ความรอบรู้ด้านสุขภาพ การสนับสนุนทางสังคมและพฤติกรรมการตรวจคัดกรอง โรคมะเร็งเต้านมของสตรีวัยทำงาน

ศิรกาญจน์ ฉันทเฉลิมพงศ์; พิมผกา   ปัญโญใหญ่; ณยฎา  ธนกิจธรรมกุล

ผู้แต่ง

ศิรกาญจน์ ฉันทเฉลิมพงศ์ คณะพยาบาลศาสตร์แมคคอร์มิค มหาวิทยาลัยพายัพ
พิมผกา ปัญโญใหญ่ คณะพยาบาลศาสตร์แมคคอร์มิค มหาวิทยาลัยพายัพ
ณยฎา ธนกิจธรรมกุล คณะพยาบาลศาสตร์แมคคอร์มิค มหาวิทยาลัยพายัพ

คำสำคัญ:

ความรอบรู้ด้านสุขภาพ, การสนับสนุนทางสังคม, พฤติกรรมการตรวจคัดกรองโรคมะเร็งเต้านม, สตรีวัยทำงาน

บทคัดย่อ

บทนำ: สตรีวัยทำงานมีความเสี่ยงต่อการเป็นโรคมะเร็งเต้านม การที่สตรีวัยทำงานจะมีพฤติกรรมการตรวจคัดกรองโรคมะเร็งเต้านมที่เหมาะสมนั้นจำเป็นต้องอาศัยความรอบรู้ด้านสุขภาพ และได้รับการสนับสนุนทางสังคมซึ่งอาจเป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้ปฏิบัติพฤติกรรมการตรวจคัดกรองโรคมะเร็งเต้านมที่เหมาะสม

วัตถุประสงค์การวิจัย: เพื่อศึกษาความรอบรู้ด้านสุขภาพในโรคมะเร็งเต้านม การสนับสนุนทางสังคมและพฤติกรรมการตรวจคัดกรองโรคมะเร็งเต้านมของสตรีวัยทำงาน

ระเบียบวิธีวิจัย: กลุ่มตัวอย่างเป็นสตรีวัยทำงานที่มีอายุระหว่าง 40-59 ปี จำนวน 341 ราย เครื่องมือในการวิจัย คือ แบบสอบถาม ประกอบด้วย 4 ส่วน ได้แก่ ส่วนที่ 1 ข้อมูลทั่วไป ส่วนที่ 2 ความรอบรู้ด้านสุขภาพโรคมะเร็งเต้านม ส่วนที่ 3 การสนับสนุนทางสังคมในการตรวจคัดกรองโรคมะเร็งเต้านม และส่วนที่ 4 พฤติกรรมการตรวจคัดกรองโรคมะเร็งเต้านม วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนา และสถิติไคสแควร์

ผลการวิจัย: สตรีวัยทำงานร้อยละ 64.52 มีความรอบรู้ด้านสุขภาพโรคมะเร็งเต้านมอยู่ในระดับสูง และร้อยละ 57.77 ได้รับการสนับสนุนทางสังคมในการตรวจคัดกรองโรคมะเร็งเต้านมอยู่ในระดับสูง สตรีวัยทำงานมีพฤติกรรมการตรวจคัดกรองโรคมะเร็งเต้านมตามคำแนะนำ ร้อยละ 22.87 โดยการสนับสนุนทางสังคมมีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการตรวจคัดกรองโรคมะเร็งเต้านม อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<0.05)

สรุปผล: สตรีวัยทำงานมีความรอบรู้ด้านสุขภาพโรคมะเร็งเต้านม และการสนับสนุนทางสังคมอยู่ในระดับสูง มีพฤติกรรมการตรวจคัดกรองโรคมะเร็งเต้านมไม่เป็นไปตามคำแนะนำ การสนับสนุนทางสังคมมีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการตรวจคัดกรองโรคมะเร็งเต้านม

ข้อเสนอแนะ: เป็นข้อมูลพื้นฐานสำหรับบุคลากรด้านสุขภาพในการส่งเสริมการสนับสนุนทางสังคม เพื่อให้สตรีวัยทำงานมีพฤติกรรมการตรวจคัดกรองโรคมะเร็งเต้านมได้อย่างเหมาะสม

References

World Cancer Research Fund International. Breast cancer statistics [Internet]. 2020 [cited 2023 Apr 30]. Available from: Breast cancer statistics | World Cancer Research Fund International (wcrf.org).

International Agency for Research on Cancer. Thailand: Global Cancer Observatory. [Internet]. 2020 [cited 2022 Dec 5]. Available from: https://gco.iarc.fr/today/data/factsheets/ populations/764-thailand-fact-sheets.pdf.

American Cancer Society. Breast Cancer Facts & Figures 2019-2020. [Internet]. 2019 [cited 2022 Dec 5]. Available from: https://www.cancer.org/content/dam/cancer-org/research/cancer-facts-and-statistics/breast-cancer-facts-and-figures/breast-cancer-facts-and-figures-2019-2020.pdf.

National Cancer Institute. Hospital Based Cancer Registry Annual Report 2020. Bangkok: Digital Medical Group National Cancer Institute; 2021. (in Thai).

National Cancer Institute. Guidelines for screening, diagnosis and treatment of breast cancer. Nonthaburi: Kosit Press; 2017. (in Thai).

Phakjeerasakul P, Sampaothong G, Noungkham L, Pongnikorn D. Factors affecting breast self-examination behavior among Thai woman in Lampang Province. Naresuan Research Journal 2016;13:693-701. (in Thai).

Buranaruangrote S. Factors related to breast self-examination behavior in Thai women living in Ongkharak District Nakhonnayok. Journal of Behavioral Science for Development 2016;8(1):279-94. (in Thai).

Chamnanchang S, Priyatruk P, Moopayak K. Factors Associated with Breast Self-examination Behaviors among Women Workers. Journal Nursing Science 2014;32(3):42-51. (in Thai).

Gan YX, Lao CK, Chan A. Breast cancer screening behavior, attitude, barriers among middle aged Chinese women in Macao, China. Journal Public Health (Oxf). 2018;40(4).

Tarı Selçuk K, Avcı D, Yılmaz Dündar G, Mercan Y. Breast Cancer Screening Behaviors in Women Aged 40 Years and Over in a Semi-Urban Region in Turkey: Relationships with Health Beliefs. Healthcare. 2020;8(2):1-10.

Health Data Center Ministry of Public Health. Breast cancer screening rate in women aged 30–70 years [Internet]. 2021 [cited 2022 Sep 15]. Available from: https://hdcservice.moph.go.th/hdc/main/index_pk.php. (in Thai).

Sørensen K, Van den Broucke S, Fullam J, Doyle G, Pelikan J, Slonska Z, et al. Health literacy and public health: A systematic review and integration of definitions and models. BMC Public Health 2012;12(80):1-13.

Pagán JA, Brown CJ, Asch DA, Armstrong K, Bastida E, Guerra C. Health literacy and breast cancer screening among Mexican American women in South Texas. Journal of Cancer Education 2012;27(1):132-7.

Rakhshkhorshid M, Navaee M, Nouri N, Safarzaii F. The Association of Health Literacy with Breast Cancer Knowledge, Perception and Screening Behavior. European journal of breast health 2018;14(3):144-7.

Yılmazel G. Health Literacy, Mammogram Awareness and Screening Among Tertiary Hospital Women Patients. Journal of Cancer Education 2018;33(1):89-94.

Kadivar H, Kenzik KM, Dewalt DA, Huang IC. The Association of English Functional Health Literacy and the Receipt of Mammography among Hispanic Women Compared to Non-Hispanic U.S.-Born White Women. PLoS One 2016;11(10):1-11.

Somkwan T, Chautrakarn S, Warangkana N. Health Literacy in Breast Cancer among Reproductive-aged Women in Lampang Province. Lanna Public Health Journal 2022;18(1):45-56. (in Thai).

Huang CH, Lo YJ, Kuo KM, Lu IC, Wu H, Hsieh MT. et al. Health literacy and cancer screening behaviors among community-dwelling female adults in Taiwan. Women Health 2021;61(5):408-419.

O'Hara J, McPhee C, Dodson S, Cooper A, Wildey C, Hawkins M. et al. Barriers to Breast Cancer Screening among Diverse Cultural Groups in Melbourne, Australia. International Journal of Environmental Research and Public Health 2018;15(8):1-13.

House JS. Work stress and social support. Reading, MA: Addison-Wesley;1981

Bashirian S, Barati M, Shoar LM, Mohammadi Y, Dogonchi M. Factors Affecting Breast Self-examination Behavior Among Female Healthcare Workers in Iran: The Role of Social Support Theory. J Prev Med Public Health 2019;52(4):224-233.

Documet P, Bear TM, Flatt JD, Macia L, Trauth J, Ricci EM. The association of social support and education with breast and cervical cancer screening. Health Education Behavior 2015;42(1):55-64.

Farhadifar F, Taymoori P, Bahrami M, Zarea S. The relationship of social support concept and repeat mammography among Iranian women. BMC Womens Health 2015;15(92):1-8.

Molina Y, Ornelas IJ, Doty SL, Bishop S, Beresford SA, Coronado GD. Family/friend recommendations and mammography intentions: the roles of perceived mammography norms and support. Health Education Research 2015;30(5):797-809.

Tesamut L, Kosanwat S, Nantakaew K, Khamkeaw W. Survey of Breast Self-examination among Female Workers in University of Phayao. Christian University Journal 2018;25(4):600-12. (in Thai).

Krejcie RV, Morgan DW. Determining sample size for research activities. Education and Psychological Measurement 1970;30(3):607-10.

Public health office Lamphun Province. Population data report for the year 2020 [Internet]. 2020 [cited 2021 Oct 10]. Available from:https://www.lamphunhealth.go.th/ office/frontend/ web/. (in Thai).

Kiatlertdecha T, Chiangkhong A, Thongsri P, Sarachan A. Development and Validation of A Scale Measuring Health Literacy for Breast and Cervical Cancer Prevention with Women’s Reproductive in Bangkok Metropolitan. Vajira Medical Journal 2019;63(Suppl):31-42. (in Thai).

Srisathitnarakoon B. Research methodology in nursing science. Bangkok: U&I Inter Media Co., Ltd;2010. (in Thai).

Chotsangsakorn R, Thanasilp S, Pudtong N. Predicting Factors of Breast Cancer Screening Behaviors among Menopausal Women. Kuakarun Journal of Nursing 2019;26(2):107-120. (in Thai).