ประสิทธิผลของโปรแกรมการป้องกันโรคหลอดเลือดสมองในผู้สูงอายุกลุ่มเสี่ยง: การประยุกต์ใช้แนวคิด สบช.โมเดล

บทคัดย่อ

การวิจัยกึ่งทดลองครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาประสิทธิผลของโปรแกรมการป้องกันโรคหลอดเลือดสมองในผู้สูงอายุ    กลุ่มเสี่ยงต่อความรู้เกี่ยวกับโรคและพฤติกรรมการป้องกันโรคหลอดเลือดสมอง กลุ่มตัวอย่างได้มาจากการสุ่มแบบหลายขั้นตอน โดยแบ่งเป็นกลุ่มทดลองและกลุ่มควบคุม จำนวนกลุ่มละ 34 คน ตามเกณฑ์การคัดเข้าที่กำหนดไว้ กลุ่มทดลองได้รับคู่มือการดูแลตนเองเพื่อป้องกันโรคหลอดเลือดสมอง และเข้าร่วมกิจกรรมตามโปรแกรมการป้องกันโรคหลอดเลือดสมองในกลุ่มเสี่ยงโดยประยุกต์ใช้แนวคิด สบช.โมเดล ที่ดำเนินการจำนวน 5 สัปดาห์ จัดกิจกรรมสัปดาห์ละ 1 ครั้ง ครั้งละ 2 ชั่วโมง และ 30 นาทีในสัปดาห์ที่ 5 ขณะที่ กลุ่มเปรียบเทียบได้รับการดูแลตามมาตรฐาน เก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบสอบถามความรู้เกี่ยวกับโรคและแบบวัดพฤติกรรม การป้องกันโรคหลอดเลือดสมองในกลุ่มเสี่ยงที่ผู้วิจัยสร้างขึ้น หาคุณภาพเครื่องมือโดยการคำนวณค่าดัชนีความตรงตามเนื้อหาได้เท่ากับ 1.00 ในทุกเครื่องมือ ค่าความเชื่อมั่นของเครื่องมือ (Reliability) แบบวัดความรู้เกี่ยวกับโรคหลอดเลือดสมอง มีค่า KR-20 เท่ากับ 0.78 และแบบวัดพฤติกรรมในการป้องกันโรคหลอดเลือดสมองทดสอบความเชื่อมั่นโดยการหาค่าสัมประสิทธิ์แอลฟา ของครอนบาค เท่ากับ 0.86 มีการวัดที่ระยะก่อนการทดลอง หลังเสร็จสิ้นการทดลองสัปดาห์ที่ 1 และ 4 วิเคราะห์ข้อมูลโดยสถิติเชิงพรรณนา Chi-square Independent t-test และ Repeated measure ANOVA

ผลการวิจัย พบว่า กลุ่มทดลองมีคะแนนเฉลี่ยความรู้เกี่ยวกับโรคหลอดเลือดสมอง และพฤติกรรมการป้องกัน               โรคหลอดเลือดสมองสูงกว่าก่อนทดลองและกลุ่มเปรียบเทียบอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ข้อเสนอแนะจากผลการวิจัย คือ บุคลากรทางด้านสุขภาพควรมีการประยุกต์ใช้แนวคิด สบช.โมเดล เพื่อประเมินระดับสี และจัดกิจกรรมให้มีความเหมาะสมกับผู้สูงอายุ กลุ่มเสี่ยงโรคหลอดเลือดสมองแต่ละสีเพื่อให้สามารถปรับพฤติกรรมเพื่อป้องกันการเกิดโรคหลอดเลือดสมองได้อย่างเหมาะสม และควรมีการศึกษาในรูปแบบการทดลองแบบสุ่มและมีกลุ่มควบคุม รวมทั้งการติดตามพฤติกรรมที่เปลี่ยนแปลงในระยะยาวต่อไป