ประสบการณ์การเป็นยายในครอบครัวที่มีบุตรสาวเป็นแม่วัยรุ่น

บทคัดย่อ

          การเป็นยายในครอบครัวที่มีบุตรสาวเป็นแม่วัยรุ่นพบปัญหาหลายประการ ได้แก่ การปรับตัวต่อการเปลี่ยนผ่านบทบาท การเผชิญหน้ากับค่านิยมทางวัฒนธรรม และบรรทัดฐานทางสังคมในด้านลบ การศึกษาครั้งนี้เป็นวิจัยเชิงคุณภาพแบบพรรณนา มีวัตถุประสงค์เพื่อทำความเข้าใจประสบการณ์การเป็นยายในครอบครัวที่มีบุตรสาวเป็นแม่วัยรุ่น คัดเลือกผู้ให้ข้อมูลแบบเฉพาะเจาะจง เป็นมารดาที่มีลูกสาวเป็นแม่วัยรุ่นจำนวน 15 ราย ในเขตภาคกลางของประเทศไทย เก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้การสัมภาษณ์เชิงลึก และการสังเกตแบบไม่มีส่วนร่วม วิเคราะห์ข้อมูลด้วยการวิเคราะห์เนื้อหา

          ผลการศึกษาพบว่า มารดาที่มีบุตรเป็นแม่วัยรุ่นมีการรับรู้เกี่ยวกับประสบการณ์การเป็นยายในด้านบวก โดยมีแก่นสาระสำคัญ คือ ก้าวข้ามผ่านปัญหา ประกอบด้วย  4  ประเด็นย่อย ได้แก่เป็นประสบการณ์ที่มีคุณค่า ครอบครัวได้เรียนรู้ เยียวยาบาดแผลที่เกิดขึ้น และแม่วัยรุ่นมีความเป็นผู้ใหญ่มากขึ้นและการรับรู้ประสบการณ์การเป็นยายในด้านลบ สรุปแก่นสาระสำคัญได้ 2 ประเด็นหลัก คือ 1) เป็นตราบาปของครอบครัวประกอบด้วย 3 ประเด็นย่อย ได้แก่ เป็นเวรกรรมที่ทำไว้ ต้องอดทนต่อสายตาคนมอง และเจ็บปวดทุกครั้งที่คนถาม 2) ทุกอย่างต้องปรับตัวประกอบด้วย 2 ประเด็นย่อย ได้แก่ เมื่อครอบครัวเดี่ยวกลายเป็นครอบครัวขยาย และเมื่อรายจ่ายมากกว่ารายรับ

          การรับรู้เกี่ยวกับประสบการณ์การเป็นยาย เกี่ยวกับบทบาทในการเป็นผู้เลี้ยงดูสมาชิกในครอบครัวตามบริบทและค่านิยมของสังคมไทยมีทั้งในด้านบวกและด้านลบ ดังนั้นการให้ความช่วยเหลือแก่มารดาในกลุ่มดังกล่าวจึงถือได้ว่ามีความจำเป็นเพื่อส่งเสริมให้ครอบครัวไทยสามารถเลี้ยงดูสมาชิกให้เติบโตได้อย่างมีประสิทธิภาพ