ปัจจัยที่ทำให้พบความผิดปกติของภาพเอกซเรย์คอมพิวเตอร์สมองชนิดไม่ฉีดสารทึบรังสีในผู้ป่วยที่มาด้วยภาวะความรู้สึกตัวเปลี่ยนไป ณ แผนกอุบัติเหตุและฉุกเฉินโรงพยาบาลเชียงรายประชานุเคราะห์
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
ความเป็นมา ภาวะความรู้สึกตัวเปลี่ยนไป เป็นภาวะฉุกเฉินที่พบได้บ่อยในแผนกอุบัติเหตุและฉุกเฉิน อาการแสดงมีตั้งแต่สับสนไปจนถึงขั้นหมดสติที่อาจทำให้เสียชีวิตหรือพิการได้หากได้รับการวินิจฉัยที่ไม่เหมาะสม สาเหตุเกิดจากความผิดปกติจากพยาธิสภาพในสมอง หรือจากจากสาเหตุอื่น การทำเอกซเรย์คอมพิวเตอร์สมองชนิดไม่ฉีดสารทึบรังสี เป็นเครื่องมือที่สำคัญ และรวดเร็วในการหาสาเหตุความผิดปกติที่เกิดจากภายในสมอง
วัตถุประสงค์ เพื่อหาปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ในการทำนายให้พบภาพเอกซเรย์คอมพิวเตอร์สมองที่ผิดปกติ และหาลักษณะความผิดปกติของภาพเอกซเรย์คอมพิวเตอร์สมองที่เป็นไปได้ ของผู้ป่วยที่มีภาวะความรู้สึกตัวเปลี่ยนที่มาแผนกอุบัติเหตุฉุกเฉินโรงพยาบาลเชียงรายประชานุเคราะห์
วิธีการศึกษา เป็นการศึกษาแบบย้อนหลัง ตั้งแต่วันที่ 1 มกราคม 2563 - 31 ธันวาคม 2565 ใช้ multivariable logistic regression analysis, exploratory model เพื่อหาปัจจัยที่ทำให้พบผลเอกซเรย์คอมพิวเตอร์สมองที่ผิดปกติ โดยแสดงเป็น odds ratio และ 95% confidence interval
ผลการศึกษา ผู้ป่วยที่มาด้วยภาวะความรู้สึกตัวเปลี่ยนไปจำนวน 515 ราย พบเป็นกลุ่มที่ภาพเอกซเรย์คอมพิวเตอร์สมองชนิดไม่ฉีดสารทึบรังสีที่ผิดปกติ 144 ราย ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ทำให้พบความผิดปกติของภาพเอกซเรย์คอมพิวเตอร์สมองอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ได้แก่ ผู้ป่วยที่มีอาการแสดงทางระบบประสาทเฉพาะที่ (mOR 38.22, 95% CI: 19.39-75.37, p-value <0.001) ผู้ป่วยที่มีโรคประจำตัวเป็นโรคมะเร็งนอกระบบประสาทส่วนกลาง (mOR 4.34, 95%CI: 1.40-13.42, p-value 0.011) มีอาการปวดศีรษะ (mOR 3.98, 95%CI: 1.69-9.34, p-value 0.002) ชักเกร็ง (mOR 2.52, 95%CI: 1.13-5.60, p-value 0.024) มีประวัติหมดสติก่อนมา (mOR 2.44, 95%CI: 1.12-5.30, p-value 0.024) และคลื่นไส้อาเจียน (mOR 2.26, 95%CI: 1.04-4.89, p-value 0.038) และพบว่าลักษณะความผิดปกติของภาพเอกซเรย์คอมพิวเตอร์สมองที่พบมากที่สุดได้แก่ การมีเลือดออกในสมอง (ร้อยละ 31.25)
สรุปและข้อเสนอแนะ ผู้ป่วยภาวะความรู้สึกตัวเปลี่ยนไปเมื่อพบอาการแสดงทางระบบประสาทเฉพาะที่ มีโรคประจำตัวเป็นโรคมะเร็งนอกระบบประสาท มีอาการ ปวดศีรษะ ชักเกร็ง มีประวัติหมดสติก่อนมา และคลื่นไส้อาเจียน ควรได้รับการส่งตรวจเอกซเรย์คอมพิวเตอร์สมองเพื่อการวินิจฉัยที่เหมาะสม
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
References
Kongboonkiat K. Acute alteration of consciousness. North-Eastern Thai J Neurosci. 2015;10(Topic review):46–57.
Kathryn Matter M, Stetphen Huff J. Altered mental status and coma. In: Tintinalli JE, editor. Tintinalli’s emergency medicine. 9th ed. United States: McGrawHill Education;2020. p. 1137–42.
Sathirapanya P, Smitasin N, Limapichart K, Setthawatcharawanich S, Phabphal K. A survey study of etiology of altered consciousness in the emergency department. J Med Assoc Thai. 2009;92(9):1131-5.
Simwatachela E, Ozoh JO, Mabuza LH, Kalinda C. Clinical predictors of abnormal head computed tomography findings in non-trauma patients presenting to a South African emergency department. Front Radiol. 2021;1:759731.
Lell MM, Wildberger JE, Alkadhi H, Damilakis J, Kachelriess M. Evolution in computed tomography: the battle for speed and dose. Invest Radiol. 2015;50(9):629-44.
Admontree S, Prasertsilpakul W, Kampaengtip A, Lammsuk T, Phanthurat N, Asavaphatiboon S. Radiation dose reduction in whole brain perfusion computed tomography using 320-detector computed tomography. J Chulabhorn Royal Acad. 2023;5(1)1-12.
Wonglao S. Evaluation of the patient radiation doses from computed tomography (CT) in Neurological Institute of Thailand. J DMS. 2022;47(3):51-9.
Brenner DJ, Hall EJ. Computed tomography--an increasing source of radiation exposure. N Engl J Med. 2007;357(22):2277-84.
Acharya R, Kafle S, Shrestha DB, Sedhai YR, Ghimire M, Khanal K, et al. Use of computed tomography of the head in patients with acute traumatic altered mental status: a systematic review and meta-analysis. JAMA Netw Open. 2022;5(11):e2242805.
Wang X, You JJ. Head CT for nontrauma patients in the emergency department: clinical predictors of abnormal findings. Radiology. 2013;266(3):783-90
Bent C, Lee PS, Shen PY, Bang H, Bobinski M. Clinical scoring system may improve yield of head CT of non-trauma emergency department patients. Emerg Radiol. 2015;22(5):511-6.
Liu SW, Lee S, Hayes JM, Khoujah D, Lo AX, Doering M, et al. Head computed tomography findings in geriatric emergency department patients with delirium, altered mental status, and confusion: a systematic review. Acad Emerg Med. 2023;30(6):616-25.
Patti L, Gupta M. Change in mental status [Internet]. Florida: StatPearls Publishing; 2023 [updated August 7; cited 2024 August 6]. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK441973/.
Pekanan P, Duangkam T. Ct brain images in cancer patients who had neurological problems. ASEAN J Radiol. 1997;3(1):1-10.
Leong LB, Wei Jian KH, Vasu A, Seow E. Identifying risk factors for an abnormal computed tomographic scan of the head among patients with altered mental status in the Emergency Department. Eur J Emerg Med. 2010;17(4):219-23.
Peixoto AJ. Acute severe hypertension. N Engl J Med. 2019;381(19):1843-52.
Pinto VL, Tadi P, Adeyinka A. Increased intracranial pressure [Internet]. Florida: StatPearls Publishing; 2023 [updated July 31; cited 2024 August 6]. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK482119/.
Josh Kornegay. Seizure and status epilepticus in adult. In: Tintinalli JE, editor. Tintinalli’s Emergency Medicine. 9th ed. United States: McGrawHill Education; 2020. p. 1153–58.
Kotisaari K, Virtanen P, Forss N, Strbian D, Scheperjans F.
Emergency computed tomography in patients with first seizure. Seizure. 2017;48:89-93.
Lim BL, Lim GH, Heng WJ, Seow E. Clinical predictors of abnormal computed tomography findings in patients with altered mental status. Singapore Med J. 2009;50(9):885-8.
Bennimahadeo P, Maharajh J. The prevalence of abnormal findings in screening CT brains performed on patients admitted with psychiatric symptoms. S Afr J Rad. 2016;20(1):a976. 10.4102
Galletly C, Castle D, Dark F, Humberstone V, Jablensky A, Killackey E, et al. Royal Australian and New Zealand College of Psychiatrists clinical practice guidelines for the management of schizophrenia and related disorders. Aust N Z J Psychiatry. 2016;50(5):410-72
Bathla G, Hegde AN. MRI and CT appearances in metabolic encephalopathies due to systemic diseases in adults. Clin Radiol. 2013;68(6):545-54.
Casqueiro J, Casqueiro J, Alves C. Infections in patients with diabetes mellitus: a review of pathogenesis. Indian J Endocrinol Metab. 2012;16 Suppl 1:S27-36.