การพัฒนารูปแบบการสร้างเสริมความรอบรู้ด้านสุขภาพในการดูแลตนเองของผู้สูงอายุ ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ที่ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดไม่ได้ จังหวัดตาก
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การวิจัยและพัฒนามีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนารูปแบบการสร้างเสริมความรอบรู้ด้านสุขภาพในการดูแลตนเองของผู้สูงอายุป่วยโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ที่ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดไม่ได้ จังหวัดตาก มี 3 ระยะ คือ ระยะที่ 1) ศึกษาสถานการณ์ความรอบรู้ด้านสุขภาพ พฤติกรรมการดูแลตนเองฯ และปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อความรอบรู้ด้านสุขภาพ กลุ่มตัวอย่าง ผู้สูงอายุป่วยโรคเบาหวานฯ จำนวน 169 คน ผู้ให้ข้อมูล คือ ผู้สูงอายุป่วยโรคเบาหวานฯ จำนวน 20 คน ระยะที่ 2) พัฒนารูปแบบการเสริมสร้างความรอบรู้ด้านสุขภาพเพื่อส่งเสริมพฤติกรรมการดูแลตนเองฯ ผู้ให้ข้อมูล ได้แก่ บุคลากรสาธารณสุข ผู้นำชุมชน อาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน ผู้สูงอายุป่วยโรคเบาหวาน จำนวน 8 คน ระยะที่ 3) ประเมินผลการใช้รูปแบบการสร้างเสริมความรอบรู้ด้านสุขภาพในการดูแลตนเองฯ กลุ่มตัวอย่าง ผู้สูงอายุป่วยโรคเบาหวานฯ จำนวน 30 คน เครื่องมือที่ใช้ในการเก็บรวบรวมข้อมูล ได้แก่ แบบสอบถาม แนวคำถามการสัมภาษณ์เชิงลึกและการสนทนากลุ่ม วิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณด้วยสถิติเชิงพรรณนาและสถิติเชิงอนุมาน Enter multiple regression analysis, Paired sample t – test และเชิงคุณภาพด้วยการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา
ผลการวิจัยพบว่า ระยะที่ 1 ผู้สูงอายุป่วยโรคเบาหวานฯ มีความรอบรู้ด้านสุขภาพอยู่ในระดับพอใจ ร้อยละ 73.37 คะแนนเฉลี่ยทักษะทุกด้านอยู่ในระดับพอใจ ร้อยละ 68.05 – 75.14 และพฤติกรรมดูแลตนเองอยู่ในระดับพอใจ ร้อยละ 55.62 และระดับดี ร้อยละ 40.24 ตามลำดับ ปัจจัยทำนายความรอบรู้ด้านสุขภาพได้มากที่สุด คือ แรงสนับสนุนทางสังคม (ß= .45,p < .001) การศึกษาและการรับรู้ความสามารถแห่งตน (ß = .45, ß = .30, ß = .24, p<.001) ตามลำดับ โดยตัวแปรร่วมกันทำนายฯได้ ร้อยละ 69 ระยะที่ 2 แนวทางการพัฒนารูปแบบการเสริมสร้างความรอบรู้ด้านสุขภาพฯ มี 2 ส่วน คือ การเสริมสร้างความรอบรู้ด้านสุขภาพและพัฒนาทักษะฯ และการสนับสนุนการดูแลตนเองฯ ระยะที่ 3 การประเมินรูปแบบการเสริมสร้างความรอบรู้ฯ พบว่าภายหลังการทดลองผู้สูงอายุฯ มีคะแนนเฉลี่ยความรอบรู้ด้านสุขภาพ พฤติกรรมการดูแลตนเอง สูงกว่าก่อนการทดลองและมีค่าเฉลี่ยระดับน้ำตาลเฉลี่ยสะสมลดลงอยู่ในเกณฑ์ปกติ อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ .05
จากผลการศึกษาในครั้งนี้หน่วยบริการสุขภาพสามารถประยุกต์รูปแบบหรือแนวทางการเสริมสร้างความรอบรู้ด้านสุขภาพเพื่อพัฒนาการดูแลสุขภาพตนเองในผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่ 2 หรือคลินิกโรคเรื้อรังอื่น ๆ โดยใช้ข้อมูลพื้นฐานที่สอดคล้องกับกลุ่มเป้าหมายและบริบทแวดล้อมของพื้นที่
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความหรือข้อคิดเห็นใดใดที่ปรากฏในวารสารวิจัยการพยาบาลและวิทยาศาสตร์สุขภาพ เป็นวรรณกรรมของผู้เขียน ซึ่งบรรณาธิการหรือสมาคมศิษย์เก่า ไม่จำเป็นต้องเห็นด้วย และบทความที่ได้รับการตีพิมพ์เผยแพร่ถือเป็นลิขสิทธิ์ของวารสารวิจัยการพยาบาลและวิทยาศาสตร์สุขภาพ
เอกสารอ้างอิง
Al Sayah, F., Majumdar, S. R., Williams B., Robertson, S. & Johnson, J. A. (2013). Health literacy and Health outcomes in diabetes: a systematic review. Journal of General Internal Medicine, 28 (3), 444 – 452.
Akeparakorn, W., Editor. (2021). Survey of Thai people’s Health by 6th physical examination 2019 – 2020. Bangkok. Letter graphic & design. (in Thai).
Ariyasit. J. (2021). Health literacy to control blood sugar level in type 2 diabetic patients. Sawanpracharak Medical Journal, 18 (2), 142 - 155. (in Thai).
Artsanthia, J. & Pomthong, R. (2018). The trend of elderly care in 21st century: challening in Nursing Care. Journal of The Royal Thai Army Nurses, 19(1), 39 – 46. (in Thai).
Bains, S. & Egede, L. (2011). Associations between health literacy, diabetes knowledge, self-care behaviors, and glycemic control in low-income population with type 2 diabetes. Diabetes Technology & Therapeutics, 13 (3), 335 – 341.
Bandura A. (1997). Self – efficacy: The exercise of control. New York: W.H> Freeman and Company.
Best, J., W & Kahn, J., V. (2006). Research in education (A. Burvikovs, E & k. Hopkins, Eds. 10st ed.) Pearson Education Inc.
Boonsatean, W. & Reantippayasakul, O. (2020). Health literacy: situation and impacts on health status of older adults. APHEIT Journal of Nursing and Health, 2(1), 1 –19. (in Thai).
Bureau of Risk Communication and Health Behavior Development, Department of Disease Control, Ministry of Public Health. (2021). Handbook of the creating process of health literacy to prevention and disease control and health hazards. Bangkok; RNPP Water
Limited. (in Thai).
Daradas, A. (2022). Factors influencing health literacy among patients with uncontrolled type 2 diabetes. (Master’s Thesis). Narasuan University. (in Thai).
Department of Disease Control, Ministry of Public Health. (2017). National strategic plans 20 years for prevention and disease control and health hazards (2015 - 2034). Bangkok. Letter graphic & design. (in Thai).
Diabetes Association of Thailand and The Endocrine Society of Thailand. (2023). Clinical practice guideline for diabetes, 2023. Bangkok: Sri Muang Prining. (in Thai).
Division of Non communicable diseases, Department of Disease Control, Ministry of Public Health. (2022). The situation of diabetes around the world and Thailand. Retrieved from https://pr.moph.go.th/?url=pr/detail. (in Thai).
House, J. S. (1981). Work stress and social support. Addison-Wesley.
International Diabetes Federation Diabetes Atlas. (2021). Diabetes around the world in 2021 (10thed) Retrieved from https://diabetes altes.org/.
Jandang. T. (2024). Health literacy and self – care behavior of patients with type 2 diabetes, Mueang district, Nakhon Phanom province. Journal of environmental and community health, 9(4), 478 - 484. (in Thai).
Jiamjarasrangsi, W. (2013). Self – management support interventions for type 2 diabetic patients. Chula Journal of Internal medicine, 57(3), 279 – 91. (in Thai).
Junsukon, E. & Suphunnakul, P. (2019). Social support and blood sugar level control among type 2 diabetes patients. EAU Heritage Journal Science and Technology, 14(2), 1 – 7. (in Thai).
Kabmanee, N. Ouichareon, S. & Yothathai, T. (2021). Correlation between Health Literacy and self – care behavior among type 2 diabetes at Nonsung subdistrict, Mueang district, Udon Thani province. Journal of Sakon Nakhon Hospital, 24 (1), 23 – 33. (in Thai).
Kaeodumkoeng, K. (2018). Health literacy: Access, understand and application. Bangkok; Amarin Printing & Publication Limited. (in Thai).
Kaeodumkoeng, K. (2020). K – shape 5: skills increasing health literacy. Journal of The Health Education Professional Association, 35(2), 224 -225. (in Thai).
Manasaksirikul, T., Wirojratara, V. & Wattanakijkrilert, D. (2024). Factors predicting health literacy in older people with type 2 diabetes mellitus. Nursing Science Journal of Thailand, 42(1), 58 – 68. (in Thai).
Nguanjairak, R., Phrongkhonburi, N., Somboonnadee, W., Salawonglak, T., Satayavongthip, B. & Singsalasang, A. (2022). Developing a training program of village health volunteers’ competency enhancement using the new approach of 4E(s) for managing NCDs, Takhob sub – district, Pakthongchai district, Nakhon Ratchasima province. Thai Journal of health Education, 45(1), 40 -55. (in Thai).
Nutbeam, D. (2000). Health literacy as a public health goal: A challenge for contemporary health education and communication strategies into the 21st century. Health Promotion International, 15 (3), 259 – 267.
Osborne, R. H., Batterham, R. W., Elsworth, G. R., Hawkins, M. & Buchbinder, R. (2013). The grounded psychometric development and initial validation of the health literacy questionnaire (HLQ). BMC Public Health, 13, 1 – 17.
Panurat, S., Bhoosahas, P., Thutsaringkarnsakul, S., Krachangpho, P., Thuratham, W. & Natetipawan, P. (2019). Factors related to health literacy among the elderly in Pak Phli district, Nakhon Nayok province. Journal of The Police Nurses, 11(1), 86 – 94. (in Thai).
Petprayoon, S., Wattanakitkrileart, D., Pongthavornkamol, K. & Peerapatdit, T. (2014). The influence of perceived severity, health literacy, and family support on self – care behavior of patients with type 2 diabetes mellitus. Journal of Nursing Science Chulalongkorn University, 26 (1), 38 – 51. (in Thai).
Schillinger, D. & et al. (2002). Association of health literacy with diabetes outcomes. Journal of The American medical Association, 288(4), 475 – 482.
Srisaeg, P. & Deenamjued, W. (2019). Health literacy of health aging among elderly in Bangkok Metropolitan: development and validation of health literacy scale. Journal of The Royal Thai Army Nurses, 20(2), 340 – 350. (in Thai).
Suphunnakul, P. et al. (2023). A causal relationship of factors influencing glycemic control
behavior among the elderly with type 2 diabetes mellitus uncontrolled blood sugar levels. EAU Heritage journal Science and Technology, 17(2), 148 – 161. (in Thai).
Suvarnathong, P., Lerkdee, K., Saychonsap, P., Chantaranipa, S., Jinha, S. & Muangyim, K. (2019). Effects of an application program on self – efficacy with social supports on drug behavior of elderly with uncontrolled type 2 diabetes mellitus of Samat Sub – District, Chonburi province. Thai Journal of Public Health and health Science, 2(3), 44 – 56. (in Thai).
Tachavijitjaru, C. (2018). Health literacy: a key indicator towards good health behavior and health outcomes. Journal of The Royal Thai Army Nurses, 19(1), 1 -11. (in Thai).
Tak Health Data Center, Ministry of Public Health. (2022 - 2024). Morbidity rate of diabetes.
Retrieved from
https://tak.hdc.moph.go.th/hdc/reports/page.php?cat_id=6a1fd228fd282180eed7d1cfc0155e11 (in Thai).
Thanaseth, R. (2023). Developing a model for promoting health literacy to promote self – management behavior and health outcomes of type 2 diabetes mellitus with hypertension in the early elderly. The office of Disease Prevention and Control 8 Udon Thani Journal, 2(2), 58 – 77. (in Thai).
Vijitsoonthronkul, K. (2024). Epidemiology and reviews for measures to prevent chronic kidney disease. Division of non – communicable disease, Department of disease control. Ministry of Public Health. (in Thai).
