ความสำเร็จในการแปลงนโยบายการดูแลผู้ป่วยเบาหวานและความดันโลหิตสูงสู่การปฏิบัติในสถานบริการสาธารณสุข เขตสุขภาพที่ 3: กรณีศึกษา NCD Clinic Plus ปี พ.ศ.2564

บทคัดย่อ

การศึกษาเป็นการวิจัยแบบผสมผสาน (Mixed Methods Research) รูปแบบเชิงปริวรรต วัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความสำเร็จในการแปลงนโยบายการดูแลผู้ป่วยโรคเบาหวานและความดันโลหิตสูงสู่การปฏิบัติใน NCD Clinic Plus เขตสุขภาพที่ 3 ปี พ.ศ. 2564 ศึกษาระหว่างเดือนมีนาคม–กันยายน พ.ศ. 2564 ประชากรและกลุ่มตัวอย่างที่ศึกษาเลือกแบบเจาะจง จำนวน 3 กลุ่ม เครื่องมือที่ใช้ คือ แบบสัมภาษณ์ และแบบสอบถาม มีค่าความตรงเชิงเนื้อหาอยู่ระหว่าง 0.84 ความเชื่อมั่นกำหนดเกณฑ์ = 0.70 วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้ ความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และวิเคราะห์เชิงเนื้อหา ผลการศึกษา พบว่า 1) ผลการวิเคราะห์นโยบาย ด้านระบบสนับสนุนการดำเนินงาน NCD Clinic Plus พบว่า นโยบายนี้เกิดขึ้นมาจากเขตและส่วนกลาง เป้าประสงค์เชิงนโยบายมีความชัดเจน โดยวัตถุประสงค์ที่ตั้งขึ้น เพื่อลดการป่วย ลดการตาย ลดภาวะแทรกซ้อนและการจัดการปัจจัยเสี่ยง จุดแข็ง คือ เป็นตัวชี้วัดระดับกระทรวง ผู้บริหารให้ความสำคัญ คู่มือ/แนวทางมีความละเอียด จุดอ่อน คือ บางตัวชี้วัดต้องใช้งบประมาณในการขับเคลื่อนการติดตามกลุ่มสงสัยป่วย และมีบุคลากรน้อย ด้านผลลัพธ์การดำเนินงาน มีการวิเคราะห์ผลการประเมิน Online มีการพัฒนา IT สนับสนุนการปฏิบัติงาน และผลักดันการมีส่วนร่วมจากท้องถิ่นและทุกภาคส่วน และการสร้างนวัตกรรมในพื้นที่ 2) รูปแบบการจัดบริการคลินิก NCD มีการจัดบริการอย่างน้อย 1 ครั้งต่อสัปดาห์ และมีคู่มือแนวทางการดำเนินงาน NCD clinic Plus & Online ภาพรวมความต้องการพัฒนาอยู่ในระดับมาก ( =3.44, S.D. = 0.72) พบว่า ความต้องการการพัฒนาจากมากไปน้อย ได้แก่ ระบบสารสนเทศ ( =3.49, S.D.= 0.84) และ การจัดบริการเชื่อมโยงชุมชน ( =3.49, S.D. = 0.77) ระบบสนับสนุนและการจัดการตนเอง ( =3.46, S.D. =0.73) ทิศทางของนโยบาย ( =3.35, S.D.=0.72) ตามลำดับ 3) ความสำเร็จจากการให้บริการ ด้านการดูแลผู้ป่วยเบาหวานและโรคความดันโลหิตสูง พบว่า ภาพรวมผ่านเกณฑ์ประเมินรับรอง 76.72 อยู่ในเกณฑ์ระดับ ดี (75-79) 4) ด้านความพึงพอใจของผู้รับบริการ พบว่า มีความพึงพอใจการให้บริการจากมากไปน้อย คือ การเจาะเลือดและการวัดความดัน ( =4.13, S.D. = 0.73) การประเมิน CVD Risk ( =3.82, S.D. = 0.64) ตามลำดับ

ปัญหา อุปสรรค ด้านการพัฒนาผู้ปฏิบัติงานในสถานบริการสาธารณสุข ได้แก่ จำนวนบุคลากรที่ให้บริการไม่เพียงพอกับผู้รับบริการ ขาดสหวิชาชีพ การพัฒนาระบบสารสนเทศและการเชื่อมต่อกับชุมชน ด้านการบริการดูแลผู้ป่วย DM/HT ได้แก่ สถานที่ไม่เพียงพอ การรอคอยพบแพทย์ มีบุคลากรน้อย ค่ามาตรฐานการเจาะเลือด เป็นต้น ข้อเสนอแนะเชิงนโยบายและเชิงปฏิบัติ ด้านการพัฒนาการให้บริการ 1) ควรขับเคลื่อนนโยบาย

ผ่านคณะกรรมการพัฒนาคุณภาพชีวิตระดับอำเภอ 2) ควรสร้างความเข็มแข็งและขยายความครอบคลุม

องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 3) ควรเพิ่มขีดความสามารถของทีมสหสาขาวิชาชีพในการดูแล และ 4) ควรมีระบบการติดตาม กำกับ และประเมินผลลัพธ์ที่ครอบคลุมการจัดบริการอย่างต่อเนื่อง ด้านการบริการดูแลผู้ป่วย DM/HT 1) ควรพัฒนาระบบการจัดบริการในด้านต่างๆ ให้มีสถานที่เพียงพอเหมาะสมต่อการดูแลผู้ป่วย 2) ควรมีระบบติดตามประเมินผลหลังจากที่ผู้ป่วยกลับบ้าน เพื่อนำไปสู่การปรับเปลี่ยนพฤติกรรม 3) ควรลดความแออัด ควรจัดบริการที่ผู้ป่วยสามารถดูแลและจัดการตนเองได้เพื่อลดระยะเวลาในการเดินทางมารับบริการ