การเปรียบเทียบรูปแบบและต้นทุนการจัดบริการสุขภาพในการดูแลผู้ป่วยแบบประคับประคอง ระหว่างโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลถ่ายโอนและไม่ถ่ายโอนไปยังองค์การปกครอง ส่วนท้องถิ่นในเครือข่ายบริการปฐมภูมิโรงพยาบาลลำปาง
คำสำคัญ:
ผู้ป่วยประคับประคอง , ต้นทุนการจัดบริการ , เครือข่ายบริการปฐมภูมิ , องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นบทคัดย่อ
การวิจัยแบบผสมวิธีมีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาสถานการณ์และรูปแบบ 2) เปรียบเทียบต้นทุนการจัดบริการดูแลผู้ป่วยแบบประคับประคอง ระหว่างโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล (รพ.สต.) ถ่ายโอนและไม่ถ่ายโอนไปองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (อปท.) ในเครือข่ายบริการปฐมภูมิโรงพยาบาลลำปาง ประกอบด้วย 2 ขั้นตอน ขั้นตอนที่ 1 ศึกษาสถานการณ์และรูปแบบการจัดบริการดูแลผู้ป่วยแบบประคับประคอง ในผู้รับผิดชอบการดูแลผู้ป่วยแบบประคับประคองเลือกแบบเฉพาะเจาะจง จำนวน 11 คน โดยการสัมภาษณ์เชิงลึกด้วยแบบสัมภาษณ์แบบกึ่งโครงสร้าง วิเคราะห์ข้อมูลเชิงเนื้อหา ขั้นตอนที่ 2
การเปรียบเทียบต้นทุนการจัดบริการ ศึกษาข้อมูลต้นทุนการจัดบริการและต้นทุนผู้ป่วยระดับรายบุคคลประกอบด้วย ต้นทุนค่าแรง ค่าวัสดุ และค่าครุภัณฑ์ ปีงบประมาณ 2567 โดยใช้แบบบันทึกข้อมูลต้นทุน วิเคราะห์และนําเสนอข้อมูลด้วยสถิติ เชิงพรรณนา ผลการวิจัยพบว่า
1. นโยบายการจัดบริการ การรับส่งต่อข้อมูลการให้บริการ บุคลากร การเบิกยาและเวชภัณฑ์ที่มิใช่ยา ผู้ป่วยประคับประคองเป็นไปในทิศทางเดียวกันระหว่างระหว่าง รพ.สต. ถ่ายโอนและไม่ถ่ายโอนไป อปท. ทั้งนี้แม้ว่า ในช่วงแรกของการถ่ายโอนยังพบปัญหาด้านการประสานงาน แต่เมื่อมีการทำบันทึกข้อตกลง (MOU) ระดับจังหวัด ทำให้การประสานงาน มีความคล่องตัวมากขึ้น
2. กิจกรรมเยี่ยมบ้านผู้ป่วยประคับประคองจำนวน 148 คน อายุเฉลี่ย 71 ปี เป็นผู้ป่วยมีโรคเรื้อรังระดับปานกลาง ไม่แตกต่างกันระหว่างกลุ่ม รพ.สต. ถ่ายโอนและไม่ถ่ายโอน ต้นทุนรวมเท่ากับ 684,519.51 บาท มีต้นทุนค่าแรง ค่าลงทุน ค่าวัสดุ ร้อยละ 98.11, 1.59 และ 0.30 ตามลำดับ ต้นทุนผู้ป่วยต่อคน เท่ากับ 4,625.13 บาท ต้นทุนต่อครั้ง เท่ากับ 3,259.62 บาท และพบต้นทุนการให้บริการผู้ป่วยในกลุ่มเสพติดที่ใช้ในการบรรเทาอาการปวดมีต้นทุนสูงสุด เท่ากับ 7,481.65 ต่อคน
การทราบต้นทุนผู้ป่วยระดับรายบุคคลทำให้เห็นถึงการใช้ทรัพยากรในการจัดบริการ เพื่อเป็นประโยชน์ในการบริหารจัดการทรัพยากรและปรับปรุงรูปแบบการจัดบริการในบริบทของโรงพยาบาลแม่ข่ายในสถานการณ์การถ่ายโอน รพ.สต. ไปยัง อปท. ต่อไป
เอกสารอ้างอิง
Aswateerakul, N., Wongkum, P., Puangpho, T., & Yodmongkol, P. (2013). A Guide for the Public: Palliative Care for End-of-Life Patients. Nonthaburi, National Health Commission Office (NHCO).
Chaikledkaew, U. (2014). Health Technology Assessment Manual for Thailand, Version 2. Development of the Health Technology Assessment Manual for Thailand. Nonthaburi: wacharin p.p. printing co., 978-616-11-1963-8. (in Thai)
Charlson, M. E., Pompei, P., Ales K. L., & MacKenzie, C. R. (1987). A new method of classifying prognostic comorbidity in longitudinal studies: Development and validation. Journal of Chronic Disease, 40(4), 373-383.
Cohen, J. M., & Peterson, S. B. (1999). Administrative Decentralization: Strategies for Developing Countries. Colorado: Kumarian Press.
Creswell, J. W., & Plano Clark, V. L. (2018). Designing and Conducting Mixed Methods Research. (3rd ed.). Los Angeles.
Department of Medical Services. (2020). Guideline for palliative care for healthcare professionals. Department of Medical Services Journal, 41(1), 19-22. (in Thai)
Department of Thai Traditional Medicine and Alternative Medicine. (2018). Manual for Integrated Palliative Care for End-of-Life Patients. Bangkok, Best Step Advertising. (in Thai)
Health Insurance Group. (2013). A Handbook on Unit Cost Analysis of Health Care Service. Bangkok: The Office of Permanent Secretary, Ministry of Public Health. (in Thai)
Health Data Center. (2024). Palliative Care Including Family Meeting and Advance Care Planning (ACP) with Patients and Families. Nonthaburi: Ministry of Public Health. (in Thai)
Keramatikerman, M. (2020). Efficacy of complementary and alternative therapies in cancer patients: A systematic review, Biomed J Sci & Tech Res, 29(1), 22126-9.
Khiaocharoen, O., Zungsontiporn, C., Khattiyod, T., Wanwong, Y., Baimuang, C. & Pannarunothai, S. (2020). Unit cost per disease methodology for Thailand: Micro-costing method. Journal of Health Systems Research, 14(2), 74-156. (in Thai)
Kulthanmanusorn, A., Saengruang, N., & Wanwong, Y. (2012). Evaluation of The Devolved Health Centers: Synthesis Lesson Learnt from 51 Health Centers and Policy Options. Retrieved January 11, 2025, from https://kb.hsri.or.th/dspace/handle/11228/4866 (in Thai)
Mack, J. W., Cronin, A., Keating, N. L., Taback, N., Huskamp, H. A., Malin, J. L., et al. (2008). Associations between end-of-life discussion characteristics and care received near death: a prospective cohort study. J Clin Oncol, 30(35) , 4387-4395.
Medical Information Center. (2024). Report of Patients Diagnosed with Code Z51.5. Medical Information Center of Lampang Hospial. (in Thai)
Monpolsri, E., Singweratham, N., Dithaprawat, B., Phaekhuntod, S., & Jatturakasem, N. (2022). A model of complimentary care of Dhammanamai principles on palliative care for cancer patients. Journal of Boromarajonani College of Nursing, Surin, 12(2), 114–129.
National Health Security Office, Thammasat University. (2017). Cost Evaluation of Palliative Care Services in Health Region 7. NHSO.
Netipothi, W. (2006). The Political Process of Public Health Decentralization in Thailand: studying the Case of Primary Care Units. Health Systems Research Institute. (in Thai)
Nursing Division, Office of the Permanent Secretary, Ministry of Public Health. (2018). Guidelines for the Development of Nursing Service System: Service Plan. Pathum Thani: Sia Tawan Publishing Company. (in Thai)
Office of Public Accounting Standards. (2014). A Guide for Unit Cost Calculation of Public Services for Fiscal Year 2557 B.E. Bangkok: The Comptroller General's Department. (in Thai)
Office of the Decentralization to the Local Government Organization Committee. (2021). Guidelines for Transferring Missions of The Chaloem Phrakiat 60th Anniversary Nawaminthrachini Health Station and Subdistrict Health Promoting Hospital to the Provincial Administrative Organization.Bangkok: The Prime Minister's Office. (in Thai)
Pairojkul, S., Thongkhamcharoen, R., Raksasataya, A., Sorasit, C., Nakawiro, P., Sudsa, S., et al. (2001). Integration of specialist palliative care into tertiary hospitals: A multicenter point prevalence survey from Thailand. Palliative Medicine Reports, 2(1), 272-280.
Pitayarangsarit, S., Tosanguan, J., & Sumalee, H. (2010). The Role of Local Administrative Organizations in Health Promotion and Policy Recommendations for Decentralization of Health Promotion. (Research Report). Health Systems Research Institute. (in Thai)
Riewpaiboon, A., Kheawcharoen, O., Batsungnoen, P., Wongphan, T., Techakehakij, W., ingweratham, N. et al. (2018). Cost Analysis of Health Promotion and Disease Prevention Services. Bangkok: Faculty of Pharmacy, Mahidol University. (in Thai)
Saengmano, S., Siriwohan, S., & Phichai, K. (2014). Problems of transferring district health promoting hospitals from the ministry of public health to local government organizations in Chiang Mai province. Journal of Graduate Research, 5(2), 25–35. (in Thai)
Singweratham, N., Phodah, T., Techakehakij, W., Bunpean, A., Siechaisakul, P.,Nawsuwan, et al. (2023). A comparison of the unit costs of health care services providers with and without tranferred to the local administrative organization of the tambon health promoting hospitals. Princes of Naradhiwas University Journal, 15(3), 251-264. (in Thai)
Sriratanaban, J., Singweratham, N., Komwong, D., & Maneechay, M. (2024). Assessment of population health impacts from the transfer of sub-district health promoting hospitals to the provincial administrative organizations in 2023: Phase 1 potential warning signs. Health Systems Research Journal, 18(2), 152-172.
Srivanichakorn, S. (2008). Over-crowding problems in hospitals. Journal of Health Systems Research, 1(3-5), 216-223. (in Thai)
Supasarn, P., & Wisesrith, W. (2019). Study of unit cost and activity based costing of nursing care for palliative care in cancer patients, Nang Rong hospital, Buriram province. Journal of The Royal Thai Army Nurses, 19, 158–165. (in Thai)
Suppatheerathada, C. (2020). Policy recommendations for budget allocation as subsidies to System of Public Health Centers to Local Government Organizations. Health Systems Research Journal, 3(1), 113-130. (in Thai)
Techaatik, S., & Nakham, P. (2010). Studying and monitoring the development of the transfer system of public health centers to local government organizations. Nonthaburi, Health Systems Research Journal, 3(1), 113-130. (in Thai)
Vankun, P., Saramunee, K., & Chaiyasong, S. (2021). Cost of palliative care for cancer patients of a community hospital in Khon Kaen province. Journal of Health Systems Research, 15(3), 310-325. (in Thai)
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วารสารเครือข่ายวิทยาลัยพยาบาลและการสาธารณสุขภาคใต้
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
1. บทความหรือข้อคิดเห็นใด ๆ ที่ปรากฏในวารสารเครือข่าย วิทยาลัยพยาบาลและการสาธารณสุขภาคใต้ ที่เป็นวรรณกรรมของผู้เขียน บรรณาธิการหรือเครือข่ายวิทยาลัยพยาบาลและวิทยาลัยการสาธารณสุขภาคใต้ ไม่จำเป็นต้องเห็นด้วย
2. บทความที่ได้รับการตีพิมพ์ถือเป็นลิขสิทธิ์ของ วารสารเครือข่ายวิทยาลัยพยาบาลและการสาธารณสุขภาคใต้
