โรคมะเร็งตับและการบำบัดตามหลักการแพทย์แผนไทย: การศึกษาเชิงคุณภาพ

บทคัดย่อ

โรคมะเร็งตับเป็นสาเหตุการตายอันดับหนึ่งของมะเร็งในคนไทย ปัจจุบันการรักษาด้วยวิธีการทางการแพทย์แผนปัจจุบันยังคงมีข้อจำกัด และมีความแตกต่างกับการแพทย์แผนไทยซึ่งให้การดูแลรักษาที่มุ่งปรับธาตุภายในร่างกายของผู้ป่วยด้วยวิธีธรรมชาติ การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาองค์ความรู้และแนวทางการบำบัดโรคมะเร็งตับตามศาสตร์การแพทย์แผนไทย การศึกษานี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ ประกอบด้วย 1) การศึกษาเอกสาร เป็นการวิเคราะห์เนื้อหาคัมภีร์การแพทย์ดั้งเดิมที่เกี่ยวข้อง โดยเลือกคัมภีร์แพทย์ที่มีการชำระอย่างเป็นทางการโดยหมอหลวงในสมัยรัชกาลที่ 3 และรัชกาลที่ 5 และโดยคณะอาจารย์โรงเรียนแพทย์แผนโบราณในสมัยรัชกาลที่ 9 และ 2) การถอดความรู้จากผู้ให้ข้อมูลหลักซึ่งเป็นแพทย์แผนไทยผู้ทรงคุณวุฒิ 7 คน ที่มีประสบการณ์ในการบำบัดโรคมะเร็งตับ โดยการสัมภาษณ์เชิงลึก และศึกษาเอกสารที่ผู้ให้ข้อมูลหลักเขียน วิเคราะห์ข้อมูลโดยการวิเคราะห์เนื้อหา ผลการศึกษาพบว่า พันธุกรรม พฤติกรรมก่อโรค และกิมิชาติ เป็นเหตุปัจจัยสำคัญเบื้องต้นที่ทำให้เกิดโรคต่าง ๆ ซึ่งหากบำบัดรักษาไม่ถูกต้อง จะทำให้โรคกลับมากำเริบและแปรไปเป็นโรคเรื้อรัง และสามารถแปรไปเป็นโรคกษัยที่เป็นความเสื่อมโทรมของปถวีธาตุ ซึ่งรวมถึงยกนังที่เป็นอวัยวะสำคัญของร่างกาย หากไม่ได้รับการบำบัดรักษา โรคจะดำเนินต่อไปเป็นฝีภายในและแปรเป็นมะเร็งตับได้ในที่สุด การตรวจวินิจฉัยและบำบัดโรคมะเร็งตับตามหลักการแพทย์แผนไทยที่เป็นระบบเป็นกระบวนการที่ตั้งอยู่บนหลักตรีสมุฏฐาน โดยใช้ยาตำรับต่าง ๆ เพื่อรุล้างสิ่งที่เป็นโทษออกไปจากร่างกาย ลดความร้อนของร่างกายและตับ บำรุงตับ บำรุงโลหิต ใช้ยาบำบัดที่มีตัวยารสเมาเบื่อ และจุดไฟย่อยอาหารเพื่อให้ธาตุทั้งสี่กลับมาทำงานเป็นปกติ เป็นต้น ซึ่งการบำบัดตามกระบวนการนี้ แพทย์แผนไทยต้องประเมินสภาพร่างกายและความเจ็บป่วยของผู้ป่วยแต่ละคน การพัฒนาคำอธิบายการเกิดโรคและการดำเนินโรคตามทฤษฎีธาตุให้มีความชัดเจนนั้น จำเป็นต้องตรวจวินิจฉัยที่เฉพาะเจาะจงมากขึ้นในการพิจารณาสมุฏฐานโรคตามหลักการแพทย์แผนไทย ในการวิจัยการบำบัดโรคมะเร็งตับตามหลักการแพทย์แผนไทย ควรออกแบบการวิจัยร่วมกับแพทย์แผนไทยผู้มีประสบการณ์ เพื่อให้ได้วิธีการที่เหมาะสมในการประเมินประสิทธิผลของกระบวนการบำบัดรักษา