รูปแบบการขับเคลื่อนพัฒนาพฤติกรรมสุขภาพที่พึงประสงค์ของประชาชนวัยทำงานในอำเภอต้นแบบ เขตสุขภาพที่ 10: อำเภอปทุมราชวงศา จังหวัดอำนาจเจริญ

บทคัดย่อ

การวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วมนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษารูปแบบการขับเคลื่อนพัฒนาพฤติกรรมสุขภาพที่พึงประสงค์ของประชาชนวัยทำงานในอำเภอต้นแบบ เขตสุขภาพที่ 10: อำเภอปทุมราชวงศา จังหวัดอำนาจเจริญ กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในกระบวนการพัฒนารูปแบบประกอบด้วย นายกเทศมนตรีเทศบาล นายกองค์การบริหารส่วนตำบล กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน ผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้าน ประธานอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้านระดับอำเภอ พัฒนาการอำเภอ อาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน ผู้อำนวยการโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล ตัวแทนกลุ่มแม่บ้านในอำเภอปทุมราชวงศา นักวิชาการสาธารณสุข พยาบาลวิชาชีพ นักโภชนาการ และนักวิทยาศาสตร์การกีฬา รวม 63 คน กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการเก็บรวบรวมข้อมูล คือ ประชาชนอายุ 15-59 ปี จำนวน 380 คน เก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบสอบถาม แบบบันทึกกิจกรรม แบบบันทึกการสนทนากลุ่ม และแบบประเมินผลลัพธ์ ตั้งแต่เดือน มีนาคม 2562 ถึง เดือนกรกฎาคม 2562 วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติพรรณนา การวิเคราะห์เชิงเนื้อหา วิเคราะห์เปรียบเทียบค่าเฉลี่ย และวิเคราะห์ความสัมพันธ์ด้วยสถิติ paired t-test ผลการศึกษา พบว่า รูปแบบที่พัฒนาขึ้นจำนวน 8 ขั้นตอน คือ 1) การสำรวจสภาวะสุขภาพ และพฤติกรรมสุขภาพของประชาชนวัยทำงาน (Data or Information) 2) การคืนข้อมูลและถ่ายทอดข้อมูล ความรู้ ประสบการณ์ แนวทางการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมผ่านสื่อหลากหลายวิธี (Information) 3) การวิเคราะห์ค้นหาปัญหา (Problem) 4) การวิเคราะห์ต้นทุนทางสังคม (Social capital) 5) การกำหนดโครงการ กิจกรรมและวิธีดำเนินงาน (Activities) 6) การมีส่วนร่วม (Participatory) 7) การเสริมพลัง ให้กำลังใจ ชื่นชม และติดตาม (Empowerment) 8) การประเมินผลการทำงานเป็นระยะ (Evaluation) นั้นส่งผลให้กลุ่มตัวอย่างมีเส้นรอบเอวเฉลี่ยลดลง ค่าดัชนีมวลกายลดลง และผลต่างค่าเฉลี่ยของคะแนนพฤติกรรมการบริโภคอาหาร การออกกำลังกาย การสูบบุหรี่ และการดื่มสุราหลังการดำเนินโครงการสูงขึ้นมากกว่าก่อนดำเนินโครงการอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p-value <0.05) ดังนั้น รูปแบบที่พัฒนาขึ้นจึงสามารถนำไปประยุกต์ใช้ และขยายผลการดำเนินงานในพื้นที่ เพื่อลดปัญหาและเฝ้าระวังภาวะโภชนาการเกินในประชาชนกลุ่มวัยทำงานต่อไป