ประสบการณ์ของญาติต่อการดูแลผู้ป่วยสูงอายุระยะสุดท้ายให้เผชิญการตายอย่างสงบ

บทคัดย่อ

ปัจจุบันผู้สูงอายุในประเทศไทยเจ็บป่วยด้วยโรคเรื้อรังและมีปัญหาด้านสุขภาพที่ซับซ้อนจากกระบวนการเปลี่ยนแปลงในวัยสูงอายุซึ่งสะท้อนถึงการมีคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุที่แปรผกผันกับการมีอายุขัยเฉลี่ยที่เพิ่มขึ้นโดยเฉพาะการที่ผู้ป่วยสูงอายุต้องเผชิญกับอาการในช่วงวาระสุดท้ายของชีวิต ครอบครัวของผู้ป่วยสูงอายุจำเป็นต้องรับมือกับกระบวนการตายที่เกิดขึ้นเพื่อให้ผู้ป่วยสูงอายุสามารถเผชิญกับความตายอย่างสงบและไม่ทุกข์ทรมาน ดังนั้นจึงมีความจำเป็นที่บุคลากรทางการแพทย์และสาธารณสุขควรเข้าใจญาติหรือสมาชิกในครอบครัวถึงการดูแลผู้ป่วยสูงอายุระยะท้ายเพื่อจะช่วยเตรียมความพร้อมในบทบาทผู้ดูแลผู้สูงอายุระยะสุดท้ายและส่งเสริมให้สมาชิกครอบครัวสามารถก้าวผ่านภาวะวิกฤตของครอบครัวไปได้ การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อบรรยายประสบการณ์ของญาติต่อการดูแลผู้ป่วยสูงอายุระยะสุดท้ายให้เผชิญการตายอย่างสงบ ใช้ระเบียบวิจัยเชิงคุณภาพด้วยวิธีปรากฏการณ์วิทยาแบบตีความ คัดเลือกผู้ให้ข้อมูลแบบเจาะจงจำนวน 12 คน โดยเป็นญาติผู้ดูแลหลักของผู้ป่วยสูงอายุซึ่งได้รับการวินิจฉัยจากแพทย์ว่าเป็นโรคที่รุนแรงหรือโรคที่อยู่ในขั้นที่รักษาไม่หาย และเลือกกลับไปรักษาแบบประคับประคองที่บ้าน การวิเคราะห์ข้อมูลตามกระบวนการของ แวน แมนแนน (van Manen) ผลการศึกษาพบว่าประสบการณ์ของญาติต่อการดูแลผู้ป่วยสูงอายุระยะสุดท้ายให้เผชิญการตายอย่างสงบ อธิบายได้ 4 ประเด็น ได้แก่ 1) การเป็นผู้ตอบแทน หมายถึง ได้ตอบแทนสิ่งที่มีคุณค่าต่อผู้สูงอายุ 2) การเผชิญหน้ากับอุปสรรคและแก้ปัญหา หมายถึง  ได้ต่อสู้กับความหวาดกลัวที่เกิดขึ้น 3) การรู้ซึ้งถึงการมีชีวิตอยู่ หมายถึง ได้อยู่ร่วมกันในวาระสุดท้ายของผู้สูงอายุ และ 4) การก้าวข้ามความรู้สึกผิด หมายถึง ได้รับมือต่อความสูญเสียที่เกิดขึ้น จากผลการศึกษานี้อาจใช้เพื่อเป็นแนวทางพัฒนาระบบการดูแลผู้ป่วยสูงอายุระยะสุดท้ายและสนับสนุนให้ญาติหรือสมาชิกครอบครัวได้รับการดูแลอย่างเหมาะสมเพื่อส่งเสริมการมีคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยสูงอายุระยะสุดท้ายให้เผชิญการตายอย่างสงบได้