รูปแบบภาวะผู้นำกับผลการดำเนินงานเชิงกลยุทธ์ในองค์กรสุขภาพ: การทบทวนวรรณกรรมอย่างเป็นระบบ

บทคัดย่อ

การทบทวนวรรณกรรมอย่างเป็นระบบนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อสังเคราะห์แนวคิดเกี่ยวกับรูปแบบภาวะผู้นำและผลการดำเนินงานเชิงกลยุทธ์ขององค์กรสุขภาพ โดยสืบค้นงานวิจัยจากวารสารฐานข้อมูลในระดับชาติและนานาชาติ จากฐานข้อมูล PubMed, Google Scholar, CINAHL, Science Direct, ThaiJo, ThaiLis และฐานข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ของมหาวิทยาลัย กลุ่มตัวอย่าง คือ รายงานบทความวิจัยที่เกี่ยวข้อง จำนวน 13 เรื่อง โดยเลือกกลุ่มตัวอย่างแบบเจาะจง เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ประกอบด้วย 1) ข้อมูลทั่วไปของรายงานงานวิจัย 2) แบบบันทึกรายงานกระบวนการคัดเลือกบทความวิจัยตามแนวของ PRISMA 2020 และแบบตรวจสอบคุณภาพรายงานการวิจัยของ Kmet, Lee & Cook เพื่อประเมินความสอดคล้องของรายงานโดยใช้ผู้ประเมิน 2 ราย เพื่อประเมินความน่าเชื่อถือ (Inter Rater) ของบทความวิจัยได้ร้อยละ 84.00 และใช้สถิติแคปปา (Kappa Statistics) การประเมินคุณภาพมีความสอดคล้องกันหรือไม่แตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (k = 0.09, p-value = 0.22) และใช้สถิติเชิงพรรณนา ผลการวิจัยพบว่า

1. บทความวิจัยเชิงปริมาณทั้งหมด (n = 13) บริบทที่ศึกษาพบว่า ศึกษาในภาคบริหารธุรกิจมากที่สุด (n = 12) มีเพียง 1 เรื่อง เท่านั้นที่ศึกษาในองค์กรสุขภาพและไม่พบการศึกษาในประเทศไทย

2. แนวคิดและรูปแบบภาวะผู้นำที่ใช้ในการศึกษาวิจัยมากที่สุด (n = 6) คือ ทฤษฎีภาวะผู้นำเชิงกลยุทธ์ ซึ่งประกอบด้วย 4 องค์ประกอบ ได้แก่ 1) การกำหนดทิศทางเชิงกลยุทธ์ 2) ความต่อเนื่องเชิงกลยุทธ์ 3) ความเป็นผู้นำด้านความฉลาดเชิงกลยุทธ์ 4) ความสอดคล้องกันเชิงกลยุทธ์ และ ผลการดำเนินงานเชิงกลยุทธ์ขององค์กรเอกชนส่วนใหญ่ประกอบด้วย 3 องค์ประกอบ ได้แก่  1) ผลการปฏิบัติงาน 2) ผลการดำเนินงานทางการเงิน 3) ระดับการแข็งขัน และผลการวิจัยส่วนใหญ่พบว่ารูปแบบภาวะผู้นำเชิงกลยุทธ์มีความสัมพันธ์และมีอิทธิพลทางตรงต่อผลการดำเนินงานเชิงกลยุทธ์ขององค์กรภาคเอกชน

การสังเคราะห์งานวิจัยนี้ชี้ให้เห็นว่าภาวะผู้นำเชิงกลยุทธ์เป็นปัจจัยที่มีความสำคัญในการเพิ่มผลการดำเนินงานเชิงกลยุทธ์ในองค์กรสุขภาพและองค์กรในภาคเอกชนให้สูงขึ้นและควรขยายความรู้ใหม่ในองค์กรสุขภาพโดยเฉพาะองค์กรการพยาบาลในบริบทประเทศไทย พร้อมทั้งมีงบประมาณสนับสนุนการวิจัย