ภาวะสุขภาพจิตและปัจจัยที่เกี่ยวข้องในผู้สูงอายุ

สุนิสา   ค้าขึ้น; หฤทัย   กงมหา; วิจิตร   แผ่นทอง; ปรางทิพย์  ทาเสนาะ  เอลเทอร์

ผู้แต่ง

สุนิสา ค้าขึ้น พยาบาลวิชาชีพปฏิบัติการ วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี นครราชสีมา
หฤทัย กงมหา พยาบาลวิชาชีพชำนาญการพิเศษ วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี นครราชสีมา
วิจิตร แผ่นทอง พยาบาลวิชาชีพชำนาญการพิเศษ วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี อุดรธานี
ปรางทิพย์ ทาเสนาะ เอลเทอร์ พยาบาลวิชาชีพชำนาญการพิเศษ วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี นครราชสีมา

คำสำคัญ:

ภาวะสุขภาพจิต, ปัจจัยด้านสุขภาพจิต, ผู้สูงอายุ

บทคัดย่อ

การวิจัยเชิงพรรณนานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาภาวะสุขภาพจิตของผู้สูงอายุ และศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยส่วนบุคคลกับภาวะสุขภาพจิตของผู้สูงอายุในจังหวัดนครราชสีมา กลุ่มตัวอย่างคือผู้สูงอายุ จำนวน 400 คน ได้จากการสุ่มแบบแบ่งกลุ่มหลายขั้นตอน คำนวณขนาดกลุ่มตัวอย่างโดยการใช้สูตรของ Krejcie และ Morgan เก็บข้อมูลโดยใช้แบบสอบถามข้อมูลส่วนบุคคล และแบบประเมินภาวะสุขภาพจิต ซึ่งแบบสอบถามข้อมูลส่วนบุคคลของผู้สูงอายุผ่านการตรวจสอบความตรงตามเนื้อหาโดยผู้ทรงคุณวุฒิจำนวน 3 คน ได้ค่าดัชนีความสอดคล้องของเนื้อหาและจุดประสงค์ เท่ากับ .67 และ 1.00 และแบบประเมินภาวะสุขภาพจิตผ่านการตรวจสอบความเชื่อมั่น ได้ค่าสัมประสิทธิ์แอลฟาของครอนบาก เท่ากับ .92 วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนา สถิติสหสัมพันธ์สเปียร์แมน และสถิติทดสอบไคว์สแควร์

ผลการวิจัยพบว่าผู้สูงอายุส่วนใหญ่ (ร้อยละ 57.75) มีคะแนนสุขภาพจิตดีกว่าคนปกติ ผลรวมคะแนนสุขภาพจิตเท่ากับ 51.16 คะแนน (SD. = 5.85) พบความสัมพันธ์ระหว่างภาวะสุขภาพจิตของผู้สูงอายุกับปัจจัยส่วนบุคคลที่ p < .05 ได้แก่ ระดับการศึกษา (c²=17.19) ความเพียงพอของรายได้ (c² = 36.50) อาชีพ (c²= 19.86) การประกันสุขภาพ (c²= 14.85) โรคประจำตัว (c² = 6.71) และประวัติการหกล้มในรอบ 6 เดือน (c² = 5.80) สรุปได้ว่าปัจจัยด้านสุขภาพจิต สุขภาพกาย และสุขภาพการเงินของผู้สูงอายุมีความสัมพันธ์กัน จึงควรออกแบบโปรแกรมสร้างความตระหนักและเตรียมความพร้อมทั้งสามประการก่อนวัยสูงอายุเพื่อให้มีความพร้อมในการเผชิญกับการเปลี่ยนแปลงเมื่อเข้าสู่วัยสูงอายุ

References

1. Foundation of Thai Gerontology Research and Development institute (TGRI). Situation of the Thai elderly 2018 [internet]. 2019 [cited 2019 Dec 15]. Available from: https://thaitgri.org/ (in Thai).

2. Institute for Population and Social Research, Mahidol University. Thailandometers [internet]. 2020 [cited 2020 March 20]. Available from: http://www.thailandometers.mahidol.ac.th/ (in Thai).

3. Opasanant P. Elderly nursing in the 21st century. 2nd ed. Phayao: Textbook Project Faculty of Nursing University of Phayao; 2016. (in Thai).

4. Suksai P, Nanthamongkolchai S, Pitikultang S, Munsawaengsub C, Taechaboonsermsak P. Factors influencing mental health of the elderly in Urban Area, Ratchaburi Province. JHS 2018;27(5):809-18. (in Thai).

5. World Health Organization (WHO). Mental health of older adults [internet]. 2017 [cited 2019 Dec 15]. Available from: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/mental-health-ofolder-adults

6. Department of Mental Health. Department of Mental Health Strategic Plan During the 12th National Economic and Social Development Plan (2017-2021) [internet]. 2017 [cited 2019 Dec 15]. Available from: https://www.plan.dmh.go.th/ (in Thai).

7. Pattra S, Pattra M, Chusak T. The mental health of elderly in Chaiyaphum province case study: Naphai sub-district, Muang Chaiyaphum district, Chaiyaphum province. VRU Research and Development Journal Science and Technology 2019,14(2):88-101. (in Thai).

8. Gray R, Thongcharoenchupong N. Thai Population Journal. Determinants of mental health among older persons. 2012; 3(2): 45-63. (in Thai).

9. Choorat W, Sawangdee Y, Arunraksombat S. Factors influencing the risk of having mental health problems of Thai elderly. Thai Population Journal 2012;3(2):87-109. (in Thai).

10. Silpakit P, Kittirattanapaiboon P. Social determinants of mental health. 1st ed. Chiang Mai: wanidapress; 2017. (in Thai).

11. Seangpraw K, Auttama N, Kumar R, Somrongthong R, Tonchoy P, Panta P. Stress and associated risk factors among the elderly: a cross-sectional study from rural area of Thailand (version 2; peer review: 2 approved). F1000Research 2019,8:1-14.

12. Mental Health Foundation. Smoking and mental health [internet]. 2016 [cited 2019 Dec 15].Available from: https://www.mentalhealth.org.uk/a-to-z/s/smoking-and-mental-health

13. Foundation of Thai Gerontology Research and Development institute (TGRI). The situation of the elderly in Thailand, year 2015 [internet]. 2019 [cited 2019 Dec 15]. Available from: https://thaitgri.org/ (in Thai).

14. Sornsomphan R. Capabilities promote to prevent depression in the elderly, Khon Buridistrict, Nakhon Ratchasima province. Journal Korat 2018;4(1):77-89. (in Thai).

15. Nakhon Ratchasima Provincial Statistical Office. Situation of the elderly in Nakhon Ratchasima Province, year 2017 [internet]. 2019 [cited 2019 Dec 15]. Available from: http://nkrat.nso.go.th/ (in Thai).

16. Chaidachatorn S, Thipsungnoen T, Kaewprom K. Mental health status among the elder persons in Nakhon Ratchasima Province. JBCNM 2015;21(1):31-40. (in Thai).

17. Krejcie RV, Morgan DW. Determining sample size for research activities. Educational and Psychological Measurement 1970;30(3):607-10.

18. Mongkol A, Tangseree T, Udomrat P, Huttapanom W, Chetchotisakd P, Chutha W, et al. The Development and Testing of Thai Mental Health Indicator Version 2007 [internet]. 2009 [cited 2019 Dec 15]. Available from: https://www.dmh.go.th/ (in Thai).

19. Duangchinda A, Sritarapipat P, Injeen J, Manfak P. Factors Related to the Activities of Daily Living and Quality of Life among Thai Elderly in Chai Nat Province. Journal of Health and Nursing Research 2019;35(3):60-73. (in Thai).

20. Vongverapant M. Mental health promotion for best practice communities’ elderly in Chiang Mai province. J Clin Psychol 2016;47(1):38-47. (in Thai).

21. Prakhuviratdrammachot, Bunrit S, Songsab P. School of elders : Well-being system management and benefits in the schools in case of the South of Thailand. JMND 2019;6(3):1339-62. (in Thai).

22. Gray R, Kramanon R, Sangkla J. Happiness diversity among older people in different cultures. In: Population and Social Diversity in Thailand 2015; Proceeding of the 11th Population and Social Diversity in Thailand Conference; 2015 Jul 1; Bangkok. Nakhon Pathom: Institute for Population and Social Research, Mahidol University; 2015. p. 253-68. (in Thai).

23. Parayat C, Kangchai W, Somanusorn S. Predictive factors of resilience among elderly. JFONUBUU 2016; 24(2):97-106. (in Thai).

24. Boontoch K, Nuntaboot K. Happiness, distress and mental health of the elderly in a community in the upper north region of Thailand. J Psychiatr Assoc Thailand 2017;62(3):257-70. (in Thai).

25. Chaisang U. Factors affecting psychological well–being of the elderly in the southern border provinces [internet]. 2018 [cited 2019 Dec 15]. Available from: http://administer.pi.ac.th/uploads/eresearcher/upload_doc/2019/proceeding/1566534208751297008870.pdf (in Thai).

26. MacLeod S, Musich, Hawkins K, Alsgaard K, Wicker ER. The Impact of Resilience Among Older Adults. Geriatric Nursing 2016;37:266-72.

27. Dao An TM, Nguyen VT, Nguyen HV, Nguyen Lien TK. Factors Associated with Depression among the Elderly Living in Urban Vietnam. BioMed Research International [internet]. 2018 [cited 2019 Dec 15]. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6286754/df/BMRI2018-2370284.pdf