การพัฒนาศักยภาพการดูแลตนเองของผู้ป่วยวัณโรคโดยการมีส่วนร่วมของ ครอบครัวและชุมชน

บทคัดย่อ

การวิจัยเชิงปฏิบัติการนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสถานการณ์การดูแลตนเองของผู้ป่วยวัณโรค กลวิธีในการพัฒนาและประเมินผลการพัฒนาศักยภาพการดูแลตนเองของผู้ป่วยวัณโรค พื้นที่ศึกษาเป็นชุมชนชนบทแห่งหนึ่งในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มีผู้ร่วมดำเนินการวิจัย 34 คน ประกอบด้วย ผู้ป่วยวัณโรค 14 คน และผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง 20 คน รวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบสัมภาษณ์ และการสนทนากลุ่ม วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้จำนวน ร้อยละ ค่าเฉลี่ย และการวิเคราะห์ข้อมูลเชิงเนื้อหา ผลการศึกษา พบว่า ผู้ป่วยวัณโรคมีการดูแลตนเอง 3 ด้าน ได้แก่ การสร้างเสริมสุขภาพ การป้องกันโรค และการรักษาฟื้นฟูสุขภาพ ส่วนการดูแลตนเองที่ไม่เหมาะสม ได้แก่ ด้านสุขวิทยาส่วนบุคคล การรับประทานอาหาร การออกกำลังกาย การพักผ่อน การผ่อนคลายความเครียด พฤติกรรมการสูบบุหรี่และดื่มสุรา  การป้องกันและควบคุมการแพร่กระจายเชื้อวัณโรค การรับประทานยาและการรักษาไม่ต่อเนื่อง ขั้นตอนและกลวิธีที่ใช้พัฒนา คือ การดำเนินการ 7 กลวิธี (7C TB CARE) ประกอบด้วย การสร้างความรู้ความเข้าใจ การสร้างการรับรู้ความสามารถตนเอง การสร้างทักษะการดูแลสุขภาพ การร่วมแรงร่วมใจและการเป็นเจ้าของ การจัดการแบบรายกรณี การสื่อสารข้อมูล และการชื่นชมยินดีและสร้างกำลังใจ เมื่อประเมินผลหลังดำเนินการ พบว่า ผู้ป่วยวัณโรคมีศักยภาพในการดูแลตนเองที่ถูกต้องเหมาะสมมากขึ้นทุกด้าน โดยเฉพาะการป้องกันโรคและการรักษาฟื้นฟูสุขภาพ นอกจากนั้นครอบครัวและชุมชนได้เข้ามามีบทบาทในการดูแลผู้ป่วยวัณโรคมากยิ่งขึ้น และมีกลวิธี 7C TB CARE ที่เกิดจากการมีส่วนร่วมในการพัฒนาการดูแลผู้ป่วยวัณโรคอย่างมีระบบมากขึ้น  ชี้ให้เห็นถึงศักยภาพของผู้ป่วยวัณโรคในการดูแลตนเองโดยครอบครัวและชุมชนมีส่วนร่วม หน่วยงานที่เกี่ยวข้องควรนำไปใช้ในการกำหนดนโยบาย วางแผนสนับสนุนด้านงบประมาณ รวมทั้งส่งเสริมการดูแลตนเองของผู้ป่วยวัณโรคในบริบทอื่น ๆ อย่างต่อเนื่อง