แผนบริการสุขภาพเครือข่ายแนวใหม่สำหรับการป้องกันควบคุมโรคไข้เลือดออกของชุมชนเขตเมือง ในพื้นที่เทศบาลนครนครศรีธรรมราช
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
วิจัยเชิงปฏิบัติการนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาการจัดทำแผนบริการสุขภาพแบบมีส่วนร่วมด้านการป้องกันควบคุมโรคไข้เลือดออกของชุมชนเขตเมือง พื้นที่ศึกษา เทศบาลนครนครศรีธรรมราช แบ่งการศึกษาเป็น 3 ระยะ คือ 1) ศึกษาบริบทชุมชน 2) กระบวนการพัฒนา และ 3) ผลลัพธ์ของการพัฒนา กลุ่มตัวอย่างประกอบด้วย อาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน จำนวน 40 คน จาก 10 ชุมชนเสี่ยงสูงโรคไข้เลือดออก และเจ้าหน้าที่สาธารณสุข จำนวน 7 คน จากสถานบริการสาธารณสุข จำนวน 7 แห่ง เก็บรวบรวมข้อมูลด้วยแบบสัมภาษณ์ แบบบันทึกกิจกรรม แบบสังเกตการมีส่วนร่วม และการสนทนากลุ่ม วิเคราะห์ข้อมูลด้วยการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา สถิติพรรณนา และสถิติเชิงอนุมาน Paired t-test ผลการศึกษา แสดงอย่างชัดเจนว่า เทคนิคกระบวนการวางแผนแบบมีส่วนร่วมทำให้บรรลุเป้าหมายสูงสุด คือ การจัดทำแผนบริการสุขภาพแนวใหม่สำหรับการป้องกันควบคุมโรคไข้เลือดออกในเขตเทศบาลนครนครศรีธรรมราช ชุมชนกำหนดยุทธศาสตร์สำคัญคือ การสื่อสารความเสี่ยงและการมีส่วนร่วมตามบริบทชุมชน และเพื่อให้บรรลุยุทธศาสตร์ดังกล่าว ชุมชนเสนอแผนปฏิบัติการ “โครงการประชารัฐร่วมใจป้องกันควบคุมโรคไข้เลือดออกพื้นที่เสี่ยงสูงเทศบาลนครนครศรีธรรมราช” มี 5 กิจกรรม ได้แก่ 1) พัฒนาความรู้แก่แกนนำครัวเรือน 2) รณรงค์จิตอาสาปราบยุงลายสถานที่เสี่ยง 3) บ้านคนเมืองปลอดลูกน้ำยุงลาย 4) สื่อสารความเสี่ยง และ 5) ควบคุมโรคเบื้องต้น ผลลัพธ์ ชุมชนสามารถจัดทำแผนบริการสุขภาพและได้รับการอนุมัติงบประมาณจาก กองทุนหลักประกันสุขภาพเทศบาลนครนครศรีธรรมราช ปีงบประมาณ 2562-2563 นอกจากนี้ กลุ่มตัวอย่างมีความรู้ ความตระหนักและมีส่วนร่วมในการจัดทำแผนบริการสุขภาพฯ ในภาพรวมระดับสูง คะแนนเฉลี่ยหลังกระบวนพัฒนาเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<0.001) ข้อค้นพบนี้อาจจะเป็นโอกาสทางยุทธศาสตร์สำหรับนำไปสู่การปฏิบัติในระดับชุมชนเขตเมืองต่อไป
Article Details
บทความที่พิมพ์ในวารสารสถาบันป้องกันควบคุมโรคเขตเมือง ถือว่าเป็นผลงานวิชาการ งานวิจัยและวิเคราะห์ ตลอดจนเป็นความเห็นส่วนตัวของผู้เขียนเอง ไม่ใช่ความเห็นของสถาบันป้องกันควบคุมโรคเขตเมือง หรือคณะบรรณาธิการแต่ประการใด ผู้เขียนจำต้องรับผิดชอบต่อบทความของตน
เอกสารอ้างอิง
WHO. Dengue [serial on the Internet]. 2014 [cited 2019 Sep 21] Available from:http://www.wpro.who.int/ mediacentre/factsheets/fs_09032012_Dengue/en/
ศิริเพ็ญ กัลป์ยาณรุจ, มุกดา หวังวีระวงศ์, วารุณี วัขรเสวี, บรรณาธิการ. แนวทางการวินิจฉัยและรักษาโรคไข้เลือดออกเดงกี 2559. กรุงเทพมหานคร: กระทรวงสาธารณสุข; 2559.
Derek A T Cumming, Rafael A Irizarry, Norden E Huang, Thimothy P Endy, Ananda Nisalak, Kumnuan Ungchusak, Donald S Burke. Travelling Waves in the Occurrence of Dengue Heamorrhagic Fever in Thailand. Nature. 2004 Jan 22;427(6972):344-7.
สำนักระบาดวิทยา. สรุปสถานการณ์ประจำปี 2557-2561 ; 2561. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก http://www.boe.moph.go.th/
สถาบันป้องกันควบคุมโรคเขตเมือง. ฐานข้อมูลโรคติดต่อเขตเมือง ปี 2557-2561; 2561. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก www.ddc.moph.go.th/iudc/
สุรชาติ โกยดุลย์. การใช้วิธีการทางด้านนิเวศ-ชีวะ-สังคมในการประเมินพลวัตรการแพร่เชื้อโรคไข้เลือดออกในประเทศไทย [ปริญญานิพนธ์ดุษฎีบัณฑิต บัณฑิตวิทยาลัย] กรุงเทพมหานคร. มหาวิทยาลัย มหิดล; 2553.
สำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 11 นครศรีธรรมราช. ใน: พรทิพย์ ใจเพชร, อนันต์ ดำแป้น, บรรณาธิการ. การประชุมราชการเพื่อประเมินสถานการณ์และกำหนดกรอบการพัฒนาด้านความร่วมมือของภาคีเครือข่ายด้านการป้องกันควบคุมโรคไข้เลือดออก : เทศบาลนครนครศรีธรรมราช; 12 กุมภาพันธ์ 2561; อุทยานการเรียนรู้ (CLP) เทศบาลนครนครศรีธรรมราช. นครศรีธรรมราช:สำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 11 นครศรีธรรมราช; 2561. หน้า 4.
WHO. Global Strategy for Dengue Prevention and Control 2012–2020 [serial on the Internet]. 2012 [cited 2019 Sep 23]; 45. Available from: https://entity/ denguecontrol/ 9789241504034/ en/index.html.
กรมควบคุมโรค. กองยุทธศาสตร์. แผนปฏิบัติราชการเชิงยุทธศาสตร์ระยะ 5 ปี (พ.ศ. 2561-2565) กรมควบคุมโรค ภายใต้แผนพัฒนาด้านการป้องกันควบคุมโรคและภัยสุขภาพของประเทศ ระยะ 20 ปี (พ.ศ. 2561-2580) (แผนงานเฝ้าระวัง ป้องกัน และควบคุมโรคติดต่อนำโดยยุงลาย). นนทบุรี: กรม; 2561.
Thang Nguyen-Tien, Ari Probandari, Riris Andono Ahmad. Barriers to Engaging Communities in a Dengue Vector Control Program: An Implementation Research in an Urban Area in Hanoi City, Vietnam. Am. J. Trop. Med. Hyg 2019; 100(4):964-973
Will Parks, Linda Lloyd. Planning social mobilization and communication for dengue fever prevention and control A STEP-BY-STEP GUIDE, Switzerland : WHO; 2004.
ภคอร โจทย์กิ่ง, ประจักษ์ บัวผัน. การมีส่วนร่วมในการป้องกันควบคุมโรคไข้เลือดออกของอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน ชุมชนสามเหลี่ยม เทศบาลนครขอนแก่น. วารสาร สำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 7 ขอนแก่น. ปีที่ 24 ฉบับที่ 2 เดือนพฤษภาคม-สิงหาคม 2560.
Marilia Sá Carvalho, Nildimar Alves Honorio, Leandro Martin Totaro Garcia, Luiz Carlos de Sá Carvalho. Aedes aegypti control in urban areas: A systemic approach to a complex dynamic. PLoS Negl Trop Dis. 2017 Jul; 11(7): e0005632.
ชนิศา เสนคราม. การป้องกันควบคุมโรคไข้เลือดออกโดยการมีส่วนร่วมของชุมชนและตัวแบบบุคคล ตำบลทุ่งกระตาดพัฒนา อำเภอหนองกี่ จังหวัดบุรีรัมย์ [วิทยานิพนธ์ปริญญาสาธารณสุขศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการพัฒนาสุขภาพชุมชน] นครราชสีมา: มหาวิทยาลัยราชภัฏนครราชสีมา; 2560.
สุรัตน์ พันธวงศ์. ผลของการวางแผนแบบมีส่วนร่วมของชุมชนในการป้องกันและควบคุมโรคไข้เลือดออก บ้านโนนปอแดง อำเภอผาขาว จังหวัดเลย [ปริญญารัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑิต] ขอนแก่น: มหาวิทยาลัยขอนแก่น; 2550.
กฤตย์ติวัฒน์ ฉัตรทอง. การพัฒนารูปแบบการป้องกันโรคไข้เลือดออกในชุมชนนาชะอัง จังหวัดชุมพร [ปริญญานิพนธ์วิทยาศาสตรดุษฎีบัณฑิต สาขาการวิจัยพฤติกรรมศาสตร์ประยุกต์ บัณฑิตวิทยาลัย] กรุงเทพมหานคร: มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ; 2553.
