หลักการวัดความยืนยาวของชีวิตด้วยวิธีการคำนวณอายุคาดเฉลี่ยและอายุคาดเฉลี่ยที่มีสุขภาวะ
คำสำคัญ:
การวัดความยืนยาวของชีวิต, อายุคาดเฉลี่ย, ตารางชีพ, อายุคาดเฉลี่ยที่มีสุขภาวะบทคัดย่อ
อายุคาดเฉลี่ยและอายุคาดเฉลี่ยที่มีสุขภาวะ เป็นดัชนีชี้วัดความยืนยาวของชีวิตประชากรที่ครอบคลุมทั้งการตาย การเจ็บป่วยและความพิการ บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่ออธิบายแนวคิดและวิธีการวัดความยืนยาวของชีวิตทั้ง 2 วิธี รวมถึงประโยชน์และแนวทางการนำไปใช้ อายุคาดเฉลี่ย คือ อายุโดยเฉลี่ยของประชากรที่คาดว่าจะมีชีวิตอยู่ ซึ่งคำนวณได้จากตารางชีพที่ประกอบด้วยฟังก์ชันต่าง ๆ ที่มีความสัมพันธ์ซึ่งกันและกัน ผลลัพธ์สุดท้ายของตารางชีพ คือ อายุคาดเฉลี่ย อายุคาดเฉลี่ยที่มีสุขภาวะ คือ อายุโดยเฉลี่ยของประชากรที่คาดว่าจะมีชีวิตอยู่อย่างมีสุขภาวะหรือสุขภาพที่สมบูรณ์ เป็นการวัดสถานะสุขภาพของประชากรที่พัฒนาโดยองค์การอนามัยโลก โดยครอบคลุมทั้งการตายและการเจ็บป่วย ซึ่งเป็นตัวชี้วัดที่ปรับอายุคาดเฉลี่ยที่คำนวณได้ตามตารางชีพให้เป็นอายุเฉลี่ยที่มีชีวิตอยู่ตามสถานะสุขภาพระดับต่าง ๆ ในแต่ละช่วงชีวิต ดัชนีชี้วัดทั้ง 2 วิธีนี้มีประโยชน์ในการนำไปใช้เชิงนโยบายสุขภาพหลายด้านทั้งการควบคุมโรค การรักษาพยาบาล และการพัฒนาคุณภาพชีวิต เช่น วัดการเปลี่ยนแปลงของสถานะสุขภาพของประชากร ประเมินประสิทธิภาพและประสิทธิผลของการควบคุมและป้องกันโรค และใช้เรียงลำดับความสำคัญของยุทธศาสตร์ในการวางแผนนโยบายทางสุขภาพและการให้บริการสาธารณสุข เป็นต้น
Downloads
เอกสารอ้างอิง
World Health Organization. Life expectancy and Healthy life expectancy 2020 [Internet]. [cited 2022 February 3]. Available from: https:// apps.who.int/gho/data/view.main.SDG2016LEXREGv?lang=en.
กองยุทธศาสตร์และแผนงาน สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข. สถิติสาธารณสุข พ.ศ. 2563. นนทบุรี: สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข; 2565.
สำนักนโยบายและยุทธศาสตร์ สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข. แผนยุทธศาสตร์ชาติ ระยะ ๒๐ ปี และปฏิรูปประเทศไทย (ด้านสาธารณสุข). นนทบุรี: สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข; 2559.
แผนยุทธศาสตร์การพัฒนาดัชนีประเมินภาระโรคและสุขภาพประชากรไทย สำนักงานพัฒนานโยบายสุขภาพระหว่างประเทศ. ดัชนีประเมินสุขภาพประชากรแบบองค์รวม. นนทบุรี: สำนักงานพัฒนานโยบายสุขภาพระหว่างประเทศ; 2556.
แผนยุทธศาสตร์การพัฒนาดัชนีประเมินภาระโรคและสุขภาพประชากรไทย สำนักงานพัฒนานโยบายสุขภาพระหว่างประเทศ. ดัชนีประเมินสุขภาพประชากรแบบองค์รวม. นนทบุรี: สำนักงานพัฒนานโยบายสุขภาพระหว่างประเทศ; 2564.
ปราโมทย์ ประสาทกุล, ปัทมา ว่าพัฒนวงศ์, อุทัยทิพย์ รักจรรยาบรรณ, นวรัตน์ เพ็ชรเจริญ. การสร้างตารางชีพระดับจังหวัด. นนทบุรี: สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข กระทรวงสาธารณสุข; 2545.
ปราโมทย์ ประสาทกุล, ปัทมา ว่าพัฒนวงศ์. ตารางชีพ: เครื่องมือสำคัญทางประชากรศาสตร์. กรุงเทพมหานคร: อมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง; 2544.
Bell FC, Miller ML. Life tables for the United States social security area, 1900-2100 Baltimore, Md: Social Security Administration, Office of the Chief Actuary; 2005.
Glotzer O, Fabian T, Chandra A, Bakhos C. Non-small cell lung cancer therapy: Safety and efficacy in the elderly. Drug, health care and patient safety. 2013; 5:113-21.
ปราโมทย์ ประสาทกุล. ประชากรศาสตร์: สารัตถศึกษาเรื่องประชากรมนุษย์. กรุงเทพมหานคร: อมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง; 2543.
Shryock HS, Siegel JS, editors. The Methods and Materials of Demography. San Diego: Academic Press; 1976.
World Health Organization. National burden of disease studies: A practical guide. edition 2.0. Geneva: WHO, Global Program on Evidence for Health Policy. 2001.
สำนักงานสถิติแห่งชาติ กระทรวงเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร. ขนาดและโครงสร้างของประชากรตามอายุและเพศ พ.ศ. 2562 [อินเตอร์เน็ต]. [สืบค้นเมื่อ 10 มกราคม 2565]. แหล่งข้อมูล: http://stat bbi.nso.go.th/staticreport/page/sector/th/01.aspx.
แผนยุทธศาสตร์การพัฒนาดัชนีประเมินภาระโรคและสุขภาพของประชากรไทย สำนักงานพัฒนานโยบายสุขภาพระหว่างประเทศ. รายงานการศึกษาสาเหตุการตายของประชากรไทย พ.ศ. 2560-62. นนทบุรี: บริษัท เดอะ กราฟิโก ซิสเต็มส์ จำกัด; 2564.
กนิษฐา บุญธรรมเจริญ และวิโรจน์ ตั้งเจริญเสถียร. ภาระโรค: ปีสุขภาวะที่สูญเสียและอายุคาดเฉลี่ยของการมีสุขภาวะของประชากรไทย. วารสารวิชาการสาธารณสุข. 2559; 25(2): 342-50.
แผนยุทธศาสตร์การพัฒนาดัชนีประเมินภาระโรคและสุขภาพของประชากรไทย สำนักงานพัฒนานโยบายสุขภาพระหว่างประเทศ. พยากรณ์อายุคาดเฉลี่ยที่มีสุขภาวะของประชากรไทย พ.ศ. 2558-2573. นนทบุรี: สำนักงานพัฒนานโยบายสุขภาพระหว่างประเทศ; 2560.
Sanders BS. Measuring community health levels. American Journal of Public Health Nations Health 1964. 54(7). 1063-70.
Sullivan DF. A single index of mortality and morbidity. HSMHA Health Reports 1971. 86(4). 347-54.
World Health Organization. The World Health Report 2000. Health System: Improving Performance; 2000.
Jagger C, Cox B, Roy SL. Health expectancy calculation by the Sullivan Method: A Practical Guide. 3rd ed. EHEMU Technical Report September 2006. Montpellier: European Health Expectancy Monitoring Unit; 2006.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2022 วารสารการแพทย์และสาธารณสุข มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เนื้อหาและข้อมูลในบทความที่ลงตีพิมพ์ในวารสารการแพทย์และสาธารณสุข มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี ถือเป็นข้อคิดเห็นและความรับผิดชอบของผู้เขียนบทความโดยตรง ซึ่งกองบรรณาธิการวารสารไม่จำเป็นต้องเห็นด้วย หรือร่วมรับผิดชอบใด ๆ
บทความ ข้อมูล เนื้อหา รูปภาพ ฯลฯ ที่ได้รับการตีพิมพ์ในวารสารการแพทย์และสาธารณสุข มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี ถือเป็นลิขสิทธิ์ของวารสารการแพทย์และสาธารณสุข มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี กองบรรณาธิการไม่สงวนสิทธิ์ในการคัดลอกเพื่อการพัฒนางานด้านวิชาการ แต่ต้องได้รับการอ้างอิงที่ถูกต้องเหมาะสม
