป่วย และควรมีการนำรูปแบบไปพัฒนาเป็นแนวทางการให้คำปรึกษาของเภสัชกร เพื่อสร้างความร่วมมือในการรับประทานยาของผู้ป่วยโรคซึมเศร้า รวมทั้งประยุกต์ใช้กับโรงพยาบาลอื่น ๆ ที่มีปัญหาของผู้ป่วยในลักษณะเดียวกันต่อไป