การศึกษาปัญหาสุขภาพและความเจ็บป่วยในเกษตรกร: ทบทวนวรรณกรรม แนวคิดด้านอาชีวอนามัยและแนวคิดด้านสังคมศาสตร์
คำสำคัญ:
ปัญหาสุขภาพของเกษตรกร, อาชีวอนามัย, มานุษยวิทยาสังคม, สตรีนิยมสายสังคมนิยม, เศรษฐศาสตร์การเมืองบทคัดย่อ
ปัญหาสุขภาพและความเจ็บป่วยในเกษตรกรมีแนวคิดและทฤษฎีที่อธิบายไว้อย่างหลากหลาย บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อนำเสนอผลการทบทวนวรรณกรรมแนวคิดทางวิทยาศาสตร์สุขภาพและทางสังคมศาสตร์ที่อธิบายปัญหาสุขภาพและความเจ็บป่วยของเกษตรกร ซึ่งจำกัดเฉพาะแนวคิดอาชีวอนามัย และแนวคิดด้านสังคมศาสตร์ ได้แก่ แนวคิดมานุษยวิทยาสังคม แนวคิดสตรีนิยมสายสังคมนิยม และแนวคิดเศรษฐศาสตร์การเมือง เท่านั้น ซึ่งผลพบว่า(1) แนวคิดอาชีวอนามัยอธิบายปัญหาสุขภาพ โรคหรืออาการผิดปกติทางสุขภาพ ความเครียด และการบาดเจ็บจากการทำงาน มีสาเหตุมาจากคนงานสัมผัสสิ่งคุกคามสุขภาพ และสภาพแวดล้อมการทำงานที่ไม่ปลอดภัย (2) แนวคิดมานุษยวิทยาสังคมอธิบายความทุกข์ ความท้อแท้ ความสิ้นหวัง ความเครียด ความรุนแรง และการฆ่าตัวตายมีสาเหตุมาจากความไม่ลงรอยกันของชุดความรู้การเกษตรแบบดั้งเดิมและสมัยใหม่ การเผชิญกับการเปลี่ยนแปลงวิธีผลิตสมัยใหม่โดยลำพังจากการปฏิวัติเกษตรกรรม และความเป็นเกษตรกรชายขอบ(3) แนวคิดสตรีนิยมสายสังคมนิยมอธิบายปัญหาสุขภาพและความเจ็บป่วยของเกษตรกรหญิง มีสาเหตุมาจากความไม่เสมอภาคในกระบวนการผลิตระหว่างเกษตรกรหญิงและชาย การกดขี่เอาเปรียบจากทุนนิยมชายเป็นใหญ่ในการลงทุน การตลาด และการจ้างงาน การถูกบีบบังคับให้ต้องใช้สารเคมีอย่างเข้มข้น(4) และแนวคิดเศรษฐศาสตร์การเมืองอธิบายปัญหาสุขภาพและความเจ็บป่วยในมิติของความแปลกแยก เช่น อาการผิดปกติทางกาย ความเครียด ความขัดแย้ง ความรุนแรง และการฆ่าตัวตาย มีสาเหตุมาจากการเอาเปรียบ ขูดรีด กดขี่ จากนายทุน การไร้อำนาจในการควบคุมกระบวนการผลิต ปัจจัยการผลิต และวัตถุดิบ การผลิตเพื่อแข่งขันกัน การทำงานที่เร่งรีบ การทำงานที่พึ่งสารเคมีที่เข้มข้น และการลดทอนคุณค่าของตนเอง โดยบทความนี้จะเป็นประโยชน์ในการกำหนดกรอบวิจัยที่อธิบายปัญหาสุขภาพและความเจ็บป่วยได้อย่างกว้างขวาง เพื่อให้สามารถหาแนวทางแก้ไขได้อย่างครอบคลุมถึงรากเหง้าของปัญหาสุขภาพที่เกิดขึ้น
Downloads
Download data is not yet available.
เอกสารอ้างอิง
1. Nouman M, Siddiqi M, Asim S, Hussain Z. Impact of socio-economic characteristics of farmers on access to agricultural credit. Sarhad Journal of Agriculture 2013; 29(3): 469-76.
2. Pickett W, Day AG, Hagel L, Sun X, Day L, Marlenga B, et al. Socioeconomic status and injury in a cohort of Saskatchewan farmers. Journal of Rural Health 2011; 27(3): 245-54.
3. White G, Cessna A. Occupational hazards of farming. Can Fam Physician 1989; 35: 2331–6.
4. Kirkhorn S, Schenker MB. Human health effects of agriculture: physical diseases and illnesses [internet]. 2001 [cited 2019 Apr18].Availablefrom:http://nasdonline.org/static_content/documents/1827/d001772.pdf
5. Zukiewicz-Sobczak WA, Chmielewska-Badora J, Wróblewska P, Zwoliński J. Farmers' occupational diseases of allergenic and zoonotic origin. Postepy Dermatol Alergol 2013; 30(5): 311–5.
6. Hoppin JA, Umbach DM, Long S, Rinsky JL, Henneberger PK, Salo PM, et al. Respiratory disease in United States farmers. Occup Environ Med 2014; 71(7): 484–91.
7. Jackson RJ, Minjares R, Naumoff KS, Shrimali BP, Martin LK. Agriculture policy is health policy. Journal of Hunger & Environmental Nutrition 2009; 4(3-4): 393–408.
8. Coye MJ. The health effects of agricultural production: I. The health of agricultural workers. Journal of Public Health Policy 1985; 6(3): 349–70.
9. Marsh B, Milofsky C, Kissam E, Arcury TA. Understanding the role of social factors in farmworker housing and health. New Solut: A Journal of Environmental and Occupational Health Policy 2015; 25(3): 313–33.
10. Lighthall D. The poor health of farm workers. West J Med. 2001; 175(4): 223–224.
11. The Kresge Foundation. Health-related inequities among hired farm workers and the resurgence of labor-intensive agriculture [internet]. Michigan: Health Program, The Kresge Foundation; 2012 [cited 2019 Apr 18]. 77 p. Available from: https://kresge.org/sites/default/files/Health-farm-worker-white-paper.pdf
12. Amnesty International. Bitter Harvest: Exploitation and forced labour of migrant agricultural workers in South Korea [internet]. United Kingdom: Amnesty International, International Secretariat; 2014 [cited 2019 Apr 18]. 87 p. Available from: https://www.amnesty.org/download/Documents/8000/asa250042014en.pdf
13. Alli BO. Fundamental principles of occupational health and safety. 2nd editions. Geneva: International Labour Office - ILO; 2008.
14. สมาคมส่งเสริมความปลอดภัยและอนามัยในการทำงาน (ประเทศไทย). การตรวจวัดทางสุขศาสตร์อุตสาหกรรม [อินเทอร์เน็ต]. [สืบค้นเมื่อ 18 เมษายน 2562]. แหล่งข้อมูล: http://www.shawpat.or.th/index.php?option=com_content&view=article&id=486%3A-m-m-s&catid=47%3A-m---m-s&lang=en
15. Payán-Rentería R, Garibay-Chávez G, Rangel-Ascencio R, Preciado-Martínez V, Muñoz-Islas L, Beltrán-Miranda C, et al. Effect of chronic pesticide exposure in farm workers of a Mexico community. Arch Environ Occup Health 2012; 67(1): 22-30.
16. Dasgupta S, Meisner C, Wheeler D, Lam NT, Xuyen K. Pesticide Pesticide poisoning of farm workers–implications of blood test results from Vietnam. International Journal of Hygiene and Environmental Health 2007; 210(2): 121-32.
17. Calvert GM, Karnik J, Mehler L, Beckman J, Morrissey B, Sievert J, et al. Acute pesticide poisoning among agricultural workers in the United States, 1998-2005. American Journal of Industrial Medicine 2008; 51(12): 883-98.
18. Darçın ES, Darçın M, Alkan M, Doğrul G. Occupational risk factors for acute pesticide poisoning among farmers in Asia. In: Malangu, N, Ed. Poisoning–from specific toxic agents to novel rapid and simplified techniques for analysis. London, UK: IntechOpen; 2017. P 125-36.
19. วงศกร อังคะคำมูล, พิบูล อิสสระพันธุ์, รังสฤษฎ์ กาญจนะวณิชย์, ณรงฤทธิ์ กิตติกวิน, อัญญาณี สิมะรักษ์อำไพ. สภาพแวดล้อมการทำงาน และความปลอดภัยในการทำงานของแรงงานไทยภาคเกษตรกรรมในรัฐอิสราเอล. วารสารควบคุมโรค 2560; 43(1): 12-25.
20. สำนักโรคจากการประกอบอาชีพและสิ่งแวดล้อม กรมควบคุมโรค. คู่มือสำหรับเจ้าหน้าที่สาธารณสุข แนวทางการดำเนินงานเกษตรกรปลอดโรค ผู้บริโภคปลอดภัย สมุนไพรล้างพิษ กายจิตผ่องใส. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย จำกัด; 2553.
21. ทศพล บุตรมี, กานต์พิชชา เกียรติกิจโรจน์, พีรญา อึ้งอุดรภักดี. ภาวะสุขภาพและสภาพการทำงานที่มีความเสี่ยงต่อสุขภาพของแรงงานนอกระบบภาคการเกษตร จังหวัดพิษณุโลก. วารสารความปลอดภัยและสุขภาพ 2557; 7(26): 17-26.
22. World Health Organization. Occupational health: A manual for primary health care workers. Cairo: WHO Regional Office for the Eastern Mediterranean; 2001.
23. จิว เชาว์ถาวร, ชวพรพรรณ จันทร์ประสิทธิ์, วรันธรณ์ จงรุ่งโรจน์สกุล. ภาวะสุขภาพตามความเสี่ยงจากการทำงานของเกษตรกรปลูกหอมแดง ตำบลจำป่าหวาย อำเภอเมือง จังหวัดพะเยา. พยาบาลสาร 2557; 41(2): 35-47.
24. Simkin S, Hawton K, Fagg J, Malmberg A. Stress in farmers: a survey of farmers in England and Wales. Occup Environ Med. 1998; 55(1), 729–34.
25. Firth HM, Williams SM, Herbison GP, McGee RO. Stress in New Zealand farmers. Stress and Health: Journal of the International Society for the Investigation of Stress 2007; 23(1): 51-8.
26. Zhu H, Han Y, Sun Y, Xie Z, Qian X, Stallones L, et al. Sleep-related factors and work-related injuries among farmers in Heilongjiang Province, People's Republic of China. Int J Environ Res Public Health 2014; 11(9): 9446–59.
27. Roundtable on Sustainable Palm Oil (RSPO). Occupational Health and Safety for Oil Palm Smallholders and Workers [internet]. [cited 2019 Apr 18]. Available from: https://www.rspo.org/file/OHS.pdf
28. กฤษณา งามกมล. ภาวะสุขภาพและพฤติกรรมความปลอดภัยในการทำงานของเกษตรกรชาวนา (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต สาขาวิชาการพยาบาลอาชีวอนามัย). เชียงใหม่: มหาวิทยาลัยเชียงใหม่; 2552.
29. Kaewanuchit C, Muntaner C, Dendoung S, Labonte R, Suttawet C, Chiengkul W. The psychosocial stress model for Thai contract farmers under globalization: a path analysis model. Asian Biomed 2012; 6(3): 385-95.
30. สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดสกลนคร. ความเสี่ยงและอันตรายจากการประกอบอาชีพเกษตรกรรม [อินเทอร์เน็ต]. [สืบค้นเมื่อ 18 เมษายน 2562]. แหล่งข้อมูล: http://www.skko.moph.go.th/dward/document_file/environment/common_form_upload_file/20140628144454_37494193.pdf
31. กาญจนา บุญยัง. การฆ่าตัวตายของชาวนาในสังคมไทย: กรณีวิเคราะห์จากข่าวหนังสือพิมพ์. วารสารการบริหารท้องถิ่น 2559; 9(1): 1-17.
32. Vasavi AR. Suicides and the making of India's agrarian distress. South African Review of Sociology 2009; 40 (1): 94-108.
33. Kathryn S. The green revolution of the 1960's and its impact on small farmers in India [internet]. 2010 [cited 2019 Apr 18]. Available from: https://digitalcommons.unl.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1027&context=envstudtheses
34. Sucha SG. Economic distress and farmer suicides in rural Punjab. Journal of Punjab Studies 2005; 12(2): 219-37.
35. นาถฤดี เด่นดวง. อำนาจและความขัดแย้งบนร่างกายผู้หญิง: สิทธิการเจริญพันธุ์และเพศสัมพันธ์ของวัยรุ่นหญิง: แนวคิดสตรีนิยม. กรุงเทพฯ: บริษัท รันนิ่ง พรีเพรส ซิสเต็ม จำกัด; 2552.
36. พิกุล สมเชื้อ. ระบบทุนนิยมชายเป็นใหญ่กับความเจ็บป่วยจากการใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืชของเกษตรกรหญิง: กรณีศึกษาในพื้นที่อำเภอสามพราน จังหวัดนครปฐม (วิทยานิพนธ์ปริญญาศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาสังคมศาสตร์การแพทย์และสาธารณสุข). นครปฐม: มหาวิทยาลัยมหิดล; 2551.
37. The Solidarity Center. Women farm workers: achieving justice on the job [internet]. 2018 March [cited 2019 Apr 18]. Available from: https://www.solidaritycenter.org/women-farm-workers-achieving-justice-on-the-job/
38. Goswami C. Female agricultural workers in Assam: a case study of Darrang district. International Journal of Scientific and Research Publications 2013; 3(2): 1-5.
39. Mrema EJ, Ngowi AV, Kishinhi SS, Mamuya SH. Pesticide exposure and health problems among female horticulture workers in Tanzania. Environmental Health Insights 2017; 11: 1-13.
40. Patki A. Effect of pesticides on health of agricultural farm female workers in Ghatanji region of Yavatmal district, Maharashtra. International Journal of Theoretical & Applied Sciences 2017; 9(2): 31-4.
41. สุพจน์ เด่นดวง. สุขภาพและสังคม. เอกสารคำสอน มมศท 102 สังคมศึกษาเพื่อการพัฒนามนุษย์ เล่มที่5. นครปฐม: คณะสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล; 2556.
42. สุพัดชา โอทาศรี. การดำรงอยู่ของอาชีพชาวนาไทย: กรณีศึกษาชาวนาจังหวัดลพบุรี (วิทยานิพนธ์ปริญญาศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาการบริหารการพัฒนาสังคม). กรุงเทพฯ: สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์; 2554.
43. ชาย โพธิสิตา. ชนบทไทยในวิถีทุนนิยม. วารสารราชบัณฑิตยสถาน 2555; 37(4), 163-85.
44. พฤกษ์ เถาถวิลย์. การดำรงอยู่ของสังคมชาวนา: กรณีศึกษาปัญหาหนี้สินในหมู่บ้านชานเมือง. วารสารศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี 2551; 4(5). 1-15.
45. สถาบันชุมชนท้องถิ่นพัฒนา. ปฏิรูประบบเกษตรกรรมข้อเสนอจากคณะทำงานวิชาการเวทีภาคีพัฒนาประเทศไทย. กรุงเทพฯ: บริษัท สหมิตรพริ้นติ้งแอนด์พับลิสชิ่ง จำกัด; 2557.
46. สุพจน์ เด่นดวง. ความไม่เป็นธรรมทางสุขภาพและปัจจัยทางสังคมกำหนดสุขภาพ: มุมมองทางสังคมวิทยา. หนังสือรวมบทความวิชาการ การประชุมวิชาการสังคมศาสตร์และสุขภาพ ครั้งที่ 1 ปี 2555 ความไม่เป็นธรรมทางสุขภาพและปัจจัยทางสังคมกำหนดสุขภาพ หัวข้อ “โลกาภิวัฒน์และความไม่เป็นธรรมทางสุขภาพ”. พิมพ์ครั้งที่ 1. นครปฐม: World Print; 2556. หน้า 1-26.
47. Ollman B. Alienation: Marx's conception of man in capitalist society. 2nd ed. Cambridge: Cambridge University Press; 1976.
48. วงศกร อังคะคำมูล. ความแปลกแยกของชาวนาและอำนาจรัฐทุนนิยม (วิทยานิพนธ์ปริญญาศิลปศาสตร์มหาบัณฑิต สาขาสังคมศาสตร์และสุขภาพ). นครปฐม: มหาวิทยาลัยมหิดล; 2558.
49. กาญจนา บุญยัง. ชาวนาฆ่าตัวตาย: รัฐ โครงสร้างเศรษฐกิจ และความรุนแรง (ดุษฎีนิพนธ์ปริญญารัฐศาสตรดุษฎีบัณฑิตมหาบัณฑิต สาขารัฐศาสตร์). กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์; 2558.
2. Pickett W, Day AG, Hagel L, Sun X, Day L, Marlenga B, et al. Socioeconomic status and injury in a cohort of Saskatchewan farmers. Journal of Rural Health 2011; 27(3): 245-54.
3. White G, Cessna A. Occupational hazards of farming. Can Fam Physician 1989; 35: 2331–6.
4. Kirkhorn S, Schenker MB. Human health effects of agriculture: physical diseases and illnesses [internet]. 2001 [cited 2019 Apr18].Availablefrom:http://nasdonline.org/static_content/documents/1827/d001772.pdf
5. Zukiewicz-Sobczak WA, Chmielewska-Badora J, Wróblewska P, Zwoliński J. Farmers' occupational diseases of allergenic and zoonotic origin. Postepy Dermatol Alergol 2013; 30(5): 311–5.
6. Hoppin JA, Umbach DM, Long S, Rinsky JL, Henneberger PK, Salo PM, et al. Respiratory disease in United States farmers. Occup Environ Med 2014; 71(7): 484–91.
7. Jackson RJ, Minjares R, Naumoff KS, Shrimali BP, Martin LK. Agriculture policy is health policy. Journal of Hunger & Environmental Nutrition 2009; 4(3-4): 393–408.
8. Coye MJ. The health effects of agricultural production: I. The health of agricultural workers. Journal of Public Health Policy 1985; 6(3): 349–70.
9. Marsh B, Milofsky C, Kissam E, Arcury TA. Understanding the role of social factors in farmworker housing and health. New Solut: A Journal of Environmental and Occupational Health Policy 2015; 25(3): 313–33.
10. Lighthall D. The poor health of farm workers. West J Med. 2001; 175(4): 223–224.
11. The Kresge Foundation. Health-related inequities among hired farm workers and the resurgence of labor-intensive agriculture [internet]. Michigan: Health Program, The Kresge Foundation; 2012 [cited 2019 Apr 18]. 77 p. Available from: https://kresge.org/sites/default/files/Health-farm-worker-white-paper.pdf
12. Amnesty International. Bitter Harvest: Exploitation and forced labour of migrant agricultural workers in South Korea [internet]. United Kingdom: Amnesty International, International Secretariat; 2014 [cited 2019 Apr 18]. 87 p. Available from: https://www.amnesty.org/download/Documents/8000/asa250042014en.pdf
13. Alli BO. Fundamental principles of occupational health and safety. 2nd editions. Geneva: International Labour Office - ILO; 2008.
14. สมาคมส่งเสริมความปลอดภัยและอนามัยในการทำงาน (ประเทศไทย). การตรวจวัดทางสุขศาสตร์อุตสาหกรรม [อินเทอร์เน็ต]. [สืบค้นเมื่อ 18 เมษายน 2562]. แหล่งข้อมูล: http://www.shawpat.or.th/index.php?option=com_content&view=article&id=486%3A-m-m-s&catid=47%3A-m---m-s&lang=en
15. Payán-Rentería R, Garibay-Chávez G, Rangel-Ascencio R, Preciado-Martínez V, Muñoz-Islas L, Beltrán-Miranda C, et al. Effect of chronic pesticide exposure in farm workers of a Mexico community. Arch Environ Occup Health 2012; 67(1): 22-30.
16. Dasgupta S, Meisner C, Wheeler D, Lam NT, Xuyen K. Pesticide Pesticide poisoning of farm workers–implications of blood test results from Vietnam. International Journal of Hygiene and Environmental Health 2007; 210(2): 121-32.
17. Calvert GM, Karnik J, Mehler L, Beckman J, Morrissey B, Sievert J, et al. Acute pesticide poisoning among agricultural workers in the United States, 1998-2005. American Journal of Industrial Medicine 2008; 51(12): 883-98.
18. Darçın ES, Darçın M, Alkan M, Doğrul G. Occupational risk factors for acute pesticide poisoning among farmers in Asia. In: Malangu, N, Ed. Poisoning–from specific toxic agents to novel rapid and simplified techniques for analysis. London, UK: IntechOpen; 2017. P 125-36.
19. วงศกร อังคะคำมูล, พิบูล อิสสระพันธุ์, รังสฤษฎ์ กาญจนะวณิชย์, ณรงฤทธิ์ กิตติกวิน, อัญญาณี สิมะรักษ์อำไพ. สภาพแวดล้อมการทำงาน และความปลอดภัยในการทำงานของแรงงานไทยภาคเกษตรกรรมในรัฐอิสราเอล. วารสารควบคุมโรค 2560; 43(1): 12-25.
20. สำนักโรคจากการประกอบอาชีพและสิ่งแวดล้อม กรมควบคุมโรค. คู่มือสำหรับเจ้าหน้าที่สาธารณสุข แนวทางการดำเนินงานเกษตรกรปลอดโรค ผู้บริโภคปลอดภัย สมุนไพรล้างพิษ กายจิตผ่องใส. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย จำกัด; 2553.
21. ทศพล บุตรมี, กานต์พิชชา เกียรติกิจโรจน์, พีรญา อึ้งอุดรภักดี. ภาวะสุขภาพและสภาพการทำงานที่มีความเสี่ยงต่อสุขภาพของแรงงานนอกระบบภาคการเกษตร จังหวัดพิษณุโลก. วารสารความปลอดภัยและสุขภาพ 2557; 7(26): 17-26.
22. World Health Organization. Occupational health: A manual for primary health care workers. Cairo: WHO Regional Office for the Eastern Mediterranean; 2001.
23. จิว เชาว์ถาวร, ชวพรพรรณ จันทร์ประสิทธิ์, วรันธรณ์ จงรุ่งโรจน์สกุล. ภาวะสุขภาพตามความเสี่ยงจากการทำงานของเกษตรกรปลูกหอมแดง ตำบลจำป่าหวาย อำเภอเมือง จังหวัดพะเยา. พยาบาลสาร 2557; 41(2): 35-47.
24. Simkin S, Hawton K, Fagg J, Malmberg A. Stress in farmers: a survey of farmers in England and Wales. Occup Environ Med. 1998; 55(1), 729–34.
25. Firth HM, Williams SM, Herbison GP, McGee RO. Stress in New Zealand farmers. Stress and Health: Journal of the International Society for the Investigation of Stress 2007; 23(1): 51-8.
26. Zhu H, Han Y, Sun Y, Xie Z, Qian X, Stallones L, et al. Sleep-related factors and work-related injuries among farmers in Heilongjiang Province, People's Republic of China. Int J Environ Res Public Health 2014; 11(9): 9446–59.
27. Roundtable on Sustainable Palm Oil (RSPO). Occupational Health and Safety for Oil Palm Smallholders and Workers [internet]. [cited 2019 Apr 18]. Available from: https://www.rspo.org/file/OHS.pdf
28. กฤษณา งามกมล. ภาวะสุขภาพและพฤติกรรมความปลอดภัยในการทำงานของเกษตรกรชาวนา (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต สาขาวิชาการพยาบาลอาชีวอนามัย). เชียงใหม่: มหาวิทยาลัยเชียงใหม่; 2552.
29. Kaewanuchit C, Muntaner C, Dendoung S, Labonte R, Suttawet C, Chiengkul W. The psychosocial stress model for Thai contract farmers under globalization: a path analysis model. Asian Biomed 2012; 6(3): 385-95.
30. สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดสกลนคร. ความเสี่ยงและอันตรายจากการประกอบอาชีพเกษตรกรรม [อินเทอร์เน็ต]. [สืบค้นเมื่อ 18 เมษายน 2562]. แหล่งข้อมูล: http://www.skko.moph.go.th/dward/document_file/environment/common_form_upload_file/20140628144454_37494193.pdf
31. กาญจนา บุญยัง. การฆ่าตัวตายของชาวนาในสังคมไทย: กรณีวิเคราะห์จากข่าวหนังสือพิมพ์. วารสารการบริหารท้องถิ่น 2559; 9(1): 1-17.
32. Vasavi AR. Suicides and the making of India's agrarian distress. South African Review of Sociology 2009; 40 (1): 94-108.
33. Kathryn S. The green revolution of the 1960's and its impact on small farmers in India [internet]. 2010 [cited 2019 Apr 18]. Available from: https://digitalcommons.unl.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1027&context=envstudtheses
34. Sucha SG. Economic distress and farmer suicides in rural Punjab. Journal of Punjab Studies 2005; 12(2): 219-37.
35. นาถฤดี เด่นดวง. อำนาจและความขัดแย้งบนร่างกายผู้หญิง: สิทธิการเจริญพันธุ์และเพศสัมพันธ์ของวัยรุ่นหญิง: แนวคิดสตรีนิยม. กรุงเทพฯ: บริษัท รันนิ่ง พรีเพรส ซิสเต็ม จำกัด; 2552.
36. พิกุล สมเชื้อ. ระบบทุนนิยมชายเป็นใหญ่กับความเจ็บป่วยจากการใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืชของเกษตรกรหญิง: กรณีศึกษาในพื้นที่อำเภอสามพราน จังหวัดนครปฐม (วิทยานิพนธ์ปริญญาศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาสังคมศาสตร์การแพทย์และสาธารณสุข). นครปฐม: มหาวิทยาลัยมหิดล; 2551.
37. The Solidarity Center. Women farm workers: achieving justice on the job [internet]. 2018 March [cited 2019 Apr 18]. Available from: https://www.solidaritycenter.org/women-farm-workers-achieving-justice-on-the-job/
38. Goswami C. Female agricultural workers in Assam: a case study of Darrang district. International Journal of Scientific and Research Publications 2013; 3(2): 1-5.
39. Mrema EJ, Ngowi AV, Kishinhi SS, Mamuya SH. Pesticide exposure and health problems among female horticulture workers in Tanzania. Environmental Health Insights 2017; 11: 1-13.
40. Patki A. Effect of pesticides on health of agricultural farm female workers in Ghatanji region of Yavatmal district, Maharashtra. International Journal of Theoretical & Applied Sciences 2017; 9(2): 31-4.
41. สุพจน์ เด่นดวง. สุขภาพและสังคม. เอกสารคำสอน มมศท 102 สังคมศึกษาเพื่อการพัฒนามนุษย์ เล่มที่5. นครปฐม: คณะสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล; 2556.
42. สุพัดชา โอทาศรี. การดำรงอยู่ของอาชีพชาวนาไทย: กรณีศึกษาชาวนาจังหวัดลพบุรี (วิทยานิพนธ์ปริญญาศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาการบริหารการพัฒนาสังคม). กรุงเทพฯ: สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์; 2554.
43. ชาย โพธิสิตา. ชนบทไทยในวิถีทุนนิยม. วารสารราชบัณฑิตยสถาน 2555; 37(4), 163-85.
44. พฤกษ์ เถาถวิลย์. การดำรงอยู่ของสังคมชาวนา: กรณีศึกษาปัญหาหนี้สินในหมู่บ้านชานเมือง. วารสารศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี 2551; 4(5). 1-15.
45. สถาบันชุมชนท้องถิ่นพัฒนา. ปฏิรูประบบเกษตรกรรมข้อเสนอจากคณะทำงานวิชาการเวทีภาคีพัฒนาประเทศไทย. กรุงเทพฯ: บริษัท สหมิตรพริ้นติ้งแอนด์พับลิสชิ่ง จำกัด; 2557.
46. สุพจน์ เด่นดวง. ความไม่เป็นธรรมทางสุขภาพและปัจจัยทางสังคมกำหนดสุขภาพ: มุมมองทางสังคมวิทยา. หนังสือรวมบทความวิชาการ การประชุมวิชาการสังคมศาสตร์และสุขภาพ ครั้งที่ 1 ปี 2555 ความไม่เป็นธรรมทางสุขภาพและปัจจัยทางสังคมกำหนดสุขภาพ หัวข้อ “โลกาภิวัฒน์และความไม่เป็นธรรมทางสุขภาพ”. พิมพ์ครั้งที่ 1. นครปฐม: World Print; 2556. หน้า 1-26.
47. Ollman B. Alienation: Marx's conception of man in capitalist society. 2nd ed. Cambridge: Cambridge University Press; 1976.
48. วงศกร อังคะคำมูล. ความแปลกแยกของชาวนาและอำนาจรัฐทุนนิยม (วิทยานิพนธ์ปริญญาศิลปศาสตร์มหาบัณฑิต สาขาสังคมศาสตร์และสุขภาพ). นครปฐม: มหาวิทยาลัยมหิดล; 2558.
49. กาญจนา บุญยัง. ชาวนาฆ่าตัวตาย: รัฐ โครงสร้างเศรษฐกิจ และความรุนแรง (ดุษฎีนิพนธ์ปริญญารัฐศาสตรดุษฎีบัณฑิตมหาบัณฑิต สาขารัฐศาสตร์). กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์; 2558.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
2019-04-30
รูปแบบการอ้างอิง
อังคะคำมูล ว. (2019). การศึกษาปัญหาสุขภาพและความเจ็บป่วยในเกษตรกร: ทบทวนวรรณกรรม แนวคิดด้านอาชีวอนามัยและแนวคิดด้านสังคมศาสตร์. วารสารการแพทย์และสาธารณสุข มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี, 2(1), 53–65. สืบค้น จาก https://he01.tci-thaijo.org/index.php/jmpubu/article/view/195123
ฉบับ
ประเภทบทความ
บทความต้นฉบับ
สัญญาอนุญาต
เนื้อหาและข้อมูลในบทความที่ลงตีพิมพ์ในวารสารการแพทย์และสาธารณสุข มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี ถือเป็นข้อคิดเห็นและความรับผิดชอบของผู้เขียนบทความโดยตรง ซึ่งกองบรรณาธิการวารสารไม่จำเป็นต้องเห็นด้วย หรือร่วมรับผิดชอบใด ๆ
บทความ ข้อมูล เนื้อหา รูปภาพ ฯลฯ ที่ได้รับการตีพิมพ์ในวารสารการแพทย์และสาธารณสุข มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี ถือเป็นลิขสิทธิ์ของวารสารการแพทย์และสาธารณสุข มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี กองบรรณาธิการไม่สงวนสิทธิ์ในการคัดลอกเพื่อการพัฒนางานด้านวิชาการ แต่ต้องได้รับการอ้างอิงที่ถูกต้องเหมาะสม
