การพัฒนาและประเมินรูปแบบการส่งเสริมพฤติกรรมป้องกันการติดเชื้อในผู้ป่วยโรควัณโรคปอดที่มีผลตรวจพบเชื้อวัณโรค และผู้สัมผัสร่วมบ้านในกลุ่มแรงงานต่างด้าว พื้นที่จังหวัดเชียงราย ประเทศไทย

บทคัดย่อ

ความเป็นมา    

องค์การอนามัยโลกจัดให้ประเทศไทยเป็น 1 ใน 14 ประเทศของโลกที่มีภาระวัณโรคและโรควัณโรคดื้อยาหลายขนานสูง ซึ่งพื้นที่ชายแดนภาคเหนือตอนบน คือ จังหวัดเชียงราย พบผู้ป่วยโรควัณโรครายใหม่คิดเป็นร้อยละสูงกว่าระดับของประเทศ ดังนั้นผู้ป่วยและผู้สัมผัสร่วมบ้านจึงเป็นกลุ่มประชากรที่สำคัญที่ควรให้ความรู้และติดตามดูแลเพื่อป้องกันการแพร่กระจายของเชื้อ

วัตถุประสงค์    

เพื่อศึกษา พัฒนา  และประเมินรูปแบบการส่งเสริมพฤติกรรมป้องกันการติดเชื้อในผู้ป่วยโรควัณโรคปอดที่มีผลตรวจพบ

เชื้อวัณโรค และผู้สัมผัสร่วมบ้านในกลุ่มแรงงานต่างด้าวพื้นที่จังหวัดเชียงราย

ระเบียบวิธีวิจัย 

การศึกษานี้ดำเนินการในขอบเขตของการวิจัยและพัฒนา กลุ่มตัวอย่าง คือ กลุ่มแรงงานต่างด้าวที่ป่วยด้วยโรควัณโรคปอดที่มีผลพบเชื้อวัณโรค และผู้สัมผัสร่วมบ้านที่ได้รับการขึ้นทะเบียนในพื้นที่จังหวัดเชียงราย จำนวน 45 ราย เลือกกลุ่มตัวอย่างจากการวิเคราะห์ผ่านโปรแกรมคอมพิวเตอร์สำเร็จรูป G*power version 3.1 เก็บข้อมูลด้วยแบบสอบถามที่พัฒนาขึ้นโดยผู้วิจัยประกอบด้วย 3 ส่วน คือ ข้อมูลทั่วไป การรับรู้ตามแนวคิดแบบแผนความเชื่อด้านสุขภาพในการดูแลสุขภาพ และพฤติกรรมการป้องกันของผู้ป่วยโรควัณโรคปอดที่มีผลตรวจพบเชื้อวัณโรคและผู้สัมผัสร่วมบ้านตามแนวคิดแบบแผนความเชื่อด้านสุขภาพในการดูแลสุขภาพ ใช้สถิติเชิงพรรณนาวิเคราะห์ข้อมูลทั่วไป และใช้สถิติอนุมานทดสอบความแตกต่างของค่ากลางของสองประชากรไม่อิสระ (Pair t-test) ในการประเมินการรับรู้ตามแนวคิดแบบแผนความเชื่อด้านสุขภาพในการดูแลสุขภาพของกลุ่มตัวอย่าง และเข้าสู่การประยุกต์แผนให้สุขศึกษา

ผลการวิจัย     

พบว่า กลุ่มตัวอย่างเป็นเพศหญิงร้อยละ 52.2 สัญชาติพม่าร้อยละ 61.9 เข้ารับบริการที่โรงพยาบาลเชียงรายประชานุเคราะห์ร้อยละ 27.2 ผลการประเมินการรับรู้ตามแนวคิดแบบแผนความเชื่อด้านสุขภาพในการป้องกันโรควัณโรคปอด แบ่งเป็นหัวข้อย่อยได้แก่ การรับรู้โอกาสเสี่ยง การรับรู้ความรุนแรง การรับรู้ถึงประโยชน์ของการป้องกัน และการรับรู้อุปสรรคในการป้องกัน ผลลัพธ์ของการประเมินในหัวข้อที่กล่าวมาข้างต้นอยู่ในระดับการรับรู้ที่ต้องปรับปรุง (= 1.86, SD = 0.60) และพฤติกรรมการป้องกันของผู้ป่วยโรควัณโรคปอดและผู้สัมผัสร่วมบ้านตามแผนความเชื่อด้านสุขภาพ มีผลลัพธ์โดยภาพรวมอยู่ในระดับพฤติกรรมที่ต้องปรับปรุง (= 2.39, SD = 0.67) ผลการเปรียบเทียบของรูปแบบการให้สุขศึกษาในการแก้ปัญหาพฤติกรรมในกลุ่มตัวอย่างจำนวน 180 ราย พบว่า การรับรู้ตามแนวคิดแบบแผนความเชื่อด้านสุขภาพมีเกณฑ์พัฒนาจากในระดับการรับรู้ที่ต้องปรับปรุง (= 1.87, SD = 0.61) เป็นระดับพอใช้ (= 2.90, SD = 1.52) และการประเมินทางด้านพฤติกรรมการป้องกัน พบว่าภายหลังการใช้สุขศึกษาได้ผลลัพธ์ระดับพฤติกรรมที่ดีกว่า (= 3.74, SD = 0.44) ก่อนให้การศึกษา

สรุปและอภิปรายผล     

ระดับการรับรู้ตามแนวคิดแบบแผนความเชื่อด้านสุขภาพในการดูแลสุขภาพของกลุ่มตัวอย่างในภาพรวม พบว่าหลังจากการให้สุขศึกษากลุ่มตัวอย่างมีค่าเฉลี่ยระดับการรับรู้ในภาพรวมดีกว่าก่อนการให้สุขศึกษาอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ เช่นเดียวกันกับพฤติกรรมการป้องกันที่มีภาพรวมที่ดีขึ้นหลังจากการให้สุขศึกษา

คำสำคัญ วัณโรคปอด แรงงานต่างด้าว ผู้สัมผัสร่วมบ้าน แบบแผนความเชื่อด้านสุขภาพ