การกระตุ้นการดูดกลืนเพื่อส่งเสริมการดูดนมในทารกเกิดก่อนกำหนด: บทบาทพยาบาล

ผกามาส ตงศิริ; เจนจิรา แม้นประเสริฐ; กรรณิกา หงษ์ศิริ

ผู้แต่ง

ผกามาส ตงศิริ วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนีนครพนม มหาวิทยาลัยนครพนม
เจนจิรา แม้นประเสริฐ วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนีนครพนม มหาวิทยาลัยนครพนม
กรรณิกา หงษ์ศิริ วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี กรุงเทพ คณะพยาบาลศาสตร์ สถาบันพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสุข

คำสำคัญ:

กระตุ้นการดูดกลืน , ทารกเกิดก่อนกำหนด , บทบาทพยาบาล

บทคัดย่อ

บทนำ: ทารกเกิดก่อนกำหนดโดยเฉพาะทารกที่มีอายุหลังปฏิสนธิน้อยกว่า 32 สัปดาห์ การหายใจจะยังทำงานไม่สัมพันธ์กันกับการดูดและการกลืน จึงทำให้เสี่ยงต่อการสำลักและส่งผลให้ความสามารถในการดูดกลืนยังไม่ดีเท่าที่ควร จำเป็นต้องได้รับนมผ่านทางสายยางให้อาหาร การกระตุ้นการดูดกลืนเป็นการส่งเสริมความสามารถในการดูดนมของทารกเกิดก่อนกำหนดให้ดีขึ้น เพื่อช่วยเตรียมความพร้อมทารกเกิดก่อนกำหนดในการดูดนมมารดา ดังนั้นพยาบาลที่ดูแลทารกเกิดก่อนกำหนดจึงจำเป็นที่จะต้องมีความรู้ความเข้าใจในเรื่องการกระตุ้นการดูดกลืน เพื่อเตรียมความพร้อมให้ทารกเกิดก่อนกำหนดมีความสามารถในการดูดนมมารดา

วัตถุประสงค์: เพื่อทบทวนการเตรียมความพร้อมทารกเกิดก่อนกำหนดในการดูดนมมารดา โดยการทบทวนวรรณกรรมและวิเคราะห์สรุปเป็นวิธีที่ใช้ในการกระตุ้นการดูดกลืนในทารกเกิดก่อนกำหนดให้กับพยาบาล

ประเด็นสำคัญ: การกระตุ้นการดูดกลืนในทารกเกิดก่อนกำหนดนั้นจะช่วยให้กล้ามเนื้อในช่องปากของทารกแข็งแรง มีการทำงานที่สัมพันธ์กันมากขึ้นระหว่างการดูด การกลืนและการหายใจ และยังช่วยสร้างความคุ้นเคยและเกิดการเรียนรู้ในการดูดนมมารดาให้กับทารกเกิดก่อนกำหนด วิธีที่ใช้ในการกระตุ้นการดูดกลืนในทารกเกิดก่อนกำหนดมีหลายวิธี ได้แก่ การนวดปาก การดูดที่ไม่ได้รับสารอาหาร และกระตุ้นการรับกลิ่นด้วยน้ำนมมารดา ซึ่งในแต่ละวิธีสามารถกระทำได้กับทารกเกิดก่อนกำหนดที่มีอาการคงที่ หย่าเครื่องช่วยหายใจมากกว่า 48 ชั่วโมง ไม่มีภาวะแทรกซ้อน และไม่มีความพิการแต่กำเนิดของระบบประสาทและความผิดปกติของโครโมโซม โรคหัวใจพิการแต่กำเนิด ไม่มีความผิดปกติของใบหน้า ซึ่งการกระตุ้นการดูดกลืนจะช่วยเพิ่มความสามารถในการดูดนมมารดา ทำให้ทารกเกิดก่อนกำหนดมีพฤติกรรมการดูดนมที่ดีขึ้น ลดระยะเปลี่ยนผ่านจากการรับนมทางสายให้อาหารสู่การดูดนมมารดา และช่วยลดระยะเวลานอนโรงพยาบาล

สรุป: พยาบาลสามารถเลือกใช้วิธีในการกระตุ้นการดูดกลืนในทารกเกิดก่อนกำหนดได้โดยพิจารณาจากภาวะสุขภาพของทารกเกิดก่อนกำหนดและบริบทของแต่ละโรงพยาบาล หากพยาบาลให้การดูแลช่วยเหลือทารกเกิดก่อนกำหนดในการกระตุ้นการดูดกลืนจะส่งผลทำให้ทารกเกิดก่อนกำหนดมีความสามารถในการดูดนมมารดา ซึ่งจะช่วยให้ทารกได้รับสารอาหารที่มีประโยชน์ที่จะใช้ในการฟื้นตัวและเจริญเติบโตของร่างกายที่เหมาะสมต่อไป

ข้อเสนอแนะ: สามารถนำวิธีการกระตุ้นการดูดกลืนมาประยุกต์ใช้ในการวางแผนการพยาบาลทารกเกิดก่อนกำหนดเมื่อทารกมีภาวะสุขภาพที่คงที่ เพื่อเตรียมความพร้อมในการดูดนมมารดาได้

References

McKinney ES, James SR, Murray SS, Nelson, K, Ashwill, J. Maternal-child nursing. 5th ed. Maryland: Saunders Elsevier; 2017.

World Health Organization. Preterm birth [Internet]. 2018 [cited 2022 Jan 19]. Available from: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/preterm-birth

Ministry of Public Health. Low birth weight rate [Internet]. 2015 [cited 2022 Jan 19]. Available from: https://dashboard.anamai.moph.go.th/dashboard/lbwr/index?year=2021 (in Thai)

Zainal H, Dahlui M, Soelar SA, Su TT. Cost of preterm birth during initial hospitalization: A care provider’s perspective. PLoS One 2019 [Internet]. Jun 25 [cited 2022 Jan 19];14(6):1-12. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6592503/

World Health Organization. Infant and young child feeding [Internet]. 2021. [cited 2022 Jan 21]. Available from: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/infant-and-young-child-feeding

Volpe JJ. Inder TE, Darras BT, Vries LS, Plessis A, Neil J, Perlman JM. Volpe’s neurology of the newborn. 6th ed. Philadelphia: Elsevier; 2017.

Lerthamtewe W. Nursing care for preterm infants. In: Musiksukon S, editor. Pediatric nursing. Vol. 1. 4th ed. Nonthaburi: Sahamitr printing & publishing; 2015. p. 330-4. (in Thai)

Thomas JA. Guideline for bottle feeding your premature baby. Adv Neonatal Care [Internet]. 2007 Dec [cited 2022 Jan 21];7(6):311-18. Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18097214/

Wambach K, Riordan J. Breastfeeding and human lactation. 5th ed. Sudbury: Jones and Bartlett Publishers; 2014. p.96-106.

Lawrence RA, Lawrence RM. Breastfeeding: a guide for the medical profession. 8th ed. Maryland Heights: Elsevier. 2016. p. 515-41.

Amaiza N, Shulman RJ, Schanler RJ, Lau C. Maturation of oral feeding skills in preterm infants. Acta Paediatr [Internet]. 2008 Jan [cited 2022 Jan 23];97(1):61–7. Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18052999/

Wong DL. Maternal child nursing care. 3rd ed. St. Louis: Mosby; 2006.

Genna CW, Sandora L. Breastfeeding: normal sucking and swallowing. In: Genna CW, editor. Supporting sucking skills in breastfeeding infants. 3sd ed. Burlington: Jones & Bartlett Learning; 2017. p.1-38.

Murray SS, McKinney ES. Foundations of maternal-newborn and women’s health nursing. 5th ed. Maryland: Saunders Elsevier; 2010.

Ontrakarn S, Wongvisut T. Common Problems with Breastfeeding: Nipple and Breast Problems. In Thitadilok W, editor. Breastfeeding guide for the resident doctor of Obstetrics and Gynecology Department. Bangkok: The Royal Thai College Obstetrics and Gynecology; 2005. (in Thai)

Vichitsukon K. Breastfeeding. In: Musiksukon S, editor. Pediatric nursing. Vol. 1. 4th ed. Nonthaburi: Sahamitr printing & publishing; 2015 . p.72-97. (in Thai)

Nyqvist KH, Ewald U. Infant and maternal factors in the development of breastfeeding behaviour and breastfeeding outcome in preterm infants. Acta Paediatr [Internet]. 1999 Nov [cited 2022 Jan 24];88:1194-1203. vailable from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10591419/

Nyqvist KH. Breastfeeding preterm infants. In Genna CW, editor. Supporting sucking skills in breast feeding infants. 3sd ed. Burlington: Jones & Bartlett Learning; 2017. p.171-93.

Lessen BS. Effect of the premature infant oral motor intervention on feeding progression and length of stay in preterm infants. Adv Neonatal Care [Internet]. 2011 Apr [cited 2022 Jan 24];11(2):129-39. Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21730902/

Fucile S, Gisel EG, Lau C. Oral stimulation accelerates the transition from tube to oral feeding in preterm infants. J Pediatr [Internet]. 2002 Aug [cited 2022 Jan 24];141(2):230-6. Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12183719/

Beckman D. Beckman Oral Motor [Internet]. 2017 [cited 2022 Jan 19]. Available from: http://www.beckmanoral motor.com/

Greene Z, O'Donnell CP, Walshe M. Oral stimulation for promoting oral feeding in preterm infants. Cochrane Database Syst Rev [Internet]. 2016 Sep 20 [cited 2022 Jan 28];9(9):CD009720. Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27644167/

Hwang YS, Lin CH, Coster WJ, Bigsby R, Vergara E. Effectiveness of cheek and jaw support to improve feeding performance of preterm infants. Am J Occup Ther [Internet]. 2010 Nov-Dec [cited 2022 Jan 19];64(6): 886-94. Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21218679/

Pummipon C. Effects of suck-swallow stimulation program on readiness and effectiveness of nutritive sucking in preterm infants [master’s thesis]. Chiang Mai: Chiang Mai University; 1996. (in Thai)

Boonchalerm P, Prasopkittikun T, Sangperm P, Jirasakuldej W. Effects of the mother-preterm infant preparation program on breastfeeding self-efficacy and sucking quality. NURS SCI J THAIL [Internet]. 2012 Dec 28 [cited 2022 Jan 19];30(4):61-72. Available from: https://he02.tci-thaijo.org/index.php/ns/article/view/10534 (in Thai)

Suknithi J, Thampanichawat W, Wichiencharoen K, Lerthamatewe W. Impact of oral stimulation program on nursing mothers’ knowledge of oral stimulation and prematurely born infants’ suckling ability. JTNMC 2012;27(1):78-91. (in Thai)

Limpatham S, Teerarungsikul N, Pongjaturawit Y. Effect of an Oral Stimulation in Preterm Infants during Tube Feeding on Feeding Performance. JFONUBUU 2016;24(4):43-53. (in Thai)

Saehoong S, Daramas T, Pookbunmee R. A systematicreview of oral stimulation to enhance sucking and swallowing in preterm infants. Rama Nurs J [Internet]. 2013 [cited 2022 Jan 25];19(3):293-307. Available from: https://he02.tci-thaijo.org/index.php/RNJ/article/view/94749 (in Thai)

Foster JP, Psaila K, Patterson T. Non-nutritive sucking for promoting physiologic stability and nutrition in preterm infants. Cochrane Database Syst Rev [Internet]. 2016 Oct 4[cited 2022 Jan 25];(10):1-56. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6458048/

Rocha AD, Moreira MEL, Pimenta HP, Ramos JRM, Lucena, SL. A randomized study of the efficacy of sensory-motor-oral stimulation and non-nutritive sucking in very low birthweight infant. Early Human Development [Internet]. 2007 Jun [cited 2022 Jan 25];83(6):385-8. Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16979854/

Say B, Simsek GK, Canpolat FE, Oguz SS. Effects of pacifier use on transition time from gavage to breastfeeding in preterm infants: a randomized controlled trial. Breastfeed Med [Internet]. 2018 Jun 18 [cited 2022 Jan 25];13(6):433– 437. Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29912580/

Fucile S, Wener E, Dow K. Enhancing breastfeeding estab- lishment in preterm infants: a randomized clinical trial of two non-nutritive sucking approaches. Early Hum Dev [Internet]. 2021 Mar 10 [cited 2022 Jan 25];156:105347. Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33714801/

Marinelli KA. Breastfeeding and the use of human milk in the neonatal intensive care unit. In: Macdonald MG, Seshia MMK editors, Avery’s Neonatology: Pathophysiology and management of the newborn. 7th ed. China: Wolters Kluwer; 2016. p.324-5.

Neiva FCB, Leone CR. Sucking in preterm newborns and the sucking stimulation. Pro Fono [Internet]. 2006 May-Aug [cited 2022 Jan 25];18(2):141-150. Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16927619/

Moreira C, Cavalcante-Silva RP, Miyaki M, Fujinaga CI. Effects of nonnutritive stimulation with gloved finger on feeding transition in very low birth weight premature infants, Rev CEFAC [Internet]. 2014 Jul-Aug [cited 2022 Jan 29];16(4):1187–92. Available from: https://www.scielo.br/j/rcefac/a/Q75YhD6P9p9HGS9nTjbsbHj/?format=pdf&lang=en

Spatz DL. Ten steps for promoting and protecting breastfeeding for vulnerable infants. J Perinat Neonatal Nurs [Internet]. 2004 Oct-Dec [cited 2022 Jan 25];18(4):385-96. Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15646308/

Manlert S, Thampanichawat W, Payakkaraung S. Comparison of breastfeeding behaviors and rate of milk transfer among preterm infants sucking emptied breast with different frequency. Kuakarun Journal of Nursing [Internet]. 2021 Jun 15 [cited 2022 Oct 25];28(1):94-107. Available from: https://he01.tcithaijo.org/index.php/kcn/article/view/189125 (in Thai)

Tongsiri P, Wittayasooporn J, Daramas T. Effect of nonnutritive sucking with emptied breast on breast-feeding performance in preterm infants. Rama Nurs J [Internet]. 2022 Apr 22 [cited 2022 Feb 1];28(1):30-43. Available from: https://he02.tcithaijo.org/index.php/RNJ/article/view/248101 (in Thai)

Dadalto ECV, Rosa EM. Knowledge about the benefits of breastfeeding and disadventages of the pacifier related to the mother’s practice with preterm infants. Rev Paul Pediatr [Internet]. 2017 Sep 12 [cited 2022 Oct 25];35(4):399-406. Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28977129/

Beker F, Opie G, Noble E, Jiang Y, Bloomfield FH. Smell and taste to improve nutrition in very preterm infants: a randomized controlled pilot trial. Neonatology [Internet]. 2017 [cited 2022 Feb 2];111(3):260-6. Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27902988/

Bingham PM, Churchill D, Ashikaka T. Breast milk odor via olfactometer for tube-fed, premature infants. Behav Res Methods [Internet]. 2007 Aug [cited 2022 Feb 2];39(3):630-4. Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17958177/

Yildiz A, Arikan D, Gözüm S, Tastekin A, Budancamanak I. The Effect of the odor of breast milk on the time needed for transition from gavage to total oral feeding in preterm infants. J Nurs Scholarsh [Internet]. 2011 Sep [cited 2022 Feb 2];43(3):265-73. Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21884372/

Iranmanesh S, Shamsi A, Pour Aboli B, Movahedi Z. The effect of breast milk odor on transition time from gavage to oral feeding and hospital stay in premature infants. Infant Child Adolesc Nutr [Internet]. 2014 Dec 23 [cited 2022 Feb 4];7(1): 5-11. Available from: https://journals.sagepub.com/doi/full/10.1177/1941406414563390

Thai Breastfeeding Center Foundation. Ten steps for promoting breastfeeding for low birth weight and sick newborns [Internet]. 2018 [cited 2022 Feb 19]. Available from: https://library.thaibf.com//handle/023548404.11/480. (in Thai)

Hongsiri K, Wittayasooporn J, Daramas T. Effec t of breast milk oral care on breast-feeding performane in preterm infants. Journal of Health and Nursing Research 2022;38(1):38-48. (in Thai)

Chailangka W, Daramas T, Kongsaktrakul C. Effect of expressed breast milk with oral stimulation on feeding efficiency in preterm infants. Rama Nurs J [Internet]. 2018 Jul 16 [cited 2022 Feb 19];24(1):25-36. Available from: https://he02.tci-thaijo.org/index.php/RNJ/article/view/94749 (in Thai)

Khodagholi Z, Zarifian T, Soleimani F, Shariati MK, Bakhshi E. The effect of non-nutritive sucking and maternal milk odor on the independent oral feeding in preterm infants. Iran J Child Neurol [Internet]. 2018 [cited 2022 Feb 19];12(4):55-64. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6160630/