ลักษณะภาพเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ในผู้ป่วยมะเร็งรังไข่ปฐมภูมิและทุติยภูมิ

บทคัดย่อ

ความเป็นมา: การวินิจฉัยโดยใช้ภาพเอกซเรย์คอมพิวเตอร์เพื่อแยกระหว่างมะเร็งรังไข่ปฐมภูมิและทุติยภูมิทำได้ยาก แต่มีความจำเป็นต้องใช้ประกอบเพื่อแยกทั้งสองโรคออกจากกัน

วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาลักษณะเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ที่สามารถแยกผู้ป่วยมะเร็งรังไข่ปฐมภูมิและทุติยภูมิ

วิธีการศึกษา: Retrospective cross-sectional study เก็บข้อมูลจากฐานข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ผู้ป่วยมะเร็งรังไข่ปฐมภูมิและทุติยภูมิที่เข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลเชียงรายประชานุเคราะห์ระหว่างเดือนมกราคม 2558 ถึงมิถุนายน 2563 และมีผลพยาธิวิทยาว่าเป็นมะเร็งรังไข่ปฐมภูมิหรือทุติยภูมิ ข้อมูลที่ได้นำมาวิเคราะห์โอกาสการพบมะเร็งรังไข่ทุติยภูมิโดยใช้สถิติถดถอยโลจิสติกส์ และวิเคราะห์ความแม่นยำของลักษณะภาพเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ในการวินิจฉัยมะเร็งรังไข่ทุติยภูมิ โดยคำนวณเป็น sensitivity, specificity, negative predictive value (NPV), positive predictive value (PPV) และ accuracy

ผลการศึกษา: ผู้ป่วยมะเร็งรังไข่จำนวน 273 ราย (395 มะเร็ง) เป็นมะเร็งรังไข่ปฐมภูมิ146 ราย (155 มะเร็ง) และมะเร็งรังไข่ทุติยภูมิ127  ราย (240 มะเร็ง) พบว่าเอกซเรย์คอมพิวเตอร์พบลักษณะ bilateral ในผู้ป่วยมะเร็งรังไข่ปฐมภูมิ 9 ราย (ร้อยละ 6.2) และในผู้ป่วยมะเร็งรังไข่ทุติยภูมิ 113 ราย (ร้อยละ 89) (p<0.001) ค่ามัธยฐานของขนาดมะเร็งรังไข่ปฐมภูมิ 12.7 เซนติเมตร และมะเร็งรังไข่ทุติยภูมิ 6.6 เซนติเมตร (p<0.001) ลักษณะของก้อนมะเร็งที่เป็น mixed solid cystic หรือ solid ในมะเร็งรังไข่ปฐมภูมิ 72 มะเร็ง(ร้อยละ 46.4) ในมะเร็งรังไข่ทุติยภูมิ 125 มะเร็ง(ร้อยละ 52.1) (p=0.044) ในด้าน enhancement มะเร็งรังไข่ปฐมภูมิพบ equal enhancement 37 มะเร็ง (ร้อยละ 23.9) มะเร็งรังไข่ทุติยภูมิพบ 124 มะเร็ง(ร้อยละ 51.7) (p<0.001) เมื่อวิเคราะห์แบบ Multivariate regression พบว่ามีเพียงลักษณะ bilateral และขนาดของมะเร็งน้อยกว่า 8.8 เซนติเมตร ที่แตกต่างกันทางสถิติในการแยกมะเร็งรังไข่ทุติยภูมิออกจากมะเร็งรังไข่ปฐมภูมิ (p<0.001) โดย sensitivity, specificity, accuracy, PPV และ NPV ในการวินิจฉัยโรคมะเร็งรังไข่ทุติยภูมิโดยใช้ทั้งสองลักษณะ คือ ร้อยละ 73.3 ร้อยละ 96.2 ร้อยละ 82.3 ร้อยละ 96.7 และร้อยละ 69.9  ตามลำดับ

สรุปและข้อเสนอแนะ: ลักษณะทางรังสี มีเพียง bilateral และขนาดของมะเร็งน้อยกว่า 8.8 เซนติเมตรที่มีความแตกต่างกันทางสถิติในการแยกมะเร็งรังไข่ทุติยภูมิออกจากมะเร็งรังไข่ปฐมภูมิ (p=<0.001) เนื่องจากการศึกษานี้เก็บข้อมูลเฉพาะผู้ป่วยที่มีผลพยาธิวิทยาจากรังไข่เท่านั้น ไม่ได้รวมผู้ป่วยที่มีการลุกลามโรคมากหรือได้รับการรักษาแบบ palliative care ซึ่งเป็นประเด็นน่าสนใจที่ควรมีการศึกษาต่อไป