การพัฒนารูปแบบการดูแลผู้ป่วยจิตเภทในเครือข่ายบริการสุขภาพ อำเภอละหานทราย จังหวัดบุรีรัมย์

บทคัดย่อ

ผู้ป่วยกลุ่มโรคจิตเภทในอำเภอละหานทราย จังหวัดบุรีรัมย์ มีมากเป็นอันดับหนึ่งของผู้ป่วยกลุ่มโรคจิตและมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นทุกปีแต่ยังขาดรูปแบบการดูแลที่เหมาะสมตามบริบท จึงทำการวิจัยเชิงปฏิบัติการตามแนวคิดของ Kemmis และ McTaggart เพื่อพัฒนารูปแบบการดูแลผู้ป่วยจิตเภทประเมินผลลัพธ์ทางคลินิกและระดับคุณภาพชีวิต กลุ่มตัวอย่างมี 2 กลุ่ม คือ 1) ผู้ร่วมวิจัยคือบุคลากรสหวิชาชีพที่เกี่ยวข้องกับการดูแลผู้ป่วยจิตเภทในเครือข่ายบริการสุขภาพอำเภอละหานทราย จำนวน 14 คน 2) ผู้ป่วยจิตเภทในอำเภอละหานทรายที่จะทดลองใช้รูปแบบการการดูแลผู้ป่วยจิตเภทที่พัฒนาขึ้น จำนวน 357 คน ดำเนินการระหว่างตุลาคม 2559 – กันยายน 2561 เก็บรวบรวมข้อมูลจากแบบบันทึกการสนทนากลุ่ม แบบสอบถาม แบบประเมินผลลัพธ์ทางคลินิกและแบบประเมินคุณภาพชีวิตวิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนา และเปรียบเทียบการเปลี่ยนแปลงผลลัพธ์ทางคลินิกและระดับคุณภาพชีวิตก่อนและหลังการทดลองใช้รูปแบบการดูแลผู้ป่วยจิตเภท ด้วยสถิติ McNemar Chi-square test โดยกำหนดระดับนัยสำคัญที่ 0.05 ข้อมูลเชิงคุณภาพ วิเคราะห์ข้อมูลด้วยการวิเคราะห์เนื้อหา พบว่ารูปแบบการดูแลผู้ป่วยจิตเภทในเครือข่ายบริการสุขภาพอำเภอละหานทรายที่พัฒนาขึ้น ประกอบด้วย 5 ขั้นตอน คือ 1) การพัฒนาศักยภาพของบุคลากรด้านโรคจิตเภท 2) หน่วยบริการทุกแห่งดำเนินงานตามแนวทางการดูแลผู้ป่วยจิตเภทหากกลับบ้านต้องประสานงานการดูแลจากเจ้าหน้าที่โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล 3) การติดตามผู้ป่วยขาดนัดโดยมีระบบการติดตามร่วมกันโดยโรงพยาบาลละหานทราย โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลทุกแห่ง อาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน (อสม.) และองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น เน้นการเยี่ยมบ้านและติดตามผู้ป่วยอย่างน้อยเดือนละ 1 ครั้ง 4) ระบบการดูแลและเฝ้าระวังในชุมชน ได้แก่ เฝ้าระวังการขาดยา เหตุการณ์ก้าวร้าวรุนแรง โดยญาติหรือผู้ดูแล และอสม.ในพื้นที่ และ 5) การควบคุมและนิเทศติดตาม ซึ่งหลังการทดลองพบว่า ผู้ป่วยจิตเภทสามารถควบคุมการเจ็บป่วยได้เพิ่มขึ้น มีอาการจิตเภทที่ยังควบคุมไม่ได้ลดลง และถูกวินิจฉัยว่ามีอาการกำเริบลดลง โดยทั้งสามลักษณะนี้มีจำนวนการเปลี่ยนแปลงอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (P-value <0.05) มีผลลัพธ์ทางคลินิกเปลี่ยนแปลงอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (P-value <0.001) ผู้ป่วยจิตเภทมีคุณภาพชีวิตระดับดีเพิ่มขึ้น ระดับคุณภาพชีวิตไม่ดีและระดับปานกลางลดลง โดยมีจำนวนเปลี่ยนแปลงไปอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (P<0.001) ดังนั้น รูปแบบการดูแลผู้ป่วยจิตเภทในเครือข่ายบริการสุขภาพอำเภอละหานทรายที่พัฒนาขึ้นนี้ เป็นรูปแบบที่เหมาะสมกับบริบทในพื้นที่ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในการดูแลผู้ป่วยจิตเภท และมีความต่อเนื่องไปในทิศทางเดียวกันในเครือข่ายบริการสุขภาพ