ลักษณะที่เพิ่มความสามารถในการปฏิบัติการดูแลตนเองที่บ้านของผู้ป่วยวัณโรคปอด

บทคัดย่อ

จากการดำเนินงานโครงการพัฒนารูปแบบการดูแลผู้ป่วยต่อเนื่องที่บ้านสำหรับวัณโรคของโรงพยาบาลลำปาง ปี พ.ศ. 2547 พบว่า มีผู้ป่วยวัณโรคที่ขึ้นทะเบียนเป็นผู้ป่วยใหม่ 526 คน เฉลี่ยเดือนละ 31 คน และจากการส่งต่อเยี่ยมบ้านรายใหม่พบว่า จำนวนผู้ป่วยวัณโรคในเขตศูนย์สุขภาพชุมชนศรีหมวดเกล้ามีจำนวนสูงสุดในอำเภอเมืองลำปาง ดังนั้น การดูแลตนเองที่บ้านของผู้ป่วยมีส่วนสำคัญในการควบคุมและป้องกันโรค เพื่อศึกษาลักษณะที่เพิ่มความสามารถในการปฏิบัติการดูแลตนเองที่บ้านของผู้ป่วยวัณโรคปอด ในการวางแผนส่งเสริมศักยภาพ การดูแลตนเองของผู้ป่วยในชุมชน โดยได้ทำการศึกษาเชิงพรรณนา ในกลุ่มผู้ป่วยวัณโรคปอดที่ได้รับการเยี่ยมบ้านในเขตรับผิดชอบของศูนย์สุขภาพชุมชน อ.เมือง จ.ลำปาง ระหว่างวันที่ 1 กันยายน 2549 - 31 มกราคม 2550
เครื่องมือที่ใช้เป็นแบบสัมภาษณ์ ข้อมูลทั่วไป แบบสัมภาษณ์ความรู้และการปฏิบัติในการดูแลตนเอง แบบสำรวจลักษณะสุขอนามัยสิ่งแวดล้อมของบ้านผู้ป่วยวัณโรคปอด วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนา กำหนดนัยสำคัญทางสถิติ ค่า p น้อยกว่า 0.05 ผลการศึกษาพบว่า ผู้ป่วยวัณโรคปอดส่วนใหญ่เป็นเพศชาย (ร้อยละ 73.3) มีอายุเฉลี่ย 53 ปี สถานภาพสมรสคู่ (ร้อยละ 50.0) เคยได้รับความรู้เรื่องวัณโรค ร้อยละ 90 มีความรู้ในการดูแลตนเองอยู่ในระดับปานกลาง รัอยละ 51.7 มีการปฏิบัติการดูแลตนเองอยู่ในระดับดี ร้อยละ 68.3 และลักษณะสุขอนามัยสิ่งแวดล้อมของบ้านอยู่ในระดับดี ร้อยละ 43.3 และเมื่อวิเคราะห์สัดส่วนลักษณะที่ศึกษากับระดับคะแนนการปฏิบัติการดูแลตนเอง พบว่าลักษณะที่มีคะแนนการปฏิบัติการดูแลตนเองระดับดี อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ได้แก่ สถานภาพสมรสคู่ (ร้อยละ 63.4) การมีคนดูแล (ร้อยละ 80.5) การมีการออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอก่อนการเป็นโรค (ร้อยละ 51.2) การมีคะแนนความรู้ ในการดูแลตนเองระดับดี (ร้อยละ 48.7) และลักษณะสุขอนามัยสิ่งแวดล้อมที่บ้านอยู่ในระดับดี (ร้อยละ 56.1) ดังนั้น ในการเยี่ยมบ้านผู้ป่วยวัณโรคควรมีการส่งเสริมการดูแลตนเองของผู้ป่วยด้วยการเน้นให้ผู้ป่วยตระหนักถึงการดูแลสุขภาพด้วยตนเอง และให้สุขศึกษาในแนวลึกชัดเจน ครบทุกด้าน และทุกราย รวมทั้งสนับสนุนให้ครอบครัวมีส่วนร่วมวในการช่วยเหลือผู้ป่วยอย่างเหมาะสมเพื่อเพิ่มศักยภาพในการดูแลตนเองของผู้ป่วยต่อไป