ประสิทธิผลของโปรแกรมส่งเสริมการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมแก่ผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ต่อระดับน้ำตาลสะสมในหน่วยบริการปฐมภูมิ
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
ภูมิหลัง: โรคเบาหวานชนิดที่ 2 เป็นปัญหาสาธารณสุขที่ สำคัญ แนวทางการดูแลใน ปัจจุบัน เน้นการส่งเสริม พฤติกรรมสุขภาพผ่าน กระบวนการ Diabetes Self- Management Education and Support (DSMES) ซึ่ง ช่วยลดระดับน้ำตาลสะสม (glycated hemoglobin, HbA1c) ได้ อย่างไรก็ตาม หน่วยบริการปฐมภูมิในอำเภอ เถินยังไม่มีการบูรณาการ DSMES อย่างเป็นระบบ โรง พยาบาลเถินจึงได้พัฒนา โปรแกรมส่งเสริมการปรับ เปลี่ยนพฤติกรรมขึ้น
วัตถุประสงค์: เพื่อประเมิน ประสิทธิผลของโปรแกรมส่ง เสริมการปรับเปลี่ยนพฤติกรรม ในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ต่อ ระดับ HbA1c การใช้ยาเบา หวานและต้นทุนค่ายาเบาหวาน
วัสดุและวิธีการ: การศึกษาเชิง ทดลองแบบกลุ่มเดียวโดยใช้ ข้อมูลย้อนหลังในผู้ป่วยเบา หวานชนิดที่ 2 ที่เข้าร่วม โปรแกรมในหน่วยบริการปฐม ภูมิทั้ง 19 แห่งในอำเภอเถิน จังหวัดลำปาง ระหว่างเดือนเมษายน ถึงกรกฎาคม พ.ศ. 2567 เก็บข้อมูลพื้นฐานและข้อมูลหลังเข้าร่วม 3 เดือน วิเคราะห์ความแตกต่างด้วย paired t-test และ Wilcoxon signed-rank test
ผลการศึกษา: ผู้ป่วย 265 ราย เป็นเพศหญิง 196 ราย (ร้อยละ 74.0) อายุเฉลี่ย 57.5 ± 8.7 ปี ค่ามัธยฐานระยะเวลาการเป็นเบาหวาน 4.1 ปี หลังเข้าร่วมโปรแกรมพบว่า ค่าเฉลี่ย HbA1c ลดลงจาก 7.6 ± 1.6% เป็น 7.4 ± 1.0% (p=0.016) โดยกลุ่มที่มี HbA1c พื้นฐาน 8.1–9.9% และ ≥10% มีค่าเฉลี่ย HbA1c ลดลงอย่างมีนัยสำคัญ (-0.9% และ -2.1% ตามลำดับ, p<0.001) ผู้ป่วยส่วนใหญ่ใช้ยาเบาหวานจำนวนเท่าเดิม (ร้อยละ 85.7) ขณะที่ร้อยละ 11.7 ลดยาได้ และ
ร้อยละ 2.6 ต้องเพิ่มยา และค่ามัธยฐานต้นทุนค่ายาเบาหวานลดลงจาก 15.90 เป็น 12.60 บาท/ราย/เดือน (p<0.001)
สรุป: โปรแกรมส่งเสริมการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมมีประสิทธิผลในการลดระดับน้ำตาลสะสม โดยเฉพาะในผู้ป่วยที่มีค่า HbA1c พื้นฐานมากกว่า 8.0% โดยผู้ป่วยส่วนใหญ่ยังคงใช้ยา เบาหวานขนาดเดิม และต้นทุน ค่ายาเบาหวานลดลงเล็กน้อย
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความที่ส่งมาลงพิมพ์ต้องไม่เคยพิมพ์หรือกำลังได้รับการพิจารณาตีพิมพ์ในวารสารอื่น เนื้อหาในบทความต้องเป็นผลงานของผู้นิพนธ์เอง ไม่ได้ลอกเลียนหรือตัดทอนจากบทความอื่น โดยไม่ได้รับอนุญาตหรือไม่ได้อ้างอิงอย่างเหมาะสม การแก้ไขหรือให้ข้อมูลเพิ่มเติมแก่กองบรรณาธิการ จะต้องเสร็จสิ้นเป็นที่เรียบร้อยก่อนจะได้รับพิจารณาตีพิมพ์ และบทความที่ตีพิมพ์แล้วเป็นสมบัติ ของลำปางเวชสาร
เอกสารอ้างอิง
International Diabetes Federation. IDF diabetes atlas 11th ed. Brussels: International Diabetes Federation; 2025.
Seuring T, Archangelidi O, Suhrcke M. The economic costs of type 2 diabetes: a global systematic review. Pharmacoeconomics. 2015;33(8):811-31.
วิชัย เอกพลากร, หทัยชนก พรรคเจริญ, วราภรณ์ เสถียรนพเก้า. รายงานการสำรวจสุขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจร่างกาย ครั้งที่ 6 พ.ศ. 2562-2563. กรุงเทพฯ: คณะแพทยศาสตร์ โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล; 2564.
American Diabetes Association Professional Practice Committee, ElSayed NA, Aleppo G, Bannuru RR, Beverly EA, Bruemmer D, et al. 5. Facilitating positive health behaviors and well-being to improve health outcomes: Standards of Care in Diabetes—2024. Diabetes Care. 2024;47(Supplement_1):S77–110.
Kolb L. An effective model of diabetes care and education: the ADCES7 self-care behaviors™. Sci Diabetes Self Manag Care. 2021;47(1):30-53.
Chrvala CA, Sherr D, Lipman RD. Diabetes self-management education for adults with type 2 diabetes mellitus: a systematic review of the effect on glycemic control. Patient Educ Couns. 2016;99(6):926-43.
Hildebrand JA, Billimek J, Lee JA, Sorkin DH, Olshansky EF, Clancy SL, et al. Effect of diabetes self-management education on glycemic control in Latino adults with type 2 diabetes: a systematic review and meta-analysis. Patient Educ Couns. 2020;103(2):266-75.
Liang W, Lo SHS, Tola YO, Chow KM. The effectiveness of self-management programmes for people with type 2 diabetes receiving insulin injection: a systematic review and meta-analysis. Int J Clin Pract. 2021;75(11):e14636.
Tachanivate P, Phraewphiphat R, Tanasanitkul H, Jinnawaso R, Areevut C, Rattanasila R, et al. Effectiveness of diabetes self–management education in Thais with type 2 diabetes. Pacific Rim Int J Nurs Res 2019; 23(1)74-86.
Sattayasomboon Y, Jiamjarasrungsi W, Lohsoonthorn V, Lertmaharit S. Effectiveness of a self-management support program for type 2 diabetes mellitus in public health centers in Bangkok, Thailand: randomized controlled trial. J Health Res. 2014;28(4):269-76.
Wattana C, Srisuphan W, Pothiban L, Upchurch SL. Effects of a diabetes self-management program on glycemic control, coronary heart disease risk, and quality of life among Thai patients with type 2 diabetes. Nurs Health Sci. 2007;9(2):135-41.
Dumnurnsawat A, Phetkub N, Panta P, Thatayu W, Techakehakij W. Impact of health literacy intervention on health outcomes among type 2 diabetes patients: a repeated-measure study. Journal of Primary Care and Family Medicine. 2022;5(1):13-20.
Lotfi M, Lotfi F, Sedghi S, Panahi S. Cost-effectiveness of health literacy enhancement intervention on patients with type II diabetes. Med J Islam Repub Iran. 2023;37:86.
Lv G, Chinaeke E, Jiang X, Xiong X, Wu J, Yuan J, et al. Economic outcomes of diabetes self-management education among older Medicare beneficiaries with diabetes. BMC Health Serv Res. 2025;25(1):686.
Diabetes Control and Complications Trial (DCCT)/ Epidemiology of Diabetes Interventions and Complications (EDIC) Study Research Group. Intensive diabetes treatment and cardiovascular outcomes in type 1 diabetes: The DCCT/EDIC study 30-year follow-up. Diabetes Care. 2016;39(5):686-93.
Nathan DM, Genuth S, Lachin J, Cleary P, Crofford O, Davis M, et al. The effect of intensive treatment of diabetes on the development and progression of long-term complications in insulin-dependent diabetes mellitus. N Engl J Med. 1993;329(14):977-86.
Stratton IM, Adler AI, Neil HA, Matthews DR, Manley SE, Cull CA, et al. Association of glycaemia with macrovascular and microvascular complications of type 2 diabetes (UKPDS 35): prospective observational study. BMJ. 2000;321(7258):405-12.
Almutairi N, Hosseinzadeh H, Gopaldasani V. The effectiveness of patient activation intervention on type 2 diabetes mellitus glycemic control and self-management behaviors: a systematic review of RCTs. Prim Care Diabetes. 2020;14(1):12-20.
Au XY, Kola S, Mohan V. The effect of diabetes selfmanagement education on glycemic control in minority patients with diabetes mellitus. Cureus. 2021;13(8):e16888.
Deakin TA, Cade JE, Williams R, Greenwood DC. Structured patient education: the diabetes X-PERT programme makes a difference. Diabet Med. 2006;23(9):944-54.
ElSayed NA, Aleppo G, Aroda VR, Bannuru RR, Brown FM, Bruemmer D, et al. 6. Glycemic targets: standards of care in diabetes-2023. Diabetes Care. 2023;46(Suppl 1):S97-110.
Holman RR, Paul SK, Bethel MA, Matthews DR, Neil HA. 10-year follow-up of intensive glucose control in type 2 diabetes. N Engl J Med. 2008;359(15):1577-89.
UK Prospective Diabetes Study (UKPDS) Group. Intensive blood-glucose control with sulphonylureas or insulin compared with conventional treatment and risk of complications in patients with type 2 diabetes (UKPDS 33). Lancet. 1998;352(9131):837-53.
Srivorakun H, Singha K, Fucharoen G, Sanchaisuriya K, Fucharoen S. A large cohort of hemoglobin variants in Thailand: molecular epidemiological study and diagnostic consideration. PLoS One. 2014;9(9):e108365.
Weykamp C. HbA1c: a review of analytical and clinical aspects. Ann Lab Med. 2013;33(6):393-400.
Lian JX, McGhee SM, Chau J, Wong CKH, Lam CLK, Wong WCW. Systematic review on the cost-effectiveness of self-management education programme for type 2 diabetes mellitus. Diabetes Res Clin Pract. 2017;127:21-34.
Saenz C, Salinas M, Rothman RL, White RO. Personalized lifestyle modifications for improved metabolic health: the role of cultural sensitivity and health communication in type 2 diabetes management. J Am Nutr Assoc.2025;44(3):198-211.
Misra R, Adelman MM, Kirk B, Sambamoorthi U. Relationship among diabetes distress, health literacy, diabetes education, patient-provider communication and diabetes self-care. Am J Health Behav. 2022;46(5):528-40.
Zeidi IM, Morshedi H, Alizadeh Otaghvar H. A theory of planned behavior-enhanced intervention to promote health literacy and self-care behaviors of type 2 diabetic patients. J Prev Med Hyg. 2020;61(4):E601-e13.
Lean MEJ, Leslie WS, Barnes AC, Brosnahan N, Thom G, McCombie L, et al. Durability of a primary care-led weight-management intervention for remission of type 2 diabetes: 2-year results of the DiRECT open-label, cluster-randomised trial. Lancet Diabetes Endocrinol. 2019;7(5):344-55.
Taheri S, Zaghloul H, Chagoury O, Elhadad S, Ahmed SH, El Khatib N, et al. Effect of intensive lifestyle intervention on bodyweight and glycaemia in early type 2 diabetes (DIADEM-I): an open-label, parallel -group, randomised controlled trial. Lancet Diabetes Endocrinol. 2020;8(6):477-89.
