เส้นกราฟการตอบสนองต่อปริมาณรังสีสำหรับความผิดปกติของโครโมโซมแบบไดเซ็นทริกที่เกิดจากรังสีแกมมาเพื่อการเตรียมพร้อมรับมือเหตุฉุกเฉินทางรังสีในประเทศไทย

ผู้แต่ง

  • เบญจววรณ รังสิมาภรณ์ ภาควิชารังสีประยุกต์และไอโซโทป คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ กรุงเทพมหานคร
  • บุษบา ฤกษ์อำนวยโชค ภาควิชาพยาธิวิทยา คณะแพทย์ศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล กรุงเทพมหานคร
  • อิสริยา ชัยรัมย์ กองพัฒนาระบบและมาตรฐานกำกับดูแลความปลอดภัย สำนักงานปรมาณูเพื่อสันติ กรุงเทพมหานคร
  • ดารุณี พีขุนทด กองพัฒนาระบบและมาตรฐานกำกับดูแลความปลอดภัย สำนักงานปรมาณูเพื่อสันติ กรุงเทพมหานคร
  • วันวิสา สุดประเสริฐ ภาควิชารังสีประยุกต์และไอโซโทป คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ กรุงเทพมหานคร

คำสำคัญ:

การเตรียมพร้อมรับมือเหตุฉุกเฉินทางรังสี, มาตรวัดรังสีทางชีวภาพ, ความผิดปกติของโครโมโซมแบบไดเซ็นทริก, เส้นกราฟการตอบสนองต่อปริมาณรังสี, เหตุการณ์ทางรังสี

บทคัดย่อ

การประเมินปริมาณการได้รับรังสีก่อไอออนอย่างแม่นยำมีความสำคัญอย่างยิ่งในการใช้มาตรวัดรังสีทางชีวภาพ โดยเฉพาะในพื้นที่ที่ปัจจัยทางสิ่งแวดล้อมและประชากรศาสตร์เฉพาะถิ่นอาจมีผลต่อการตอบสนองต่อรังสี การศึกษานี้นำเสนอการพัฒนาเส้นกราฟการตอบสนองต่อปริมาณรังสีสำหรับความผิดปกติของโครโมโซมแบบไดเซ็นทริกที่เกิดจากรังสีแกมมาในลิมโฟไซต์ของมนุษย์ ซึ่งมีเป้าหมายเพื่อเสริมสร้างความพร้อมในการรับมือเหตุฉุกเฉินทางรังสีในประเทศไทย โดยใช้ตัวอย่างเลือดจากอาสาสมัครเพศชายอายุ 39 ปีและเพศหญิงอายุ 32 ปี มาฉายรังสีแกมมาจากต้นกำเนิดโคบอลต์-60 อัตรารังสี 0.574 เกรย์ต่อนาที ในช่วงปริมาณรังสี 0–5 เกรย์ จากนั้นเพาะเลี้ยงลิมโฟไซต์และวิเคราะห์โครโมโซมแบบไดเซ็นทริกตามวิธีมาตรฐานที่แนะนำโดยทบวงการพลังงานปรมาณูระหว่างประเทศ (IAEA) สร้างเส้นกราฟการตอบสนองต่อปริมาณรังสีโดยใช้แบบจำลองเชิงเส้น-กำลังสองด้วยซอฟต์แวร์ Biodose Tools เวอร์ชัน 3.6.1 การประเมินความถูกต้องของเส้นกราฟที่สร้างขึ้นทั้งแบบกราฟแยกเพศและกราฟรวมพบว่า ค่าปริมาณรังสีที่ประเมินได้จากกราฟทั้งสองมีความใกล้เคียงกับปริมาณรังสีที่ได้รับจริง การวิเคราะห์ทางสถิติด้วย paired t-test และ ANOVA พบว่า ไม่มีความแตกต่างอย่างมีนัยสำคัญระหว่างค่าปริมาณรังสีที่ประเมินจากกราฟแยกเพศและกราฟรวม ผลการศึกษานี้ช่วยเสริมสร้างความสามารถของประเทศไทยในการประเมินการได้รับรังสีในสถานการณ์ฉุกเฉิน และยังเป็นการสนับสนุนความพยายามระดับโลกในการพัฒนามาตรวัดรังสีทางชีวภาพ โดยการจัดทำกราฟอ้างอิงที่เชื่อถือได้ขึ้นภายในประเทศ

เอกสารอ้างอิง

Escalona MB, Ryan TL, Balajee AS. Current developments in biodosimetry tools for radiological/nuclear mass casualty incidents. Environ Adv 2022; 9: 1002165. doi: 10.1016/j.envadv.2022.100265

Sudprasert W, Belyakov O, Tashiro S. Biological and internal dosimetry for radiation medicine: current status and future perspectives. J Radiat Res 2022; 63 (2): 247–54. doi: 10.1093/jrr/rrab119

International Atomic Energy Agency (IAEA). The Radiological Accident in Samut Prakan. Vienna, Austria: IAEA; 2002.

The Nation Thailand. Hunt for missing radioactive caesium intensifies in Prachinburi as health worries grow. Bangkok (Thailand): Nation Group; 2023 [accessed 2024 Jan 23]. Available from: https://www.nationthailand.com/thailand/general/40025715

Sproull MT, Camphausen KA, Koblentz GD. Biodosimetry: a future tool for medical management of radiological emergencies. Health Secur 2017; 15 (6): 599–610. doi: 10.1089/hs.2017.0050

International Atomic Energy Agency (IAEA). Cytogenetic dosimetry: Applications in preparedness for and response to radiation emergencies: EPR-biodosimetry. Vienna, Austria: IAEA; 2011.

Jamal N, Rahimah AR, Yusof N, et al. Establishment of in-vitro 60Co dose calibration curve for dicentrics in national biodosimetry laboratory of Malaysia. IFMBE Proc 2009; 25 (3): 578–81. doi: 10.1007/978-3-642-03902-7_166

Crespo RH, Domene MM, Rodríguez MJ. Biodosimetry and assessment of radiation dose. Rep Pract Oncol Radiother 2011; 16 (4): 131–37. doi: 10.1016/j.rpor.2011.06.003

Romm H, Ainsbury E, Barnard S, et al. Automatic scoring of dicentric chromosomes as a tool in large scale radiation accidents. Mutat Res Genet Toxicol Environ Mutagen 2013; 756 (1–2): 174–83. doi: 10.1016/j.mrgentox.2013.05.013

Pham ND, Nguyen MH, Tran Q, et al. Determination of spontaneous dicentric frequencies and establishment of dose-response curves after exposure of human peripheral blood lymphocytes to low-and high-dose rate 60Co gamma rays–the basis for cytogenetic biodosimetry in Vietnam. Int J Radiat Biol 2019; 95 (3): 307–13. doi: 10.1080/09553002.2019.1549754

Mendes ME, Mendonça JCG, Hwang S, Giorgio MD, Lima FF, Santos N. Calibration curves by 60Co with low dose rate are different in terms of dose estimation - a comparative study. Genet Mol Biol 2020; 43 (1). doi: 10.1590/1678-4685-GMB-2018-0370

Chaurasia RK, Shirsath KB, Desai UN, Bhat NN, Sapra BK. Establishment of in vitro calibration curve for 60Co--rays induced phosphor-53BP1 foci, rapid biodosimetry and initial triage, and comparative evaluations with H2AX and cytogenetic assays. Front Public Health 2022; 10: 845200. doi: 10.3389/fpubh.2022.845200

Liu G. Revision of cytogenetic dosimetry in the IAEA manual 2011 based on data about radiosensitivity and dose-rate findings contributing. FASEB J 2022; 36 (11). doi: 10.1096/fj.202200769RR

Rungsimaphorn B, Rerkamnuaychoke B, Sudprasert W. Establishment of dose-response curves for dicentrics and premature chromosome condensation for radiological emergency preparedness in Thailand. Genome Integr 2016; 7: 8. doi: 10.4103/2041-9414.197165

Narendran N, Luzhna L, Kovalchuk O. Sex difference of radiation response in occupational and accidental exposure. Front Genet 2019; 10: 260. doi: 10.3389/fgene.2019.00260

Tucker JD, Morgan WF, Awa AA. The impact of gender on radiation-induced chromosomal damage and repair: A review. Radiat Res 2005; 164 (4): 470–7.

Vral A, Thierens H, De Ridder L. The influence of gender on individual radiation sensitivity and its impact on dose-response curves in biological dosimetry. Int J Radiat Biol 2011; 87 (10): 1086–92.

Hayata I, Tabuchi H, Furukawa A, Okabe N, Yamamoto M, Sato K. Robot system for preparing lymphocyte chromosome. J Radiat Res 1992; 33: 231–41. doi: 10.1269/jrr.33.supplement_231

Hernández A, Endesfelder D, Einbeck J, et al. Biodose Tools: an R shiny application for biological dosimetry. Int J Radiat Biol 2023; 1-13. doi: 10.1080/09553002.2023.2176564

Zafiropoulos D, Facco E, Sarchiapone L. Biological dosimetry of ionizing radiation: evaluation of the dose with cytogenetic methodologies by the construction of calibration curves. Int J Mod Phys Conf 2016; 44: 1660239. doi: 10.1142/S2010194516602398

De Guzman ACD, Padilla CD, Inocencio ET, Salonga EAG. Interim in vitro dose-response curve for the dicentric biodosimeter assay from a Philippine Radiotherapy Facility using a linear accelerator. Acta Med Philipp 2021; 55 (1). doi: 10.47895/amp.v55i1.2932

O'Neill P. Radiation-induced damage in DNA. In: Charles D, Jonah BS, Madhava R, editors. Studies in physical and theoretical chemistry. Elsevier; 2001. p. 585–622. doi: 10.1016/S0167-6881(01)80023-9

Rastkhah E, Zakeri F, Ghoranneviss M, et al. The cytokinesis-blocked micronucleus assay: dose–response calibration curve, background frequency in the population and dose estimation. Radiat Environ Bioph 2016; 55: 41–51. doi: 10.1007/s00411-015-0624-3

Kang CM, Yun HJ, Kim H, Kim CS. Strong correlation among three biodosimetry techniques following exposures to ionizing radiation. Genome Integr 2016; 7. doi: 10.4103/2041-9414.197168

Top A, Coşkun M, Orta T. Biological dosimetry of Co-60 gamma irradiation. Turk J Haematol 2000; 17 (4): 189–96.

ดาวน์โหลด

เผยแพร่แล้ว

2025-08-29

รูปแบบการอ้างอิง

1.
รังสิมาภรณ์ เ, ฤกษ์อำนวยโชค บ, ชัยรัมย์ อ, พีขุนทด ด, สุดประเสริฐ ว. เส้นกราฟการตอบสนองต่อปริมาณรังสีสำหรับความผิดปกติของโครโมโซมแบบไดเซ็นทริกที่เกิดจากรังสีแกมมาเพื่อการเตรียมพร้อมรับมือเหตุฉุกเฉินทางรังสีในประเทศไทย. วารสารเทคนิคการแพทย์ [อินเทอร์เน็ต]. 29 สิงหาคม 2025 [อ้างถึง 7 ธันวาคม 2025];53(2):9497-514. available at: https://he01.tci-thaijo.org/index.php/jmt-amtt/article/view/275381

ฉบับ

ประเภทบทความ

นิพนธ์ต้นฉบับ