การพัฒนารูปแบบการทำงานส่งเสริมสุขภาพจิตผู้สูงอายุกลุ่มเสี่ยงของทีมสุขภาพในชุมชน

บทคัดย่อ

การวิจัยปฏิบัติการเชิงวิพากษ์นี้มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนารูปแบบการทำงานส่งเสริมสุขภาพจิตผู้สูงอายุกลุ่มเสี่ยงของทีมสุขภาพในชุมชน ดำเนินการวิจัย 2 ระยะ คือ 1) ก่อนดำเนินการวิจัยปฏิบัติการเชิงวิพากษ์ และ 2) ระยะดำเนินการวิจัยปฏิบัติการเชิงวิพากษ์ จำนวน 2 วงจร แต่ละวงจรประกอบด้วย 2 ขั้นตอน คือขั้นตอนการสร้างทฤษฎีบทเชิงวิพากษ์ และขั้นตอนการวิจัยปฏิบัติการ โดยดำเนินการวิจัยในพื้นที่จังหวัดนครนายกและจังหวัดฉะเชิงเทรา ระหว่างเดือนพฤศจิกายน 2559 - พฤษภาคม 2560 ผู้มีส่วนร่วมในการวิจัยได้แก่ 1) ผู้ร่วมวิจัย คือ ผู้เข้าร่วมวิจัยที่มีส่วนร่วมในการพัฒนารูปแบบการส่งเสริมสุขภาพจิตผู้สูงอายุกลุ่มเสี่ยงในชุมชน ซึ่งได้จากการเลือกแบบเฉพาะเจาะจง ได้แก่ เจ้าหน้าที่หน่วยงานภาครัฐ ประกอบด้วย พยาบาล เจ้าหน้าที่สาธารณสุข อาสาสมัคร ครอบครัวของผู้สูงอายุ สมาชิกชมรมผู้สูงอายุ อาสาสมัครดูแลผู้สูงอายุในกลุ่มเสียง 2) ผู้ให้ข้อมูล (ผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย) ผู้สูงอายุในพื้นที่วิจัย อายุตั้งแต่ 60 ปีขึ้นไป และอยู่ในกลุ่มเสี่ยงที่จะมีปัญหาสุขภาพจิต พื้นที่จังหวัดนครนายก จำนวน 48 คน พื้นที่จังหวัดฉะเชิงเทรา จำนวน 33 คน ในระยะก่อนดำเนินการวิจัย เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ แบบสัมภาษณ์เชิงลึกและแนวทางการสังเกต ตรวจสอบคุณภาพเครื่องมือโดยผ่านผู้ทรงคุณวุฒิ เก็บรวบรวมข้อมูล โดยใช้วิธีสังเกตการกระทำทั้งแบบมีส่วนร่วมและไม่มีส่วนร่วม และสัมภาษณ์เชิงลึก ระยะดำเนินการวิจัย เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ แนวคำถามการทำสุนทรียสนทนา (Dialogue) แบบสัมภาษณ์เชิงลึก แบบบันทึกเรื่องเล่าแบบมีโครงสร้าง (Story Telling) เรื่องเล่าเร้าพลัง (Power of Story Telling) และแนวทางการสังเกต ตรวจสอบคุณภาพเครื่องมือโดยผ่านผู้ทรงคุณวุฒิ เก็บรวบรวมข้อมูล โดยใช้วิธีสังเกตการกระทำทั้งแบบมีส่วนร่วมและไม่มีส่วนร่วม และสุนทรียสนทนา และระยะสิ้นสุดกระบวนการวิจัย เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ แบบสัมภาษณ์เชิงลึกและแนวทางการสังเกต ตรวจสอบคุณภาพเครื่องมือโดยผ่านผู้ทรงคุณวุฒิ เก็บรวบรวมข้อมูล โดยใช้วิธีสังเกตการกระทำทั้งแบบมีส่วนร่วมและไม่มีส่วนร่วม ระดมสมอง และสัมภาษณ์เชิงลึก  วิเคราะห์ข้อมูล เชิงคุณภาพ ใช้การวิเคราะห์เนื้อหา เชิงปริมาณ ใช้จำนวนและค่าร้อยละ ผลการวิจัยพบว่า

รูปแบบการส่งเสริมสุขภาพจิตผู้สูงอายุกลุ่มเสี่ยงในชุมชน การพูดคุย รับฟัง และสัมผัส 2) การเยี่ยมเยือนและจัดกิจกรรมที่บ้านของผู้สูงอายุบ่อยครั้ง 3) การดูแลสุขภาวะและความเป็นอยู่ 4) การช่วยเหลือเป็นการส่วนตัว 5) การเอาใจและตอบสนองต่อความต้องการของผู้สูงอายุ 6) การอดกลั้นและปรับตัวเข้าหาผู้สูงอายุ 7) เป็นสื่อกลางจัดการความขัดแย้งระหว่างผู้ดูแลและผู้สูงอายุ และ 8) การให้คำแนะนำในการดูแลผู้สูงอายุ