อุบัติการณ์และปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับภาวะสับสนฉับพลันในผู้สูงอายุที่กระดูกสะโพกหัก โรงพยาบาลน่าน
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
ภูมิหลัง: ภาวะสับสนฉับพลัน (delirium) เป็นความผิดปกติทางจิตเวชจากความเจ็บป่วยทางกายเฉียบพลัน หากละเลย อาจเพิ่มอันตรายและเสียชีวิต การศึกษาภาวะนี้ในผู้สูงอายุ กระดูกสะโพกหักในประเทศไทยอยู่ในโรงเรียนแพทย์ กรุงเทพฯ และเน้นหลังผ่าตัดเท่านั้น ยังมีข้อมูลจำกัดจาก โรงพยาบาลในภูมิภาค
วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาอุบัติการณ์และปัจจัยที่เกี่ยวข้อง ของ delirium ในผู้สูงอายุที่กระดูกสะโพกหักและรักษาใน รพ.น่าน ทั้งในระยะก่อนผ่าตัดและหลังผ่าตัด รวมทั้งผู้ป่วยที่ ไม่ได้ผ่าตัด
วัสดุและวิธีการ: เป็นการศึกษาแบบ prospective observational cohort study ในผู้ป่วยอายุ ≥60 ปี กระดูกสะโพกหักจากการบาดเจ็บไม่รุนแรง รักษาในรพ.น่าน ระหว่าง 1 พ.ย. 2566 – 30 พ.ย. 2567 คัด ออกกรณีกระดูก หักจากมะเร็ง/พยาธิสภาพอื่น หักหลาย ตำแหน่ง หรือมี delirium ≤1 เดือนก่อนบาดเจ็บ ประเมิน delirium ภายใน 24 ชม. และวันละครั้งก่อน–หลังผ่าตัด 4 วัน ด้วย Thai 3D-CAM และยืนยันตาม DSM-5 เก็บข้อมูล พื้นฐาน ข้อมูลก่อนและหลังผ่าตัด วิเคราะห์เปรียบเทียบ ระหว่างกลุ่มที่มีและไม่มี delirium โดยใช้ Fisher’s exact test, t-test และ Mann-Whitney U test วิเคราะห์ปัจจัยที่ เกี่ยวข้องกับการเกิด delirium โดย univariate logistic regression
ผลการศึกษา: มีผู้ป่วยกระดูกสะโพกหัก 242 ราย เข้าร่วม ศึกษาได้ 220 ราย อายุเฉลี่ย 80.3±8.1 ปี เพศหญิงร้อยละ 74.5 พบ delirium ร้อยละ 11.8 (26 ใน 220 ราย) โดยพบ 2 ราย ในผู้ป่วย 9 รายที่ไม่ได้รับการผ่าตัด (ร้อยละ 22.2) และพบ 24 รายในผู้ป่วย 211 รายที่ได้รับการผ่าตัด (ร้อยละ 11.4) โดยเป็น delirium ก่อนผ่าตัด 12 ราย (ร้อยละ 5.7) และหลังผ่าตัด 12 ราย (ร้อยละ 5.7) ปัจจัยที่เกี่ยวข้องอย่าง มีนัยสำคัญ ได้แก่ เพศชาย อายุ ≥80 ปี การได้ยินบกพร่อง ประวัติเคยเป็น delirium โรคร่วมไข้ก่อนผ่าตัด ความปวดก่อนผ่าตัด >5 และโลหิตจาง ปัจจัยที่มี odds ratio สูงสุด คือ ประวัติเคยเป็น delirium (OR 12.5, 95%CI 2.0−78.9) การได้ยินบกพร่อง (OR 5.3, 95%CI 2.0−14.2) และเพศ ชาย (OR 5.1, 95%CI 2.2−11.9) สำหรับผู้ผ่าตัด
ปัจจัยสำคัญ คือ ประวัติเคยเป็น delirium (OR 37.2, 95%CI 3.1−445.7) รองลงมา คือ โซเดียมในเลือดต่หลัง ผ่าตัด (OR 15.2, 95%CI 3.0−78.6) และมีไข้หลังผ่าตัด (OR 13.0, 95%CI 3.6−46.2)
สรุป: Delirium ในผู้สูงอายุกระดูกสะโพกหักพบอุบัติการณ์ ร้อยละ 11.8 ปัจจัยเกี่ยวข้องที่สำคัญ ได้แก่ เคยเป็นภาวะดัง กล่าว การได้ยินบกพร่อง เพศชาย คะแนนความปวดสูง ไข้ โลหิตจาง อายุ ≥80 ปี และโรคร่วม delirium หลังผ่าตัดพบ ร้อยละ 5.7 เกี่ยวข้องกับเคยเป็นภาวะดังกล่าว โซเดียมต่ำ ไข้หรือปอดอักเสบหลังผ่าตัด เพศชาย การได้ยินบกพร่อง การรักษาเพิ่มเติมและอายุ ≥80 ปี
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความที่ส่งมาลงพิมพ์ต้องไม่เคยพิมพ์หรือกำลังได้รับการพิจารณาตีพิมพ์ในวารสารอื่น เนื้อหาในบทความต้องเป็นผลงานของผู้นิพนธ์เอง ไม่ได้ลอกเลียนหรือตัดทอนจากบทความอื่น โดยไม่ได้รับอนุญาตหรือไม่ได้อ้างอิงอย่างเหมาะสม การแก้ไขหรือให้ข้อมูลเพิ่มเติมแก่กองบรรณาธิการ จะต้องเสร็จสิ้นเป็นที่เรียบร้อยก่อนจะได้รับพิจารณาตีพิมพ์ และบทความที่ตีพิมพ์แล้วเป็นสมบัติ ของลำปางเวชสาร
เอกสารอ้างอิง
สัญชัย กลาดี, ธนา นิลชัยโกวิทย์. Delirium. ใน: มาโนช หล่อตระกูล, ปราโมทย์ สุคนิชย์, บรรณาธิการ. จิตเวชศาสตร์รามาธิบดี. พิมพ์ครั้งที่ 4. กรุงเทพฯ: ภาควิชาจิตเวชศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล; 2558. น.77−80.
American Psychiatric Association. Diagnostic and statistical manual of mental disorders. 5th ed. Washington DC: American Psychiatric Publishing; 2013.
ศิริรัตน์ คุปติวุฒิ. ภาวะเพ้อ. ใน: มาโนช หล่อตระกูล , บรรณาธิการ. คู่มือการดูแลผู้มีปัญหาสุขภาพจิตและจิตเวชสําหรับแพทย์ (ปรับปรุง 2544). นนทบุรี: กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข; 2544. น.25−33.
Kaplan HI, Sadock BJ. Kaplan and Sadock’s synopsis of psychiatry: behavioral sciences/clinical psychiatry.
th ed. Philadelphia: Wolters Kluwer/Lippincott William & Wilkins; 2015.
Inouye SK, van Dyck CH, Alessi CA, Balkin S, Siegal AP, Horwitz RI. Clarifying confusion: The confusion assessment method: A new method for detection of delirium. Ann Intern Med. 1990;113(12):941−8.
Marcantonio ER, Ngo LH, O’Connor M, Jones RN, Crane PK, Metzger ED, et al. 3D-CAM: derivation and validation of a 3-minute diagnostic interview for CAM-defined delirium: a cross-sectional diagnostic test study. Ann Intern Med. 2014;161(8):554–61.
Thipakorn Y, Thisayakorn P. Validity and reliability of the Thai 3-minute diagnostic interview for CAM-defined delirium (Thai 3D-CAM). Chula Med J. 2021;65(4):379−86.
Kong D, Luo W, Zhu Z, Sun S, Zhu J. Factors associated with post-operative delirium in hip fracture patients: what should we care. Eur J Med Res. 2022;27(1):40.
Sukhanonsawat S, Thipakorn Y, Thisayakorn P. Incidence of delirium in hip fracture surgery at King Chulalongkorn Memorial Hospital. Chula Med J. 2022;66(2):197−204.
Lange PW, Lamanna M, Watson R, Maier AB. Undiagnosed delirium is frequent and difficult to predict: results from a prevalence survey of a tertiary hospital. J Clin Nurs. 2019;28(13−14):2537−42.
Collins N , Blanchard MR, Tookman A, Sampson EL. Detection of delirium in the acute hospital. Age Ageing. 2010;39:131−5.
Muangpaisan W, Wongprikron A,Srinonprasert V, Suwanpatoomlerd S, Sutipornpalangkul W,Assantchai P.
Incidence and risk factors of acute delirium in older patients with hip fracture in Siriraj Hospital. J Med Assoc Thai. 2015;98(4):423−30.
Sitthisarunkul W, Thipakorn Y, Thisayakorn P. Prevalence of preoperative delirium and associated factors in elderly hip fracture patients at King Chulalongkorn Memorial Hospital. Chula Med J. 2023;67(1):57−62.
Hajian-Tilaki K. Sample size estimation in epidemiologic studies. Caspian J Intern Med. 2011;2(4):289−98.
Kat MG, de Jonghe JF, Vreeswijk R, van der Ploeg T, van Gool WA, Eikelenboom P, et al. Mortality associated with delirium after hip-surgery: a 2-year follow-up study. Age Ageing. 2011;40(3):312−8.
Wannarong K, Thipakorn Y, Prasartpornsirichoke J, Sitthisarunkul W, Suraphanphairoj C, Thisayakorn P. Association between medication use and peri-operative delirium in older adult patients with hip fracture at King Chulalongkorn Memorial Hospital. Chula Med J. 2023;67(4):257−66.
Albanese AM, Ramazani N, Greene N, Bruse L. Review of postoperative delirium in geriatric patients after hip fracture treatment. Geriatr Orthop Surg Rehabil. 2022;13:21514593211058947.
