ความสัมพันธ์ทางซีโรทัยป์ของไวรัสโรทาที่ก่อโรคอุจจาระร่วงในผู้ป่วยและสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม
คำสำคัญ:
ไวรัสโรทา, โรคอุจจาระร่วง, สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม, โรคติดต่อจากสัตว์สู่คน, ซีโรทัยป์บทคัดย่อ
ไวรัสโรทากลุ่ม เอ เป็นสาเหตุหลักของโรคอุจจาระร่วงเฉียบพลัน นอกจากนี้ไวรัสยังสามารถเกิดการแลกเปลี่ยนและจัดเรียงตัวของชุดยีนทำให้เกิดไวรัสโรทาสายพันธุ์ใหม่ ซึ่งวัคซีนที่ใช้อาจไม่สามารถป้องกันโรคที่เกิดจากไวรัสโรทาสายพันธุ์ใหม่ได้หากมีการกลายพันธุ์ที่ตำแหน่งจดจำของวัคซีน คณะผู้วิจัยจึงได้ศึกษาซีโรทัยป์ของสายพันธุ์ไวรัสโรทาที่พบในผู้ป่วยและสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมด้วยวิธี Sanger sequencing เพื่อคาดการณ์ประสิทธิภาพของวัคซีนต่อการป้องกันโรคจากไวรัสโรทา โดยเก็บตัวอย่างอุจจาระผู้ป่วยและสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม ระหว่างเดือนกันยายน พ.ศ. 2565 ถึง เดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2566 ในจังหวัดนครปฐม ราชบุรี และอุดรธานี รวมจำนวน 350 ตัวอย่าง ตรวจหาไวรัสโรทากลุ่ม เอ ด้วยวิธี reverse transcription PCR พบผลบวกจำนวน 83 ตัวอย่าง เมื่อนำมาวิเคราะห์ลำดับเบสของยีน VP7 (G serotype) และ VP4 (P serotype) พบว่า 56 ตัวอย่าง ให้ผลบวกกับไวรัสโรทากลุ่ม เอ คิดเป็นร้อยละ 67.47 เมื่อวิเคราะห์ phylogenetic tree ของ VP7 พบ G3 มากที่สุด (ร้อยละ 41.07) รองลงมาคือ G9 (ร้อยละ 33.93) ส่วน VP4 พบ P[8] มากที่สุด (ร้อยละ 51.79) รองลงมาคือ P[13] (ร้อยละ 33.93) สามารถจำแนกเป็นสายพันธุ์ G3P[8] มากที่สุด รองลงมาคือ G8P[8] จากการวิเคราะห์ลำดับเบสพบว่า G9 ซึ่งพบมากในหมู มีความใกล้เคียงกับสายพันธุ์ที่พบในคน ส่วน G5 และ G1 ที่พบในคน มีความใกล้เคียงกับสายพันธุ์ที่พบในหมู และ G6 ซึ่งพบในวัว มีความใกล้เคียงกับของคนและหมู เมื่อวิเคราะห์ลำดับกรดอะมิโนที่บริเวณ neutralization epitopes พบว่าสายพันธุ์ G10P[11] ที่พบในวัว และสายพันธุ์ G5P[8] ที่พบในผู้ป่วย มีความแตกต่างกัน 33 และ 10 ตำแหน่ง ตามลำดับ โดยความแตกต่างเป็นการเปลี่ยนแปลงหมู่ของกรดอะมิโนที่มีประจุหรือขั้วที่เปรียบเทียบกับสายพันธุ์วัคซีนพบจำนวน 15 และ 6 ตำแหน่ง ตามลำดับ การเปลี่ยนแปลงนี้อาจส่งผลให้ไวรัสสามารถหลบเลี่ยงแอนติบอดีที่ป้องกันการติดเชื้อของไวรัสโรทาจากวัคซีน ดังนั้นควรมีการเฝ้าระวังการกลายพันธุ์และการผสมแลกเปลี่ยนยีนข้ามสายพันธุ์ระหว่างไวรัสโรทาในคนกับสัตว์ เพื่อช่วยสนับสนุนการวางแผนวัคซีนป้องกันโรคอย่างมีประสิทธิภาพและเหมาะสมได้
เอกสารอ้างอิง
Jelle M, Max C, Erica H, et al. Full genome-based classification of rotaviruses reveals a common origin between human Wa-Like and porcine rotavirus strains and human DS-1-like and bovine rotavirus strains. J Virol 2008; 82: 3204–3219.
Martella V, Banyai K, Matthijnssens J, Buonavoglia C, Ciarlet M. Zoonotic aspects of rotaviruses. Vet Microbiol 2010; 140: 246–255.
Ghosh S, Alam MM, Ahmed MU, Talukdar RI, Paul SK, Kobayashi N. Complete genome constellation of a caprine group A rotavirus strain reveals common evolution with ruminant and human rotavirus strains. J Gen Virol 2010; 91: 2367–73.
Maes P, Matthijnssens J, Rahman M, Ranst MV. RotaC: A web-based tool for the complete genome classification of group A rotaviruses. BMC Microbiol 2009; 9: 238.
Viralzone.expasy.org [homepage on the Internet]. Rotavirus [cited 2025 Jan 6]. Available from: https://viralzone.expasy.org/107?outline=all_by_species
Dennehy PH. Rotavirus Vaccines: an Overview. Clin Microbiol Rev 2008; 21(1): 198–208.
KU LEUVEN [homepage on the Internet]. Newly assigned genotypes: List of accepted genotypes. Rotavirus Classification Working Group [cited 2025 Jan 6]. Available from: https://rega.kuleuven.be/cev/viralmetagenomics/virus-classification/rcwg
Asma S, Bostan N, Khan J, Aziz A. Effect of rotavirus genetic diversity on vaccine impact. Wiley 2021; 32(1): e2259.
Mukherjee A, Ghosh S, Bagchi P, et al. Full genomic analyses of human rotavirus G4P[4], G4P[6], G9P[19] and G10P[6] strains from North-eastern India- evidence for interspecies transmission and complex reassortment events. Clin Microbiol Infect 2011; 17: 1343–1346.
Ghosh S, Shintani T, Kobayashi N. Evidence for the porcine origin of equine rotavirus strain H-1. Vet Microbiol 2012; 158: 410–414.
Wang YH, Pang B, Zhou X, et al. Complex evolutionary patterns of two rare human G3P[9] rotavirus strains possessing a feline/canine-like H6 genotype on an AU-1-like genotype constellation. Infect Genet Evol 2013; 16: 103–112.
Tacharoenmuang R, Komoto S, Guntapong R, et al. Whole genomic analysis of an unusual human G6P[14] rotavirus strain isolated from a child with diarrhea in Thailand: evidence for bovine-to-human interspecies transmission and reassortment events. PLoS One 2015; 10(9): e0139381.
Komoto S, Tacharoenmuang R, Guntapong R, et al. Identification and characterization of a human G9P[23] rotavirus strain from a child with diarrhoea in Thailand: evidence for porcine to human interspecies transmission. J Gen Virol 2017; 98: 532–538.
Tacharoenmuang R, Komoto S, Guntapong R, et al. Characterization of a G10P[14] rotavirus strain from a diarrheic child in Thailand: Evidence for bovine-to-human zoonotic transmission. Infect Genet Evol 2018; 63: 43–57.
Cunliffe NA, Nakagomi O. A critical time for rotavirus vaccines: a review. Expert Rev Vaccines 2005; 4(4): 521–32.
Aleksandra P, Vladimir V, Gordana K, et al. Detection and molecular characterization of rotavirus
infections in children and adults with gastroenteritis from Vojvodina, Serbia. microorganisms 2022; 10:
Taniguchi K, Wakasugi F, Pongsuwanna Y, et al. Identification of human and bovine rotavirus serotypes
by polymerase chain reaction. Epidemiol Infect 1992; 109(2): 303–312.
Wu H, Taniguchi K, Wakasugi F, et al. Survey on the distribution of the gene 4 alleles of human rotaviruses by polymerase chain reaction. Epidemiol Infect 1994; 112(3): 615–622.
Esona MD, Armah GE, Geyer A, Steele AD. detection of an unusual human rotavirus strain with G5P[8]
specificity in a Cameroonian child with diarrhea. J Clin Microbiol 2004; 42(1): 441–444.
Chutoam P, Intamaso U. Estimates the evolution of G8P[8] rotaviruses in Thailand during 2012 – 2014.
Trends in Sciences 2022; 19(18): 5812.
Intamaso U1, Poomipak W, Chutoam P, et al. Genotype distribution and phylogenetic analysis of
rotaviruses in Thailand and emergence of uncommon genotypes Arch Clin Microbiol 2017; 8: 60.
Matsuno S, Hasegawa A, Mukoyama A, et al. A candidate for a new serotype of human rotavirus. J Virol 1985; 54(2): 623–624.
Theamboonlers A, Bhattarakosol P, Chongsrisawat V, et al. Molecular characterization of group A human rotaviruses in Bangkok and Buriram, Thailand during 2004–2006 reveals the predominance of G1P[8], G9P[8] and a rare G3P[19] strain. Virus Genes 2008; 36: 289–298.
Santosham M, Nelson EA, Bresee JS. Implementing rotavirus vaccination in Asia. Vaccine 2007; 25: 7711–7716.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วารสารเทคนิคการแพทย์
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
