รูปแบบการพัฒนาระบบสุขภาพอำเภอชายแดนไทย-ลาว
บทคัดย่อ
การวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงอนาคตโดยมีวัตถุประสงค์เพื่อสังเคราะห์และประเมินรูปแบบการพัฒนาระบบสุขภาพอำเภอชายแดนไทย-ลาว ดำเนินการวิจัยโดยการศึกษาภาคสนาม เก็บรวบรวมข้อมูลโดยการสนทนากลุ่มจากกลุ่มตัวอย่างที่เป็นผู้นำภาคีเครือข่ายการพัฒนาระบบสุขภาพอำเภอชายแดนไทย-ลาว จำนวน 6 อำเภอ ๆ ละ 10 คน รวม 60 คน และแบบสัมภาษณ์เชิงลึก จากผู้เชี่ยวชาญ 5 สาขา จำนวน 17 คน ระหว่างวันที่ 1 พฤศจิกายน 2560-28 กุมภาพันธ์ 2561 และวิเคราะห์ข้อมูลโดยการวิเคราะห์เนื้อหา (Content analysis)
ผลการวิจัย พบว่า รูปแบบการพัฒนาระบบสุขภาพอำเภอชายแดนไทย-ลาว สามารถจัดเป็นระบบ (Systematic) โดยมีปัจจัยแห่งความสำเร็จหลัก 6 องค์ประกอบสำคัญที่สัมพันธ์เชื่อมโยงกันอย่างเป็นระบบ ได้แก่ ปัจจัยนำเข้า 1 องค์ประกอบ คือ 1) การทำงานร่วมกันในระดับอำเภออย่างเข้มแข็ง (Unity of District Health Team:U) เป็นโอกาสที่มีระเบียบสนับสนุนให้การทำงานเป็นทางการชัดเจนขึ้น กระบวนการ 4 องค์ประกอบ คือ 2) การมีส่วนร่วมของเครือข่ายและชุมชน (Community participation: C) ที่ทำงานด้วยหัวใจที่ “ระเบิดจากข้างใน”จนมีความตระหนักและรู้สึกเป็นเจ้าของ 3) การแบ่งปันทรัพยากรและการพัฒนาบุคลากร (Resource sharing and human development: R) แบบ “พี่มีสองน้องมีหนึ่ง” พึ่งพากันด้วยแรงศรัทธาสามัคคี 4) การชื่นชมการทำงานและการเรียนรู้ร่วมกัน (Appreciation Inquiry: A) จากการปฏิบัติแบบ “ฉันท์พี่น้อง” 5) การให้บริการสุขภาพตามความจำเป็นในบริบทของชุมชน (Essential Health care: E) ร่วมกันดูแลผู้อยู่ในภาวะเปราะบางด้วยความเคารพศักดิ์ศรีคุณค่าความเป็นมนุษย์ และ ผลลัพธ์ 1 องค์ประกอบ คือ 6) การมุ่งผลลัพธ์ที่เกิดกับผู้บริโภค (Customer focus: C) โดยให้ประชาชนร่วมมือปฏิบัติทุกขั้นตอนได้รับรู้ข้อมูลด้วยตนเองจึงเป็นพลังให้เกิดการมีส่วนร่วมอย่างเข้มแข็งจริงจัง ดังนั้น จึงพบว่า ระบบสุขภาพอำเภอชายแดนไทย-ลาว ที่พึงประสงค์ในการจัดการสุขภาพสำหรับประชาชนประกอบด้วย 10 องค์ประกอบหลัก 28 องค์ประกอบรอง และ 75 ประเด็นสำคัญ ที่ผู้เชี่ยวชาญมีความคิดเห็นสอดคล้องกัน (Consensus) ว่ามีความเหมาะสม ร้อยละ 80.00 มีความเป็นไปได้ในระดับมาก (ค่าฐานนิยมระดับ 4) ขึ้นไป และค่าพิสัยระหว่างควอไทล์ (Inter-quartile range) ที่ไม่เกิน 1.00 จึงมีความเหมาะสมและมีความเป็นไปได้ในการนำไปสู่การปฏิบัติจริง และปัจจัยเสริมสู่ความสำเร็จอีก 4 องค์ประกอบ คือ 7) การทำหน้าที่ของหัวหน้าทีม (Captaincy: C) 8) การสื่อสารที่มีประสิทธิภาพระหว่างภาคีเครือข่าย (Communication: C) 9) ความมุ่งมั่นในข้อตกลงร่วมกันของภาคีเครือข่าย (Commitment: C) และ 10) วัฒนธรรมความสัมพันธ์แบบเครือญาติ (Culture: C) = CCCC: 4C ซึ่งระบบสุขภาพอำเภอชายแดนไทย-ลาว ที่พึงประสงค์ ซึ่งสามารถเขียนสรุปองค์ประกอบรูปแบบการพัฒนาระบบสุขภาพอำเภอชายแดนไทย-ลาว ได้ดังนี้ DHS@Thai-Laos’ border : 4C+U+CARE+C ข้อเสนอแนะสำหรับหน่วยงานสาธารณสุขระดับนโยบาย ควรสนับสนุนให้นำแนวคิด 4C+U+CARE+C ไปปรับใช้ในการพัฒนาระบบสุขภาพอำเภอตามบริบทของพื้นที่ชายแดน และในพื้นที่อำเภอปกติ เพื่อเป็นการพัฒนารูปแบบที่เหมาะสมและมีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น และเป็นการยกระดับระบบสุขภาพอำเภอต่อไป
Downloads
References
Department of Foreign Trade Ministry of Commerce; 2013. (in Thai).
2. Manachareon P. Study and development of public health cooperation in the Eastern region for
solving public health problems. Bangkok: Diplomatic Management Program, Class 6, 2014, Institute
of Foreign Affairs, Devawongworaphot Ministry of Foreign Affairs; 2014. (in Thai).
3. Office of Policy and Strategy. National Health Development Plan No. 11 (2012-2016). Nonthaburi:
Ministry of Public Health; 2012. (in Thai).
4. International Cooperation Agency. Guidelines for border health operations Supports the entry into
the ASEAN community. Nonthaburi: Department of Disease Control, Ministry of Public Health; 2014.
(in Thai).
5. Office of the Thai Health Security Research and Development Institute, Health Systems Research
Institute. The use of health services for Lao patients in Thailand: a case study of the impact on
Thai public hospitals; 2012. (in Thai).
6. Yongying P, Tienthavorn V, Tanvatanakul V, Tekhanmak K, Chaoniyom V. Districts Health Systems
on the Thailand-Laos Border: Situations and Major Problematic Conditions. Thailand Journal of
Health Promotion and Environmental Health.2017;40(2_03):28-40. (in Thai).
7. Yongying P, Tienthavorn V, Tanvatanakul V, Tekhanmak K, Jaidee P, Chaoniyom V. The direction
and developing process of Districts’ Health Systems on the Thailand-Laos Border. Journal of
Boromarajonani College of Nursing, Bangkok 2019;35(1-1):175-86. (in Thai).
8. Community Health System Research and Development Institute. Evaluation guidelines for developing
DHS. Community Health Research and Development Institute Foundation; 2014. (in Thai).
9. Ashananuphap S. District Health System: DHS: Experience the difference. Nonthaburi: Sahamitprinting
& Publishing Company; 2014. (in Thai).
10. World Health Organization. Monitoring the building blocks of health systems: A handbook of
indicators and their measurement strategies. Geneva: WHO Document Production Services; 2010.
11. Cooperrider DL, Whitney DA. positive revolution in change: Appreciative inquiry. Available from
https://www.researchgate.net/publication/237404587; 2005.
12. Jensen C. Delphi in Depth: Power Techniques from the Experts Berkeley. Singapore: n.p.; 1996.
13. Kitpridaborisuththi B. Social sciences research methodology. Bangkok: Chamchuri Product printing;
2011. (in Thai).
14. Rattanasajjadham K, Yamkasikorn M, Thanvatakul V, Suptapan V, et al. Research report on status
and strategies for promoting and supporting local wisdom concerning economic self-reliance in
the eastern region of Thailand. Nonthaburi: Office of the National Research Council of Thailand;
2003. (in Thai).
15. Health Network Leader, Male Health Volunteer Branch, 46, (interviewed on January 7, 2018).
(in Thai).
16. Health Network Leader branch of public health, female, 30, (interviewed on January 19, 2018).
(in Thai).
17. Health Network Leader branch of public health, male, 47, (interviewed on January 7, 2018).
(in Thai).
18. Health Network Leader branch of locally government, male,34, (interviewed on January 28, 2018).
(in Thai).
19. Tantiwetchakul S. Blow from inside Heart of development In His Majesty King Rama 9. Available
from https://mgronline.com/onlinesection/detail/9590000115284. 2016. (in Thai).
20. Berlo DK. The process of communication. New York: The Free Press;1960.
21. Health Network Leader branch of government and security, male, 47, (interviewed on January 7,
2018). (in Thai).
22. Health Network Leader branch of government and security, male, 44, (interviewed on January 19,
2018). (in Thai).
23. Health Network Leader branch of government and security, male, 59, (interviewed on January 9,
2018). (in Thai).
24. Health Network Leader branch of sub-district health service, male, 53, (interviewed on January
7, 2018). (in Thai).
25. Health Network Leader branch of locally government, female,40, (interviewed on January
17, 2018). (in Thai).
26. Health Network Leader branch of sub-district health service, female, 47, (interviewed on January
17, 2018). (in Thai).
27. Health Network Leader branch of district health service, female, 46, (interviewed on January
7, 2018). (in Thai).
28. Health Network Leader branch of public health, male, 51, (interviewed on January 19, 2018).
(in Thai).
29. Health Network Leader branch of locally government, female,45, (interviewed on January 9, 2018).
(in Thai).
30. Government Gazette. Office of the Prime Minister's Regulation on the Development of Quality of
Life at the Area Level, 2018. (135), Special Episode 54 D; March 9, 2018. (in Thai).
31. Mangchit P. Kanato M. and Kittima Mamen. Study of guidelines for the development of District
health networks. Journal of Faculty of Education Khon Kaen University; 2013. (in Thai).
32. Srivanichakorn S. ed. all. Hospital and community health system drive. Bangkok: Office of Health
Promotion Foundation, Community Health System Research and Development Office, ASEAN
Health Development Institute Mahidol University, PA Living Company Limited; 2011. (in Thai).
33. Rujiwankul S, Leethongdee S, and Suwanpan A. Develop a district health system management
model with participatory learning of local networks: a case study of Khun Han District, Sisaket
Province. Journal of Graduate School, Pitchayarat, Ubon Ratchathani Rajabhat University
2015;10(2):117-25. (in Thai).
34. Sosom B, Phrakotphon P, Suvannakha Y, Chaiyarit A, Sithan S, Soisisawat M, Chantapong S. Levels
of Quality of Life and Method to Develop Quality of Life in Thai Chronically ill patients. Health
Systems Research Institute; 2016. (in Thai).
35. Thienthavorn V. Communication for driving public policy, surveillance, prevention and control
Diabetes, high blood pressure Case study in Sing Buri province. Bangkok: Ph.D. Dissertation Program
(Political Communication) College of Political Communication Krirk University; 2015. (in Thai).
36. Sirikun C, Phakdeekul W. Assessing opinions on the development of district health service network
(DHS) in Sakon Nakhon province. Journal of Community Health Development Khon Kaen University
2014;2(1):1-11. (in Thai).
Downloads
เผยแพร่แล้ว
How to Cite
ฉบับ
บท
License
บทความที่ได้รับการตีพิมพ์ เป็นลิขสิทธิ์ของวารสารวิจัยสุขภาพและการพยาบาล (วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี กรุงเทพ) ไม่สามารถนำไปตีพิมพ์ซ้ำในวารสารฉบับอื่น
