การพยากรณ์จำนวนผู้ป่วยโรคเฝ้าระวังจากผลกระทบของมลพิษทางอากาศ และความสัมพันธ์กับระดับมลพิษทางอากาศ จังหวัดเชียงราย

บทคัดย่อ

ความเป็นมา:พ.ศ. 2566 จังหวัดเชียงรายมีจํานวนผู้ป่วยโรคเฝ้าระวังจากผลกระทบของมลพิษทางอากาศ จํานวน 231,390 คน เป็นอันดับสองในเขตสุขภาพที่ 1 รองจากจังหวัดเชียงใหม่การศึกษาผลกระทบดังกล่าวจึงมีความสําคัญต่อการบริหารสาธารณสุขเชิงพื้นที่

วัตถุประสงค์:เพื่อทําการพยากรณ์จํานวนผู้ป่วยรายเดือนด้วยโรคเฝ้าระวังผลกระทบจากมลพิษทางอากาศรวม12 กลุ่มโรคและจํานวนผู้ป่วยรายเดือนโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง ปี พ.ศ. 2567 ด้วยวิธีบ๊อกซ์-เจนกินส์และหาความสัมพันธ์ระหว่างจํานวนผู้ป่วยฯ กับคุณภาพอากาศ

วิธีการศึกษา:รวบรวมข้อมูลจํานวนผู้ป่วยรายเดือนและคุณภาพอากาศจากฐานข้อมูลกระทรวงสาธารณสุขและกรมควบคุมมลพิษตามลําดับสร้างแบบจําลองอนุกรมเวลาARIMAด้วยฟังก์ชั่น auto.arima()และคํานวณสหสัมพันธ์ด้วยโปรแกรมวิเคราะห์สถิติ jamovi

ผลการศึกษา:เมื่อใช้ข้อมูลจํานวนผู้ป่วย 36 เดือน พ.ศ. 2564 ถึง 2566 ได้แบบจําลองพยากรณ์จํานวนผู้ป่วยรายเดือนด้วยโรคเฝ้าระวังผลกระทบจากมลพิษทางอากาศรวม12 กลุ่มโรคARIMA(1,0,1)(1,1,0)12with driftค่าเฉลี่ยร้อยละความคลาดเคลื่อนสัมบูรณ์ (MAPE)6.28และแบบจําลองพยากรณ์จํานวนผู้ป่วยรายเดือนโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง ARIMA(1,0,0)(0,1,0)12MAPE 7.30 ข้อมูลจํานวนผู้ป่วยฯ และค่าเฉลี่ยรายเดือนของฝุ่นละอองขนาดไม่เกิน 10 ไมครอน (PM10) และ ฝุ่นละอองขนาดไม่เกิน 2.5 ไมครอน (PM2.5) ที่มีข้อมูลตรงกัน คือกรกฎาคม 2563 ถึง ตุลาคม 2566 สหสัมพันธ์สเปียร์แมนจํานวนผู้ป่วยรายเดือนโรคโดยรวมกับ ค่าเฉลี่ยรายเดือน PM10 และ PM2.5มีค่าระหว่าง 0.17 ถึง 0.39 มีความสัมพันธ์กันต่ํามากถึงอย่างอ่อนสหสัมพันธ์สเปียร์แมนจํานวนผู้ป่วยรายเดือนโรคปอดอุดกั้นเรื้อรังกับค่าเฉลี่ยรายเดือน PM10และ PM2.5 มีค่าระหว่าง0.43ถึง 0.60 (p-value <.001) มีค่าความสัมพันธ์อย่างอ่อน

สรุปและข้อเสนอแนะ:MAPEมีค่าน้อยกว่า 10อยู่ในเกณฑ์ใช้พยากรณ์ได้ดี การตรวจสอบผลการพยากรณ์กับค่าจริงตามรายงานของกระทรวงสาธารณสุขเป็นสิ่งจําเป็นในการพัฒนาแบบจําลองให้มีความแม่นยําสูงขึ้น