รูปแบบการฟื้นฟูสภาพผู้สูงอายุพิการทางการเคลื่อนไหว ของอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน

บทคัดย่อ

การวิจัยเชิงปฏิบัติการนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษารูปแบบการฟื้นฟูสภาพผู้พิการทางการเคลื่อนไหวของอาสาสมัครสาธารณสุข กลุ่มตัวอย่างเลือกแบบเฉพาะเจาะจง ประกอบด้วย 1) สหสาขาวิชาชีพ ที่เกี่ยวข้องในการดูแลผู้สูงอายุ จำนวน 8 คน 2) ผู้สูงอายุที่มีความพิการทางการเคลื่อนไหวในพื้นที่แห่งหนึ่ง จำนวน 13 คน         3) อาสาสมัครสาธารณสุขที่ดูแลผู้สูงอายุพิการทางการเคลื่อนไหวและผู้ที่สนใจเข้าร่วมการวิจัย จำนวน 30 คน เครื่องมือวิจัย ประกอบด้วย แบบประเมินการปฏิบัติกิจวัตรประจำวันขั้นพื้นฐาน บาร์เทล เอดีแอล และแบบบันทึกพฤติกรรมการฟื้นฟูสภาพโดย อสม. ผ่านการตรวจหาความตรงด้านเนื้อหา ได้ค่า IOC ระหว่าง 0.67-1.00 ทุกข้อ โปรแกรมฟื้นฟูสภาพออกแบบโดยพยาบาลเวชปฏิบัติ และนักกายภาพบำบัด ผู้วิจัยนิเทศ อสม. โดยใช้ทักษะการสอนแนะทุกครั้งที่ทำการฟื้นฟูสภาพติดต่อกันเป็นเวลา 4 สัปดาห์ หลังจากนั้นนิเทศสัปดาห์ละ 1 ครั้ง จนครบ 6 เดือน วิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพโดยการวิเคราะห์เนื้อหา ข้อมูลเชิงปริมาณวิเคราะห์โดยใช้สถิติความถี่ ร้อยละ และ Wilcoxon Matched – Pairs Signed Rank test ผลการวิจัยพบว่า

รูปแบบการฟื้นฟูสภาพผู้สูงอายุพิการทางการเคลื่อนไหวของ อสม. คือ 4Rs มี 4 ขั้นตอน คือ ขั้นที่ 1 ประเมินสถานการณ์ความต้องการฟื้นฟูสภาพผู้สูงอายุพิการทางการเคลื่อนไหว (Rehabilitation Need Assessment) ขั้นที่ 2 พัฒนาทักษะและกระบวนการฟื้นฟูสภาพผู้สูงอายุแก่ อสม. (Rehabilitation Skills and Process Development) ขั้นที่ 3 พัฒนากระบวนการฟื้นฟูสภาพผู้สูงอายุพิการทางการเคลื่อนไหวของ อสม. (Rehabilitation Process Improvement) และขั้นที่ 4 ขยายผลทักษะการฟื้นฟูสภาพผู้สูงอายุพิการทางการเคลื่อนไหวสู่ครอบครัว (Rehabilitation Skills Sharing) คะแนนทักษะการฟื้นฟูสภาพผู้สูงอายุพิการทางการเคลื่อนไหวของ อสม.สัปดาห์ที่ 4 ของโปรแกรมมากกว่าขณะสาธิตย้อนกลับอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<.001) และคะแนนความสามารถปฏิบัติกิจวัตรประจำวันขั้นพื้นฐานของผู้สูงอายุหลังฟื้นฟูมากกว่าก่อนฟื้นฟูอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<.001)

ผลการวิจัยนี้บุคลากรทางสุขภาพสามารถนำไปใช้ในการฟื้นฟูสภาพผู้สูงอายุพิการประเภทอื่นต่อไป