การศึกษาภูมิปัญญาของหมอพื้นบ้าน ในตำบลคลองน้ำไหล อำเภอคลองลาน จังหวัดกำแพงเพชร

ผู้แต่ง

  • สายจิต สุขหนู กลุ่มสาขาวิชาการแพทย์แผนไทยประยุกต์ คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร

คำสำคัญ:

ภูมิปัญญา, หมอพื้นบ้าน, องค์ความรู้, จังหวัดกำแพงเพชร

บทคัดย่อ

การวิจัยเชิงคุณภาพนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่ออธิบายความรู้และวิเคราะห์องค์ความรู้ด้านการแพทย์พื้นบ้านของหมอพื้นบ้านในชุมชนคลองน้ำไหล อำเภอคลองลาน จังหวัดกำแพงเพชร ใช้แบบสัมภาษณ์เชิงลึกและหาค่าดรรชนีความตรงของแบบสัมภาษณ์ทั้งฉบับ ได้ค่าเฉลี่ย = 0.90 และนำไปใช้สัมภาษณ์หมอพื้นบ้านแบบเจาะลึก จำนวน 15 คน ช่วงระยะเวลาเดือนกันยายน - ธันวาคม พ.ศ. 2561 ผลการวิจัยพบว่า

หมอจำนวน 7 คน ย้ายถิ่นฐานมาจากจังหวัดลำปาง และเป็นหมอที่มีภูมิลำเนาในจังหวัดกำแพงเพชร จำนวน 8 คน มีอายุระหว่าง 50 - 89 ปี มีประสบการณ์ในการรักษามากกว่า 20 ปี พบว่าส่วนใหญ่เป็นหมอกระดูก ร้อยละ 46.67 หมอนวดจับเส้น ร้อยละ 26.64 หมอยาสมุนไพรร้อยละ 13.31 และหมอธรรม ร้อยละ 13.31 จากศึกษาครั้งนี้พบว่าหมอกระดูกเป็นศาสตร์การแพทย์พื้นบ้านเฉพาะ มีความน่าสนใจ และขาดการสืบทอดองค์ความรู้และภูมิปัญญา ซึ่งมีเหตุจูงใจที่สำคัญ คือ บรรพบุรุษเป็นหมอพื้นบ้านและมีความสนใจอยากช่วยเหลือผู้ป่วย หมอพื้นบ้านมีรูปแบบการรักษาด้านการแพทย์พื้นบ้านผสมผสานกับความเชื่อ โดยมุ่งเน้นการรักษาทางกายและทางจิต จากผลวิเคราะห์องค์ความรู้การแพทย์พื้นบ้าน พบว่าองค์ความรู้ของหมอมีความคลายคลึงกับศาสตร์การแพทย์แผนไทย ได้แก่ การนวดแบบเชลยศักดิ์ การใช้ยาสมุนไพรมีแนวทางตามหลักเภสัชกรรมไทย แต่ในการนี้พบว่าปัญหาด้านการแพทย์พื้นบ้านในชุมชนขาดความยั่งยืนขององค์ความรู้ เนื่องจากขาดผู้สืบทอดองค์ความรู้อย่างจริงจัง

ดังนั้น ควรรักษาองค์ความรู้และภูมิปัญญาพื้นบ้านมิให้สูญหาย อีกทั้งยังได้ตระหนักถึงคุณค่าของภูมิปัญญาของหมอพื้นบ้านที่ยังคงใช้องค์ความรู้เพื่อเอื้อประโยชน์ในการป้องกัน ดูแล รักษา ฟื้นฟู และส่งเสริมสุขภาพอนามัยของคนในชุมชน และเพื่อให้เกิดความยั่งยืนขององค์ความรู้ต่อไป

References

Chaichanawirote, U., & Vantum C. (2017). Evaluation of Content Validity for Research Instrument. Journal of Nursing and Health Sciences, 11(2), 105-11. (in Thai).

Hongsiri, A., Rodpo, P., Duanyai, S., & Kaewnoi, A. (2020). Kui Ethnic Indigenous Healers’ Wisdom: A Case Study Of Seven In Indigenous or Folk Healers in Prasat Subdistrict, Huai Thab Than District, Si Sa Ket Province. Journal of Social Sciences and Humanities, 18(1), 166-240. (in Thai).

Jaisaman, S., & Subhadhirasakul, S. (2014). Study on Indigenous Knowledge of Thai Folk Healer: A Case Study of Mr. Prawit Keawthong Songklanakarin. Journal of Social Sciences and Humanities, 20(1), 163-184. (in Thai).

Jaitae, S., Sukseetong, N., Junta, J., & Vipawin, C. (2020). Elderly Persons’ Knowledge of and Needs for Health Promotion Based on Lanna Local Wisdom Under Saluang Subdistrict Administrative Organiza-tion, Mae Rim District, Chiang Mai Province. Journal of Thai Traditional & Alternative Medicine, 18(2), 372-379. (in Thai).

Kesormas, S., Nakthaworn, K., Musikapong, K., & Viriyabubpa, C. (2019). A Study on the Traeatment with Herbal Remedies in Seven Groups of Diseases: A Case Study of Mr. Prawit Kaewthong, Songkhla Province. Journal of Thai Traditional and Alternative Medicine, 17(2), 263-279. (in Thai)

Maneenoon, K., Chatawatee, D., Damkhong, C., Khiankhan, N., & Kunworarath, N. (2017). Knowledge of Traditional Healers on Utilization of Medicinal Plants Used for Menstual Disorders in Krabi and Songkhla Provinces, Thailand. Burapha Science Journal, 22(3), 243-258. (in Thai).

Oncham, J., & Boonprasitt D. (2018). The Study of Four-Region Thai Massage: An Analysis of the Body ofKnowledge and an Empirical Investigation of Practices. Journal of Silpakorn University, 11(2), 3482-3494. (in Thai).

Pimpisut, P. (2017). “Traditional Herb” Local Health Care Wisdom. Tambon Dong mada, Mae Lao District, Chiang Rai Province. “Research and Innovation move Economy and Society” Naresuan Research Conference 13 th, 1067-1075. (in Thai).

Rakraiklang, S., Watcharaphattankul, O., & Boomruen, S. (2017). The Study of Traditional Healer’s Wisdom of Snake Venom Treatment in Supanburi Province: Case Study of Mor Charn Homglin. The National Conference “Thai Traditional Medicine of Thailand Wisdom”, 95-94. (in Thai).

Songnok, T., & Channete, N. (2018). Local Wisdom in Treatment of Traditional Chemists in Nakhon Ratchasima. NRRU Community Research Journal, 12(3), 124-134. (in Thai).

Surakarakun, K., Boonsaeng, T., & Rongmuang, D. (2015). The Indigenous Wisdom of Bone Healer Plai Phraya District Krabi Province. Community Health Development Quarterly Khon Kaen University, 3(2), 321-341. (in Thai).

Tepsuriwong, S. (2020). Wisdom of Thai Traditional Medicine from Thai Traditional Healers in Sathingphra Peninsula, Songkhla Province. Journal of Community Development and Life Quality, 8(1), 238-249. (in Thai).

Van Manen, M. (1990). Researching Lived Experience: Human Science for an Action Sensitive Pedagogy. State University of New York Press, Albany.

Wanset, S., & Onchomchant, D. (2018). A Study of Meducinal Plants Utilization of Folk Healers: A Case Study of Folk Healers in Chiang Rai Provincce Thailand. Journal of Thai Traditional & Alternative Medicine, 16(3), 420-435. (in Thai).

Worapani, T., & Worapani, P. (2018). The Study of Knowledge and Wisdom of Folk Medicine in Thai Folk Doctors, Tak Province. Rajabhat Chiang Mai Research Journal, 19(1), 113-121. (in Thai).

World Health Organization. (2014). World Health Assembly Progress on Noncommunicable Diseases and Traditional Medicine. Retrived December 25, 2020 from https:// www.who.int/news/item/ .

Yoadsomsuay, P. (2013). A Study of Wisdom of Folk Doctor in Ampur Ounkharuk, Nakhornnayok Province. Thammasat Medical Journal, 13(2), 212-217. (in Thai).

Downloads

เผยแพร่แล้ว

2021-09-27