การจัดการและป้องกันภาวะแทรกซ้อนที่เท้าในผู้ป่วยเบาหวาน: บทบาทของพยาบาล
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
ภาวะแทรกซ้อนที่เท้าในผู้ป่วยเบาหวานเป็นปัญหาสุขภาพที่ซับซ้อนและต้องการการดูแลอย่างบูรณาการโดยพยาบาลมีบทบาทสำคัญและหลากหลาย ครอบคลุมตั้งแต่การคัดกรองและประเมินความเสี่ยง การให้ความรู้และส่งเสริมทักษะการดูแลตนเอง การให้คำปรึกษาเพื่อปรับเปลี่ยนพฤติกรรม การจัดการรักษาแผล ไปจนถึง
การประสานงานกับทีมสหสาขาวิชาชีพเพื่อให้เกิดการดูแลที่ต่อเนื่องและมีประสิทธิภาพ ภาวะแทรกซ้อนดังกล่าวอาจนำไปสู่แผลที่เท้า การติดเชื้อ และการตัดแขนขาส่วนล่าง โดยพบอัตราการเกิดแผลที่เท้าสูงถึงร้อยละ 20-30 และอัตราการตัดขาส่วนล่างสูงถึงร้อยละ 8.9 ส่งผลกระทบอย่างมีนัยสำคัญต่อคุณภาพชีวิตทั้งด้านร่างกาย จิตใจ และเศรษฐกิจ สาเหตุหลักของภาวะแทรกซ้อนเกิดจากการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดที่ไม่เหมาะสมภาวะเส้นประสาทส่วนปลายเสื่อม และหลอดเลือดแดงส่วนปลายตีบตัน ซึ่งส่งผลให้ความรู้สึกที่เท้าลดลง
การไหลเวียนเลือดบกพร่อง และการหายของแผลล่าช้า
บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อทบทวนและสังเคราะห์บทบาทที่สำคัญของพยาบาลในการจัดการและป้องกันภาวะแทรกซ้อนที่เท้าในผู้ป่วยเบาหวาน โดยเน้น 5 บทบาทหลัก ได้แก่ (1) การคัดกรองความเสี่ยงและตรวจเท้าอย่างเป็นระบบ (2) การให้ความรู้และเสริมทักษะการดูแลเท้าด้วยตนเอง (3) การให้คำปรึกษาเพื่อปรับพฤติกรรมและเสริมแรงจูงใจ (4) การจัดการแผลที่เท้าตามหลักฐานเชิงประจักษ์ และ (5) การประสานงานกับทีมสหสาขาวิชาชีพ การดำเนินบทบาทเหล่านี้อย่างมีประสิทธิภาพช่วยลดโอกาสการเกิดแผลและการตัดอวัยวะ ส่งเสริมให้ผู้ป่วยมีส่วนร่วมในการดูแลสุขภาพด้วยตนเอง ลดภาระค่าใช้จ่ายของระบบสุขภาพ และนำไปสู่คุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นของผู้ป่วยเบาหวานโดยรวม
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เอกสารอ้างอิง
Thai Diabetes Association, Thai Endocrine Society. Clinical practice guideline for diabetes 2023. Bangkok: Srimuang Printing; 2023.
International Diabetes Federation. About diabetes: facts & figures [Internet]. Brussels: IDF; 2023 [cited 2025 Sep 19]. Available from: https://idf.org/about-diabetes/diabetes-facts-figures/
Ministry of Public Health. Report on complications and economic burden of diabetes in Thailand. Bangkok: Ministry of Public Health; 2021.
Aekplakorn W, Phakchareon H. Report on the sixth Thai national health examination survey 2019–2020. Bangkok: Aksorn Graphic and Design; 2021.
American Diabetes Association Professional Practice Committee. 2. Diagnosis and classification of diabetes: standards of care in diabetes—2024. Diabetes Care 2024;47(Suppl 1):S16-33.
Karuranga S, Malanda B, Saeedi P, Salpea P [Editorial]. IDF diabetes atlas. 9th ed. International IDF diabetes atlas. 9th ed. Brussels: International Diabetes Federation; 2019.
Kosachunhanan N. Pathophysiology of foot disease in diabetic patients. In: Kosachunhanan N, editor. Textbook of prevention and treatment of foot disease in diabetic patients. Bangkok: Trick Think; 2013. p. 21-34.
Polikandrioti M, Vasilopoulos G, Koutelekos I, Panoutsopoulos G, Gerogianni G, Babatsikou F, et al. Quality of life in diabetic foot ulcer: associated factors and the impact of anxiety/depression and adherence to self-care. Int J Low Extrem Wounds. 2020;19(2):165-79.
Moungkum S. Nurses’ role in diabetic foot care. J R Thai Army Nurses. 2017;18 (Suppl):1-10.
Samrannet W, Thamduang Sri P, Jansri P. The role of nurses in preventing the risk of diabetic foot ulcers. Journal of Nursing, Siam University. 2020;21(40):71-82.
Institute of Medical Research & Technology Assessment. Clinical practice guideline: prevention and management of diabetic foot complications. Bangkok: Institute of Medical Research & Technology Assessment; 2013.
Suwannanakinn A. Nursing guide for foot care to prevent ulcers in diabetic patients. Bangkok: Nursing Department, Siriraj Hospital; 2016.
Woranit W, Jupaporn K, Sitthichok T. The role of nurses in caring for foot ulcers in diabetic patients. Thai Journal of Burn and Wound Healing. 2023;7(2):49-58.
Schaper NC, van Netten JJ, Apelqvist J, Bus SA, Fitridge R, Game F, et al. IWGDF Guidelines on the prevention and management of diabetic foot disease [Internet]. Brussels: International Working Group on the Diabetic Foot; 2023 [cited 2025 Sep 20]. Available from: https://iwgdfguidelines.org/wp-content/uploads/2023/07/IWGDF-Guidelines-2023.pdf
Bus SA, Armstrong DG, Gooday C, Jarl G, Caravaggi C, Viswanathan V, et al. Guidelines on offloading foot ulcers in persons with diabetes (IWGDF 2019 update). Diabetes Metab Res Rev. 2020 ;36 (Suppl 1):e3274.
American Diabetes Association Professional Practice Committee. Standards of medical care in diabetes—2024: microvascular complications and foot care. Diabetes Care. 2024;47 (Suppl 1):S135-9.
