การศึกษาผลภูมิคุ้มกันและปัจจัยที่มีผลต่อการตอบสนองหลังได้รับวัคซีนกระตุ้นไวรัสตับอักเสบบี ในบุคลากรของสถาบันป้องกันควบคุมโรคเขตเมือง
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การศึกษานี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาผลภูมิคุ้มกันหลังรับวัคซีนไวรัสตับอักเสบบี และเปรียบเทียบปัจจัยกับผลภูมิคุ้มกันหลังรับการฉีดวัคซีนกระตุ้นไวรัสตับอักเสบบีในบุคลากร กลุ่มตัวอย่าง คือบุคลากรที่ได้รับการเจาะเลือดตรวจ HBs Ag และ anti-HBs โดยใช้ชุดทดสอบหาภูมิคุ้มกันต่อไวรัสตับอักเสบบีแบบรวดเร็ว (HBs Ab) ที่มีผลตรวจไม่พบ HBs Ag ไม่มีภูมิคุ้มกัน และได้รับวัคซีนไวรัสตับอักเสบบี 1 เข็ม หรือ 3 เข็ม ระหว่างเดือน มกราคม ถึง กันยายน พ.ศ. 2567 จำนวน 64 คน เก็บรวบรวมข้อมูลด้วยแบบบันทึกข้อมูลที่ปรับปรุงจากแบบฟอร์มการตรวจคัดกรองโรคติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบี กรมควบคุมโรค วิเคราะห์ข้อมูล ด้วยสถิติเชิงพรรณนา และสถิติเชิงวิเคราะห์ paired t- test ผลการศึกษา พบว่า กลุ่มตัวอย่าง จำนวน 64 คน เป็นเพศหญิง ร้อยละ 79.7 อายุส่วนใหญ่ ระหว่าง 20-32 ปี ร้อยละ 48.4 สถานภาพโสด ร้อยละ 71.9 มีโรคประจำตัว ร้อยละ 37.5 ได้รับวัคซีน 1 เข็ม และ 3 เข็ม ร้อยละ 59.4, 40.6 ตามลำดับ ผลการตรวจภูมิคุ้มกันหลังรับวัคซีน เป็นผลบวก ร้อยละ 93.7 ทดสอบสมมติฐาน พบว่า โรคประจำตัว ระยะห่างก่อนเจาะเลือด และจำนวนฉีดวัคซีน ที่แตกต่างกันมีผลภูมิคุ้มกันหลังรับวัคซีนไวรัสตับอักเสบบี แตกต่างอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 สรุปผู้ที่ได้รับวัคซีนตรวจพบภูมิคุ้มกันถึง ร้อยละ 93.7 และพบว่าปัจจัยโรคประจำตัว ระยะเวลาการตรวจหาภูมิและจำนวนครั้งที่ได้รับวัคซีนมีผลต่อการตรวจพบภูมิคุ้มกัน ดังนั้นรูปแบบการเสริมสร้างภูมิคุ้มกันไม่จำเป็นต้องเจาะดูภูมิคุ้มกันหลังฉีดวัคซีน และควรศึกษาเพิ่มเติมในรายที่ มีผลภูมิคุ้มกันเป็นลบหลังรับวัคซีนไวรัสตับอักเสบบี ภายในระยะเวลา 1 เดือน เพื่อหาถึงปัจจัยต่อไป
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความที่พิมพ์ในวารสารสถาบันป้องกันควบคุมโรคเขตเมือง ถือว่าเป็นผลงานวิชาการ งานวิจัยและวิเคราะห์ ตลอดจนเป็นความเห็นส่วนตัวของผู้เขียนเอง ไม่ใช่ความเห็นของสถาบันป้องกันควบคุมโรคเขตเมือง หรือคณะบรรณาธิการแต่ประการใด ผู้เขียนจำต้องรับผิดชอบต่อบทความของตน
เอกสารอ้างอิง
กรมควบคุมโรค. แนวทางการกำจัดโรคไวรัสตับอักเสบ บี และ ซีและการกำจัดการถ่ายทอดเชื้อไวรัสตับอักเสบ ปี จากแม่สู่ลูก พ.ศ. 2566. สมุทรปราการ: เจ เอส การพิมพ์; 2566.
กรมควบคุมโรค [อินเทอร์เน็ต]. นนทบุรี: กรมควบคุมโรค; c2022. กรมควบคุมโรค เร่งสร้างความรอบรู้เรื่อง “โรคไวรัสตับอักเสบบี” ภัยเงียบที่ไม่ควรมองข้าม หวังยุติภายใน 9 ปี; 2564.[เข้าถึงเมื่อวันที่ 25 ม.ค. 2568]; [ประมาณ 1 น.]. เข้าถึงได้จาก: https://ddc.moph.go.th/brc/news.php?news=21693&deptcode=brc&news_views=3235
Oberste MS, Maher K, Williams AJ, Dybdahl-Sissoko N, Brown BA, Gookin MS, et al. Species-specific RT-PCR amplification of human enteroviruses: a tool for rapid species identification of uncharacterized enteroviruses. J Gen Virol. 2006 Jan;87(Pt 1):119-28.
Nix WA, Oberste MS, Pallansch MA. Sensitive, seminested PCR amplification of VP1 sequences for direct identification of all enterovirus serotypes from original clinical specimens. J Clin Microbiol. 2006 Aug;44(8):2698-704.
Risbud A, Mehendale S, Basu S, Kulkarni S, Walimbe A, Arankalle V, et al. Prevalence and incidence of hepatitis B virus infection in STD clinic attendees in Pune, India. Sex Transm Infect. 2002 Jun;78(3):169-73.
van Duynhoven YT, van de Laar MJ, Schop WA, Rothbarth PH, van der Meijden WI, van Loon AM, et al. Prevalence and risk factors for hepatitis B virus infections among visitors to an STD clinic. Genitourin Med. 1997 Dec;73(6):488-92.
ชัยพล บัณฑิตสิงห์, ดุสิต จันทยานนท์, บุญเติม แสงดิษฐ์, ชาติชาย ภูริโภไคย. ความชุกของการติดเชื้อเรื้อรังและภาวะภูมิคุ้มกันต่อโรคไวรัสตับอักเสบบีในบุคลากร สถาบันพยาธิวิทยา ศูนย์อำนวยการแพทย์พระมงกุฎเกล้า การบริการปรึกษาและอาชีวอนามัย. เวชสารแพทย์ทหารบก. 2566;66(4):153-60.
Ott JJ, Stevens GA, Groeger J, Wiersma ST. Global epidemiology of hepatitis B virus infection: new estimates of age-specific HBsAg seroprevalence and endemicity. Vaccine. 2012 Mar 9;30(12):2212-9.
ไกลตา ศรีสิงห์, ธิติมา เงินมาก, นัดดา แปดสี, ยง ภู่วรวรรณ. ความชุกไวรัสตับอักเสบบีเรื้อรังในจังหวัดพิษณุโลก. วารสารกุมารเวชศาสตร์. 2558;54(3):200-6.
กระทรวงสาธารณสุข. ยุทธศาสตร์กำจัดโรคไวรัสตับอักเสบ พ.ศ. 2565-2573. สมุทรปราการ: เอส.บี.เค การพิมพ์; 2566.
เกรียงศักดิ์ ฤชุศาศวัต, จงกลนี วงศ์ปิยะบวร, ลัดดาวัลย์ เทียมสิงห์, ชลธิชา กาวิดา, บุษราวรรณ ศรีวรรธนะ, วิไล เฉลิมจันทร์, และคณะ. การตรวจประเมินคุณภาพของชุดน้ำยาตรวจแอนติเจนของเชื้อไวรัสตับอักเสบ บี แบบรวดเร็วในประเทศไทย. การประชุมวิชาการวิทยาศาสตร์การแพทย์ ครั้งที่ 25; 22-24 มีนาคม 2560; อิมแพคฟอรั่ม เมืองทองธานี จังหวัดนนทบุรี. นนทบุรี: สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์สาธารณสุข กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์; 2560.
เอกชัย แดงสอาด, ปณธี ธัมมวิจยะ, นัทธวิทย์ สุขรักษ์, ปิยะวดี ทองโปร่ง, นพนัฐ จำปาเทศ, ยศพล เหลืองโสมนภา. ความชุกของการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบีเรื้อรัง พฤติกรรมเสี่ยงทางเพศ และการได้รับวัคซีนไวรัสตับอักเสบบีในกลุ่มผู้มารับบริการชาย คลินิกโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ กรุงเทพมหานคร. วารสารกรมควบคุมโรค. 2562;45(1):1-13.
World Health Organization. Hepatitis B vaccines: WHO position paper – July 2017. Weekly Epidemiological Record. 2017;92(27):369–92.
Centers for Disease Control and Prevention. Atlanta: Centers for Disease Control and Prevention; c2025. Hepatitis B Vaccine Administration; 2025 [cited 2025 Jan 24]; [about 1 p.] Available from: https://www.cdc.gov/hepatitis-b/hcp/vaccine-administration/index.html
Yimnoi P, Posuwan N, Wanlapakorn N, Tangkijvanich P, Theamboonlers A, Vongpunsawad S, et al. A molecular epidemiological study of the hepatitis B virus in Thailand after 22 years of universal immunization. J Med Virol. 2016 Apr;88(4):664-73.
สุภาภรณ์ อุดมลักษณ์, อังค์ริสา พินิจจันทร์, เมียว เนียน อ๋อง, พิมใจ ทวีพักตร์, ชมพู่ หลั่งนาค. การได้รับวัคซีน ความรู้และความตระหนักในการป้องกันการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบีของนักศึกษาวิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ชัยนาท. วารสารพยาบาลกระทรวงสาธารณสุข. 2557;24(1):92-104.
สสส. [อินเทอร์เน็ต]. กรุงเทพฯ: อาคารศูนย์เรียนรู้สุขภาวะ; c2025. “ไวรัสตับอักเสบ” ภัยเงียบก่อมะเร็ง; 2568 [เข้าถึงเมื่อวันที่ 27 มกราคม 2568]; [ประมาณ 1 น.]. เข้าถึงได้จาก: https://lnk.ink/0W0Hy
สายสมร พลดงนอก, พิศาล ไม้เรียง, ปิยธิดา คูหิรัญญรัตน์, พวงผกา สาดี นิลเซน, กาญจนศรี สิงห์ภู่. ระดับภูมิคุ้มกันต่อเชื้อไวรัสตับอักเสบ บี หลังการฉีดวัคซีนกระตุ้นภูมิคุ้มกันในนักศึกษาแพทยศาสตร์. ศรีนครินทร์เวชสาร. 2561;33(3):266-71.
กรมควบคุมโรค, กองโรคเอดส์และโรคติดต่ออทางเพศสัมพันธ์, ศูนย์ประสานงานโรคตับอักเสบจากไวรัส. แนวทางการดำเนินงานตรวจคัดกรองโรคติดเชื้อไวรัสตับอักเสบ บี และ ซี ในประชากรกลุ่มเป้าหมายที่มีความเสี่ยงเพื่อส่งต่อเข้าสู่ระบบการรักษาในพื้นที่องค์กรปกครองส่วยท้องถิ่น ฉบับปรับปรุง ปี พ.ศ. 2566. นนทบุรี: ศูนย์ประสานงานโรคตับอักเสบจากไวรัส; 2565.
บุณยานุช ขันไชยวงค์. การศึกษาการติดเชื้อและการมีภูมิคุ้มกันต่อไวรัสตับอักเสบบีในเจ้าหน้าที่กลุ่มเสี่ยง โรงพยาบาลมะเร็งลำปาง. ลำปาง: โรงพยาบาลมะเร็งลำปาง; 2559.
รัตนา บุญศิริจันทร์, ดุษฎี ดวงมณี, เพ็ญศิริ แกล้วกสิกิจ, รพีพรรณ จันทนลาช, ศลิษา สืบคล้าย, บุษบา ศุภวัฒน์ธนบดี. ประสิทธิผลของการฉีดวัคซีนป้องกันโรคไวรัสตับอักเสบบีในบุคลากรของวิทยาลัยแพทยศาสตร์กรุงเทพมหานครและวชิรพยาบาล. วชิรเวชสาร. 2553;54(1):9-18.
จีรนันท์ จันทร์เมฆา. ความชุกและปัจจัยเสี่ยงของภาวะภูมิคุ้มกันโรคไวรัสตับอักเสบ บี ในบุคลากรทางการแพทย์. ศรีนครินทร์เวชสาร. 2554;26(2):112-19.
ปิยะ วงศ์จำปา, อาคม ไชยวงศ์คต, รังสิมา เหรียญตระกูล. รูปแบบผลตรวจไวรัสตับอักเสบบีทางภูมิคุ้มกันวิทยาในคนไทยที่เกิดก่อนและหลังนโยบายฉีดวัคซีนป้องกันไวรัสตับอักเสบบี. วารสารเทคนิคการแพทย์. 2567;52(2):9024-40.
อัญญาณี สิมะรักษ์อำไพ, เนสินี ไชยเอีย, พิศาล ไม้เรียง, สุพล ลิมวัฒนานนท์, สุภาพร เลิศร่วมพัฒนา. ประสิทธิผลของโปรแกรมวัคซีนป้องกันไวรัสตับอักเสบบีแบบเร่งรัดเปรียบเทียบกับแบบปกติในบุคลากรที่ปฏิบัติงานในโรงพยาบาล ก่อนเริ่มปฏิบัติงาน ณ โรงเรียนแพทย์แห่งหนึ่ง ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ. ศรีนครินทร์เวชสาร.2559;31(3):247-56.
Schillie S, Vellozzi C, Reingold A, Harris A, Haber P, Ward JW, et al. Prevention of Hepatitis B Virus Infection in the United States: Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices. MMWR Recomm Rep. 2018 Jan 12;67(1):1-31.
