การประเมินต้นทุน-ประสิทธิผลโปรแกรมส่งเสริมความร่วมมือในการรักษาด้วยยาของผู้ป่วยโรคจิตเภท
DOI:
https://doi.org/10.64838/jmht.2025.273950คำสำคัญ:
คุณภาพชีวิต, ความร่วมมือในการรักษาด้วยยา, ต้นทุน-ประสิทธิผล, โรคจิตเภท, ภาระผู้ดูแลบทคัดย่อ
วัตถุประสงค์ : เพื่อวิเคราะห์ความคุ้มค่าคุ้มทุนของการบรูณาการโปรแกรมส่งเสริมความร่วมมือในการรักษาด้วยยาของผู้ป่วยโรคจิตเภทในการดูแลตามปกติ
วิธีการ : การวิเคราะห์ต้นทุน-ประสิทธิผลร่วมกับการวิจัยกึ่งทดลองในผู้ป่วยโรคจิตเภทและผู้ดูแลที่มารับบริการแบบผู้ป่วยในโรงพยาบาลจิตเวชเลยราชนครินทร์ กลุ่มทดลองได้รับการดูแลตามปกติร่วมกับโปรแกรมส่งเสริมความร่วมมือในการรักษาด้วยยาสำหรับผู้ป่วย 5 ครั้ง ครั้งละ 60 นาที 2 สัปดาห์ต่อเนื่อง และสำหรับญาติ 1 ครั้ง ครั้งละ 60 นาที กลุ่มควบคุมได้รับการดูแลตามปกติอย่างเดียว ประเมินคะแนนพฤติกรรมความร่วมมือในการรักษาด้วยยา คุณภาพชีวิต อรรถประโยชน์ (ปีสุขภาวะ) และภาระการดูแล ก่อนทดลอง หลังทดลอง และระยะติดตามผล 6 เดือน วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนาและการวิเคราะห์ความแปรปรวนแบบวัดซ้ำ วิเคราะห์ต้นทุนด้วยแบบประเมินต้นทุนในมุมมองของสังคมและคำนวณอัตราส่วนของต้นทุนต่อประสิทธิผลส่วนเพิ่ม (incremental cost-effectiveness ratio: ICER)
ผล : กลุ่มทดลองและกลุ่มควบคุมกลุ่มละ 13 คู่ มีต้นทุนรวมต่อปี 1,751,028.23 บาทและ 1,683,135.05 บาท ตามลำดับ จำแนกเป็นต้นทุนผู้ให้บริการ 1,520,348.23 บาทและ 1,465,905.05 บาท ตามลำดับ ต้นทุนผู้รับบริการ 230,680 บาทและ 217,230 บาท ตามลำดับ การวิเคราะห์ความแปรปรวนแบบวัดซ้ำพบว่ากลุ่มทดลองมีคะแนนเฉลี่ยพฤติกรรมความร่วมมือในการรักษาด้วยยาและอรรถประโยชน์เพิ่มขึ้นและภาระการดูแลของผู้ดูแลลดลงมากกว่ากลุ่มควบคุมอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ คิดเป็น ICER เท่ากับ 94,955.50 บาทต่อปีสุขภาวะ
สรุป : การบูรณาการโปรแกรมส่งเสริมความร่วมมือในการรักษาด้วยยาในระบบการดูแลตามปกติของผู้ป่วยจิตเภทมีความคุ้มค่าเนื่องจากใช้เงินเพิ่มขึ้นไม่เกิน 160,000 บาทต่อปีสุขภาวะ
Downloads
เอกสารอ้างอิง
Office of Mental Health Service Administration. Statistical data and results of mental health service development indicators fiscal year 2018 [Internet]. Nonthaburi: Department of Mental Health; 2020 [cited 2025 May 14]. Available from: https://mhso.dmh.go.th/fileupload/202002061595902378.pdf (in Thai)
Department of Mental Health. Health services report [Internet]. Nonthaburi: Department of Mental Health; [cited 2025 May 14]. Available from: https://dtc.dmh.go.th/AccessHealthServices/ReportView?reportCode=a8756210-c415-4c27-aa57-5593eacd4ce3 (in Thai)
Loei Rajanagarindra Psychiatric Hospital. Patient statistics. Loei; Loei Rajanagarindra Psychiatric Hospital: 2024. (in Thai)
Sadock JB, Sadock AV. Concise textbook of psychiatry. Philadelphia PA: Lippincott, Williams & Wilkins; 1996.
Hill M, Crumlish N, Whitty P, Clarke M, Browne S, Kamali M, et al. Nonadherence to medication four years after a first episode of psychosis and associated risk factors. Psychiatr Serv. 2010;61(2):189-92. DOI: https://doi.org/10.1176/ps.2010.61.2.189
Kassis IT, Ghuloum S, Mousa H, Bener A. Treatment non-compliance of psychiatric patients and associated factors: are patients satisfied from their psychiatrist? J Adv Med Med Res. 2014;4(2):785-96. DOI: https://doi.org/10.9734/BJMMR/2014/6127
Saboo AV, Deshmukh PS, Deshmukh SB. Study on non-compliance in patients of schizophrenia. J Evol Med Dent Sci. 2015;4(47):8112-8. DOI: https://doi.org/10.14260/jemds/2015/1176
Posri A. Family and community participation in caring of chronic schizophrenia patients: a case study at Ban Tha muang community Roi Et province. Srinagarind Medical Journal. 2019;34(1):83-9. (in Thai)
Sudjai P, Hengudomsub P, Chaimongkol N. Feasibility of the motivational interview based adherence therapy (MIAT) with family support program to promote medication adherence for persons with schizophrenia. Thai Pharmaceutical and Health Science Journal. 2021;16(3):179-87.
Suntharowit N, Wijitphanya A, Inkunthum P. Effects of health promotion program on health behaviors for medication adherence of persons with schizophrenia. The Journal of Psychiatric Nursing and Mental Health. 2020;34(2):153-68. (in Thai)
Pender NJ, Murdaugh CL, Parsons MA. Health promotion in nursing practice. 5th ed. New Jersey: Pearson Education; 2006.
Miller WR, Rollnick S. Motivational interviewing: preparing people for change. 2nd ed. New York: The Guilford Press; 2002. DOI: https://doi.org/10.1097/01445442-200305000-00013
Heinssen RK. Improving medication compliance of a patient with schizophrenia through collaborative behavioral therapy. Psychiatr Serv. 2002;53(3):255-7. DOI: https://doi.org/10.1176/appi.ps.53.3.255
Wilson M. Cognitive behavioural therapy for risk management in schizophrenia. Nurs Stand. 2007;21(37):35-40. DOI: https://doi.org/10.7748/ns.21.37.35.s52
Marcus PH, Cather C. Cognitive behavioral approaches for schizophrenia and other psychotic disorders. In: Peterson TE, Sprich S, Wilhelm S, editors. The Massachusetts general hospital handbook of cognitive behavior therapy. New Jersey: Humana Press; 2016. p. 183-95. DOI: https://doi.org/10.1007/978-1-4939-2605-3_14
Beck AT, Rector NA. Cognitive approaches to schizophrenia: theory and therapy. Annu Rev Clin Psychol. 2005;1:577-606. DOI: https://doi.org/10.1146/annurev.clinpsy.1.102803.144205
Maiman LA, Becker MH. The health belief model: origins and correlates in psychological theory. Health Educ Monogr. 1974;2(4):336-53. DOI: https://doi.org/10.1177/109019817400200404
Suntharowit N, Wijitphanya A, Nimnuan B, Inkunthum P, Ladbuakhao N. Development and effective evaluation of an adherence medication on schizophrenia patients. Loei; Loei Rajanagarindra Psychiatric Hospital: 2021. (in Thai)
Cohen J. Statistical power analysis for the behavioral sciences. 2nd ed. Hillsdale NJ: Lawrence Erlbaum Associates, Publishers; 1988.
Thanabadee-thamcharee P, Themrasi B. The development of the program to promote illness awareness and belief in taking medications on medication adhearance in patients with schizophrenia. The Journal of Psychiatric Nursing and Mental Health. 2018;32(3):133-53. (in Thai)
Koomala S, Saengon S, Nintachan P. Effect of medication adherence promotion program in schizophrenic patients. The Journal of Psychiatric Nursing and Mental Health. 2020;34(2):132-52. (in Thai)
Kızılırmak Tatu M, Demir S. Effect of group psychoeducation on treatment adherence, quality of life and well-being of patients diagnosed with schizophrenia. Issues Ment Health Nurs. 2021;42(3):256-66. DOI: https://doi.org/10.1080/01612840.2020.1793244
Faul F, Erdfelder E, Lang AG, Buchner A. G*Power 3: a flexible statistical power analysis program for the social, behavioral, and biomedical sciences. Behav Res Methods. 2007;39(2):175-91. DOI: https://doi.org/10.3758/BF03193146
Kittirattanapaiboon P. Training project on interviewing and scoring guidelines for BPRS in the form of T-PANNSS. In lecture documents on symptom assessment of psychiatric patients at Suan Prung Hospital. Chiang Mai: Suan Prung Hospital; 2003. (in Thai)
Institute of Geriatric Medicine. Basic brain fitness test, Thai version, MMSE-Thai 2002. Nonthaburi: M.P.T; 2001. (in Thai)
MahatnirunkulS, Silpakit P, Phumpaisanchai W. Quality of life of Thai people in the situation of Economic crisis. Chiang Mai; 1998. (in Thai)
Pattanaphesaj J, Thavorncharoensap M, Ramos-Goñi JM, Tongsiri S, Ingsrisawang L, Teerawattananon Y. The EQ-5D-5L valuation study in Thailand. Expert Rev Pharmacoecon Outcomes Res. 2018;18(5):551-8. DOI: https://doi.org/10.1080/14737167.2018.1494574
Silpakit O, Silpakit C, Chomchuen R. Psychometric study of the Thai version of Zarit burden interview in psychiatric caregivers. Journal of Mental Health of Thailand. 2015;23(1):12-24. (in Thai)
Bunyai R, Prom-on N. Workshop project on methods for collecting cost data in service provider and service recipient groups, handouts on cost-effectiveness for patients at Loei Rajanagarindra psychiatric hospital. Loei: Loei Ratchanakharin Psychiatric Hospital; 2022. (in Thai)
Comptroller General’s Department. Guidelines for preparing financial statements in accordance with public sector accounting standards and accounting policies for local administrative organizations. Bangkok: Government Accounting Division, Public Sector Accounting Group; 2021. Available from: https://www.laemthongcity.go.th/news/doc_download/a_310322_152215.pdf (in Thai)
Khiaocharoen O, Prasertworakul C, Khattiyod T, Wongdee A, Srisirianun T, Lampu P, et al. Mental health service costs in psychiatric hospitals: data from the cost per disease project. HISPA Compendium. 2025;2(3):1-20. (in Thai)
Wongsin U, Suanrueang P. Unit cost of schizophrenia, schizotypal and delusional disorders. Journal of Health Systems Research. 2019;13(4):420-7. (in Thai)
Wattanakorn B, Nimnuan B. Cost per service unit of Loei Rajanagarindra psychiatric hospital, fiscal year 2014. Loei: Loei Ratchanakharin Psychiatric Hospital; 2015.
García-Pérez L, Serrano-Aguilar P. Cost-effectiveness of interventions to enhance medication adherence in psychiatric patients: a systematic review. Curr Clin Pharmacol. 2011;6(2):115-24. DOI: https://doi.org/10.2174/157488411796151147
Oberjé EJ, de Kinderen RJ, Evers SM, van Woerkum CM, de Bruin M. Cost effectiveness of medication adherence-enhancing interventions: a systematic review of trial-based economic evaluations. Pharmacoeconomics. 2013;31(12):1155-68. DOI: https://doi.org/10.1007/s40273-013-0108-8
World Health Organization. Task shifting: Global recommendations and guidelines. Geneva: World Health Organization; 2022.
Liu L, Huang W, Huang Z, Liu J, Zheng X, Tang J, et al. Relationship Between Family Caregiver Burden and Medication Adherence in Patients with Mechanical Valve Replacement: A Structural Equation Model. Patient Prefer Adherence. 2022;16:3371-82. DOI: https://doi.org/10.2147/PPA.S383269
Rice DP. The economic impact of schizophrenia. J Clin Psychiatry. 1999;60 Suppl 1:4-6; discussion 28-30.
Kadakia A, Catillon M, Fan Q, Williams GR, Marden JR, Anderson A, et al. The economic burden of schizophrenia in the United States. J Clin Psychiatry. 2022;83(6):22m14458. DOI: https://doi.org/10.4088/JCP.22m14458
Morgan VA, McGrath JJ, Jablensky A, Badcock JC, Waterreus A, Bush R, et al. Psychosis prevalence and physical, metabolic and cognitive co-morbidity: data from the second Australian national survey of psychosis. Psychol Med. 2014;44(10):2163-76. DOI: https://doi.org/10.1017/S0033291713002973
Health Intervention and Technology Assessment Program. Health technology assessment manual for Thailand, 2021 edition. Nonthaburi: Health Intervention and Technology Assessment Program; 2021. (in Thai)
Phanthunane P, Vos T, Whiteford H, Bertram M, Udomratn P. Schizophrenia in Thailand: prevalence and burden of disease. Popul Health Metr. 2010;8:24. DOI: https://doi.org/10.1186/1478-7954-8-24
Rosenheck R, Leslie D, Sint K, Lin H, Robinson DG, Schooler NR, et al. Cost-effectiveness of comprehensive, integrated care for first episode psychosis in the NIMH RAISE early treatment program. Schizophr Bull. 2016;42(4):896-906. DOI: https://doi.org/10.1093/schbul/sbv224
ดาวน์โหลด
ไฟล์ประกอบ
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วารสารสุขภาพจิตแห่งประเทศไทย
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
- ผู้อ่านสามารถนำข้อความ ข้อมูล จากวารสารไปใช้ไปใช้ประโยชน์ทางวิชาการได้ เช่น เพื่อการสอน เพื่อการอ้างอิง แต่การนำไปใช้เพื่อวัตถุประสงค์อื่น เช่น เพื่อการค้า จะต้องได้รับอนุญาตเป็นลายลักษณ์อักษรจากกรมสุขภาพจิตก่อน
- ความคิดเห็น ข้อมูล และบทสรุปต่าง ๆ ที่ลงตีพิมพ์ในวารสารสุขภาพจิตแห่งประเทศไทยเป็นของผู้เขียนบทความและมิได้แสดงว่ากองบรรณาธิการหรือกรมสุขภาพจิตเห็นพ้องด้วย
