การพัฒนาการตรวจเชื้อมาลาเรียชนิด Plasmodium vivax โดยการใช้ค่า iRBC QFlag ร่วมกับจำนวนเกล็ดเลือดจากเครื่องตรวจนับเม็ดเลือดอัตโนมัติ Sysmex XN-1000

บทคัดย่อ

โรคมาลาเรียที่เกิดจากเชื้อ Plasmodium vivax เป็นโรคมาลาเรียที่มีความชุกมากที่สุดในประเทศไทย การตรวจพบการติดเชื้ออย่างรวดเร็วและแม่นยำเป็นปัจจัยสำคัญต่อการรักษาและการยับยั้งการแพร่ระบาดของโรค การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาประสิทธิภาพในการวินิจฉัยการติดเชื้อมาลาเรียชนิด P. vivax โดยใช้ค่า iRBC QFlag ซึ่งเป็นพารามิเตอร์ใหม่ที่พัฒนาและรายงานด้วยเครื่องตรวจนับเม็ดเลือดอัตโนมัติ Sysmex XN-1000 ควบคู่กับจำนวนเกล็ดเลือด การศึกษานี้เป็นการศึกษาเชิงทดลองเปรียบเทียบในช่วงระหว่างวันที่ 1 สิงหาคม พ.ศ. 2565 ถึงวันที่ 31 ตุลาคม พ.ศ. 2566 โดยใช้ตัวอย่าง 3,818 ราย แบ่งเป็น 1,279 รายที่แพทย์ขอตรวจ CBC และ Thick film และ 2,539 รายที่แพทย์ขอตรวจเฉพาะ CBC โดยไม่ขอตรวจ thick film แต่มีการตรวจพบเชื้อโดยการพิจารณาจากค่า iRBC QFlag แล้วนำไปวิเคราะห์ค่าความไว ค่าความจำเพาะ ค่าทำนายผลบวก และค่าทำนายผลลบ ผลการศึกษาพบว่าเมื่อใช้ค่า iRBCQFlag ≥ 10 AU และจำนวนเกล็ดเลือด < 140 x10⁹/L พบว่า ค่าความไว ค่าความจำเพาะ ค่าทำนายผลบวก และค่าทำนายผลลบ เท่ากับร้อยละ 97, 100, 100 และ 99.8 ตามลำดับ โดยมีค่าพื้นที่ใต้กราฟ ROC ในการใช้ค่า iRBC QFlag และค่าเกล็ดเลือด 0.991 และ 0.981 ตามลำดับ โดยสรุป ค่า iRBC QFlag มีความไวสูงขึ้นถึงร้อยละ 97 เมื่อปรับเกณฑ์ผลบวกให้มีค่าต่ำลงโดยใช้ร่วมกับจำนวนเกล็ดเลือด ข้อเสนอแนะจากผลการศึกษานี้ คือ ถ้าตัวอย่างมีค่า iRBC QFlag ≥ 10 AU ร่วมกับมีจำนวนเกล็ดเลือด < 140 x10⁹/L หรือมีค่า iRBC QFlag20-300 AU ร่วมกับมีจำนวนเกล็ดเลือด ≥ 140 x10⁹/L  ให้สงสัยว่าน่าจะมีเชื้อมาลาเรียชนิด P. vivax ควรตรวจยืนยันด้วยการทำฟิล์มเลือดหนา ผลการศึกษาพบว่าเมื่อใช้ค่า iRBC QFlag ≥ 10 AU และจำนวนเกล็ดเลือด < 140 x10⁹ /L พบว่ามีค่าพื้นที่ใต้กราฟ ROC เท่ากับ 0.991 และ 0.981 ตามลำดับ และการใช้ค่า iRBC QFlag ≥ 10 AU ร่วมกับจำนวนเกล็ดเลือด < 140 x10⁹ /L มีค่าความไว ความจำเพาะ ค่าทำนายผลบวก และค่าทำนายผลลบ เท่ากับร้อยละ 97, 100, 100 และ 99.8 ตามลำดับ