ผลของโปรแกรมการเยี่ยมบ้านส่งเสริมการรับรู้สมรรถนะแห่งตนต่อพฤติกรรม การชะลอไตเสื่อมระยะที่ 2 และ 3 ในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2

ผู้แต่ง

  • บรรณรส จันทร์สมดี พยาบาลวิชาชีพชำนาญการ โรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราชสระแก้ว ตำบลสระแก้ว อำเภอเมือง จังหวัดสระแก้ว
  • ไลทอง ภัทรปรียากูล พยาบาลวิชาชีพชำนาญการพิเศษ โรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราชสระแก้ว ตำบลสระแก้ว อำเภอเมือง จังหวัดสระแก้ว
  • เสาวณีย์ เรืองศรี พยาบาลวิชาชีพชำนาญการ โรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราชสระแก้ว ตำบลสระแก้ว อำเภอเมือง จังหวัดสระแก้ว

คำสำคัญ:

สมรรถนะแห่งตน, ไตเสื่อม, เบาหวาน, การเยี่ยมบ้าน

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้เป็นการวิจัยแบบกึ่งทดลอง ชนิดหนึ่งกลุ่มวัดผลก่อนการทดลองและหลังการทดลอง เพื่อศึกษาผลของโปรแกรมการเยี่ยมบ้านส่งเสริมการรับรู้สมรรถนะแห่งตนต่อพฤติกรรมการชะลอไตเสื่อมระยะที่ 2 และ 3 ในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 โดยใช้แนวคิดการรับรู้สมรรถนะแห่งตนของแบนดูรา กลุ่มตัวอย่างเป็นผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ที่ขึ้นทะเบียนรับบริการที่คลินิกหมอครอบครัวตำบลสระแก้ว โรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราชสระแก้ว อาศัยในเขตอำเภอเมือง จังหวัดสระแก้ว จำนวน 37 คน โดยได้รับโปรแกรมส่งเสริมการรับรู้สมรรถนะแห่งตนต่อพฤติกรรมการป้องกันโรคไตเรื้อรังในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 เป็นเวลา 6 เดือน และติดตามผลเก็บข้อมูลโดยแบบสอบถามข้อมูลส่วนบุคคล แบบสอบถามการรับรู้สมรรถนะแห่งตนในการป้องกันและชะลอไตเสื่อมในผู้ป่วยเบาหวาน แบบสอบถามพฤติกรรมการป้องกันและชะลอไตเสื่อมผู้ป่วยเบาหวาน ได้รับการตรวจสอบจากผู้ทรงคุณวุฒิจำนวน 3 ท่าน มีค่าดัชนีสอดคล้องเชิงเนื้อหาเท่ากับ 1 และมีค่าสัมประสิทธิ์แอลฟาของครอนบาชเท่ากับ 0.84-0.85 วิเคราะห์ข้อมูลด้วยร้อยละ ค่าเฉลี่ย, Paired t-test และ Wilcoxon signed rank test

ผลการศึกษาพบว่า ภายหลังได้รับโปรแกรมการเยี่ยมบ้านส่งเสริมการรับรู้สมรรถนะแห่งตน ต่อพฤติกรรมการชะลอไตเสื่อมระยะที่ 2 และ 3 ในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 พบว่าผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่ 2 มีระดับน้ำตาลสะสมในเลือด (HbA1c) ลดลงอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (Mean diff. = 0.82, 95% CI: 0.53-1.12, p <0.001) และมีระดับอัตราการกรองของไต (eGFR) เพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (Mean diff. = 7.16, 95% CI: 5.24-9.08, p <0.001) นอกจากนี้ค่าเฉลี่ยระดับการรับรู้สมรรถนะแห่งตน และค่าเฉลี่ยระดับพฤติกรรมการชะลอไตเสื่อมในระยะที่ 2 และ 3 เพิ่มขึ้น อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p <0.001)

เอกสารอ้างอิง

อรพินท์ สีขาว. การจัดการโรคเบาหวานมิติของโรคและบทบาทพยาบาล. พิมพ์ครั้งที่ 3. สมุทรปราการ: โครงการสำนักพิมพ์ มหาวิทยาลัยหัวเฉียวเฉลิมพระเกียรติ; 2559.

วรางคณา พิชัยวงศ์. โรคไตจากเบาหวาน. วารสารกรมการแพทย์. 2558; 40(5): 19-24.

Bandura, A. Self-efficacy; Toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review. 1977; 84(2): 191-215.

เบญจพร แก้วคำใต้. ผลของโปรแกรมการส่งเสริมการรับรู้สมรรถนะแห่งตนในการออกกำลังกายด้วยการเดินที่มีต่อระดับฮีโมโกลบินเอวันซีและสุขสมรรถนะในผู้สูงอายุโรคเบาหวาน. [วิทยานิพนธ์ ปริญญาวิทยาศาสตรมหาบัณฑิต]. มหาสารคาม: มหาวิทยาลัยมหาสารคาม; 2558.

ศิริลักษณ์ บุญเรือง, และคณะ. ผลของโปรแกรมส่งเสริมพฤติกรรมสุขภาพต่อการชะลอการเสื่อมของไตในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2. วารสารพยาบาลสาธารณสุข. 2562; 33(1): 12-25.

จันทร์เพ็ญ แก้วคำ, และคณะ. ผลของโปรแกรมเสริมสร้างสมรรถนะแห่งตนต่อพฤติกรรมการดูแลสุขภาพในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2. วารสารพยาบาลศาสตร์. 2560;35(4):23–36.

สมพร คำหล้า, และคณะ. ผลของการเยี่ยมบ้านต่อการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดของผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ในชุมชน. วารสารการพยาบาลปฐมภูมิ. 2559;28(1):61–74.

กรมควบคุมโรค. รายงานสถานการณ์โรคเบาหวานและโรคไตเรื้อรังในประเทศไทย. นนทบุรี: กระทรวงสาธารณสุข; 2564.

พลอยประกาย ฉลาดล้น, พิมลดา อนันต์ศิริเกษม, วิภา กลิ่นจำปา. ผลของการสนับสนุนการจัดการตนเองต่อพฤติกรรมการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด ในผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่ 2. วารสารพยาบาลกระทรวงสาธารณสุข. 2566; 33(1): 90-101.

Faul F, Erdfelder E, Buchner A, Lang A-G. Statistical power analyses using G*Power 3.1: Tests for correlation and regression analyses. Behavior Research Methods. Behavior Research Methods. 2009; 41(4): 1149-60.

นงลักษณ์ โค้วตระกูล, พะเยาว์ ด่านปรีดา. ผลของโปรแกรมส่งเสริมการรับรู้สมรรถนะแห่งตนต่อความรู้และพฤติกรรมการป้องกันโรคหลอดเลือดหัวใจในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2. วารสารกองการพยาบาล. 2563; 47(2): 119-34.

Best JW, Kahn JV. Research in Education. New Jersey: Printice Hall. Inc; 1997.

Sittipreechachan P, Pichayapinyo P, Lagampan S, Chongsuwat R. A Community Health Volunteer Involvement Program for Glycated Hemoglobin Reduction Among Thai Patients With Uncontrolled Type 2 Diabetes: A Mixed-Method Study. J Prim Care Community Health. 2022; 21501319221077960.

ไชยา ท่าแดง, นิทรา กิจธีระวุฒิวงษ์. ผลของโปรแกรมการจัดการตนเองต่อการรับรู้สมรรถนะแห่งตน พฤติกรรมการจัดการตนเอง ระดับน้ำตาลในเลือด และระดับน้ำตาลเกาะสะสม เม็ดเลือดแดงของผู้ที่เป็นโรคเบาหวานชนิดที่ 2. วารสารพยาบาลสงขลานครินทร์. 2563; 40(4): 61-73.

Wichit N, Mnatzaganian G, Courtney M, Schulz P, Johnson M. Randomized controlled trial of a family-oriented self-management program to improve self-efficacy, glycemic control and quality of life among Thai individuals with Type 2 diabetes. Diabetes Res Clin Pract. 2017; 123: 37-48.

Asmat K, Dhamani K, Froelicher ES, Gul R. A Patient-Centered Self-Management Intervention to Improve Glycemic Control, Self-Efficacy and Self-Care Behaviors in Adults with Type 2 Diabetes Mellitus: A SPIRIT Compliant Study Protocol for Randomized Controlled Trial. Diabetes Metab Syndr Obes. 2023; 16: 225-36.

Kidney Disease: Improving Global Outcomes (KDIGO) Diabetes Work Group. KDIGO 2022 Clinical Practice Guideline for Diabetes Management in Chronic Kidney Disease. Kidney Int. 2022; 102(5S): S1-S127.

Thojampa S. Effects of self-management support and family participation enhancing program for delayed progression of diabetic nephropathy in Thai adults with type 2 diabetes. Int J Africa Nurs Sci. 2017.

วสันต์ พนธารา. ผลการชะลอความเสื่อมของไตในผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังระยะที่ 3 และระยะที่ 4 ในคลินิกโรคไตเรื้อรัง โรงพยาบาลตากฟ้า. วารสารสวรรค์ประชารักษ์เวชสาร. 2563; 17(2): 43-51.

วิจิตรา ชัยภักดี. ผลของโปรแกรม การส่งเสริมสมรรถนะแห่งตนต่อพฤติกรรมการปฏิบัติตัว เพื่อชะลอไตเสื่อมในผู้ป่วยโรคเบาหวานที่มีภาวะไตแทรกซ้อนเรื้อรัง. วารสารวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏอุดรธานี. 2567; 12(1): 61-82.

Panchaisee S. Effectiveness of Self-Management Supporting Programs Among People with Type 2 Diabetes Mellitus: A Systematic Review. The Bangkok Medical Journal. 2568; 21(2): 175-82.

Suchitra P, Santhna LP, Faridah Mohd S, Sandeep P. Effect of Self-management Intervention on Improvement of Quality of Life in Chronic Kidney Disease Patients: A Scoping Review. Open Nurs J. 2024; 18: 1-14.

ดาวน์โหลด

เผยแพร่แล้ว

30-12-2025

รูปแบบการอ้างอิง

จันทร์สมดี บ., ภัทรปรียากูล ไ., & เรืองศรี เ. (2025). ผลของโปรแกรมการเยี่ยมบ้านส่งเสริมการรับรู้สมรรถนะแห่งตนต่อพฤติกรรม การชะลอไตเสื่อมระยะที่ 2 และ 3 ในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2. วารสารวิทยาศาสตร์สุขภาพและการสาธารณสุขชุมชน, 8(3), 91–103. สืบค้น จาก https://he01.tci-thaijo.org/index.php/jhscph/article/view/280805

ฉบับ

ประเภทบทความ

บทความวิจัย