การศึกษาฤทธิ์ต้านออกซิเดชันของตำรับยาสาบาน

บทคัดย่อ

บทนำและวัตถุประสงค์: ภาวะเครียดออกซิเดชันเกิดขึ้นจากความไม่สมดุลระหว่างสารออกซิแดนท์หรือ ROS ซึ่งนำไปสู่ความเสียหายของโปรตีน ไขมัน และดีเอ็นเอ รวมทั้งเพิ่มความเสี่ยงในการกลายพันธุ์ของดีเอ็นเอ โดยสารต้านอนุมูลอิสระมีความสำคัญอย่างยิ่งในการปกป้องเซลล์จากอนุมูลอิสระ สารต้านอนุมูลอิสระที่ได้จากสารอาหารมีบทบาทสำคัญในการต้านสภาวะเครียดออกซิเดชัน และการขาดแคลนสารต้านอนุมูลอิสระเหล่านี้ม ส่งผลให้เกิดโรคเรื้อรังและมะเร็ง สารต้านอนุมูลอิสระจากพฤกษเคมี เช่นวิตามิน C, E และ K หรือสารสีพืช เช่น แคโรทีนอยด์ และสารเมตาบอไลต์ทุติยภูมิ เช่นฟีนอลิกและโพลีฟีนอล ตำรับยาสาบานเป็นยาสมุนไพรที่ใช้เพื่อบรรเทาอาการให้แก่ผู้ป่วยมะเร็งที่อโรคยศาลา วัดคำประมง แต่อย่างไรก็ตามยังไม่มีหลักฐานทางวิทยาศาสตร์ที่ที่เกี่ยวข้องกับตำรับยานี้ ดังนั้นตำรับยาสาบานและสมุนไพรในตำรับ จะถูกนำไปใช้ในการสกัดด้วยสองวิธีคือ การหมักและการต้มน้ำ โดยสารสกัดเหล่านี้จะถูกนำไปทดสอบฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระด้วยวิธีการต่างๆ นอกจากนี้ สารสกัดจะถูกตรวจสอบปริมาณฟีนอลิกและฟลาโวนอยด์ทั้งหมดด้วย

ผลการศึกษา: สารสกัดชั้นเอทานอลของตำรับยาสาบานและสมุนไพรในตำรับ มี%Yield ต่ำกว่าสารสกัดชั้นน้ำ และจากการทดสอบปริมาณฟลาโวนอยด์รวมและปริมาณฟลินอลิกรวมสารสกัดชั้นเอทานอลของตำรับยาสาบาน พบว่ามีปริมาณฟลาโวนอยด์รวมและปริมาณฟลินอลิกรวมสูงกว่าสารสกัดชั้นน้ำ และจากการทดสอบฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระด้วยวิธีการ DPPH assay พบว่าสารสกัดตำรับยาสาบานชั้นน้ำมีประสิทธิภาพดี โดยมีค่า EC₅₀ เท่ากับ 7.98±0.98 µg/mL เมื่อเปรียบเทียบกับสารสกัดชั้นเอทานอล (EC₅₀ = 27.92±0.89 µg/mL) และเมื่อทดสอบฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระด้วยวิธี ABTS assay ของสารสกัดชั้นเอทานอลและชั้นน้ำของตำรับยาสาบาน พบว่า มีค่า EC₅₀ ใกล้เคียงกัน คือสารสกัดชั้นเอาทานอล มีค่า EC₅₀ เท่ากับ 1.06±0.20 และสารสกัดชั้นน้ำ มีค่า EC₅₀ เท่ากับ 1.03±0.10 mg/mL และจากผลจากการทดสอบฤทธิ์ต้านอนมูลอิสระด้วยวิธี FRAP assay พบว่าสารสกัดเอทานอลและสารสกัดจากน้ำของตำรับยาสาบาน มีค่า FRAP เท่ากับ 264.86±10.75 และ 301.32±0.46 mg Fe2+ เทียบเท่าต่อกรัมสารสกัดตามลำดับ สารสกัดชั้นน้ำมีฤทธิ์ดีกว่าสารสกัดชั้นเทอานอล ซึ่งบ่งชี้ถึงศักยภาพในการเป็นผู้ให้อิเล็กตรอนเพื่อกำจัดอนุมูลอิสระ และจากผลการทดสอบฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระด้วยวิธี NBT reduction assay พบว่าสารสกัดชั้นเอทานอลมีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระสูงกว่าสารสกัดจากน้ำ

อภิปรายผล: สารพฤกษเคมีในพืชประเภท Polyphenols มีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ โดยการทำปฏิกิริยาโดยตรงกับอนุมูลอิสระ, การให้อิเล็กตรอนเพื่อทำให้อนุมูลอิสระมีเสถียรภาพ และป้องกันความเสียหายที่เกิดขึ้นกับเซลล์ จากผลการศึกษาชี้ให้เห็นว่าสารสกัดชั้นเอทานอลมีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระมากกว่าสารสกัดชั้นน้ำในฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระที่ทำปฏิกิริยากันในเซลล์ ซึ่งแสดงถึงสารที่มีฤทธิ์ป้องกันภาวะเครียดออกซิเดชันภายในเซลล์ได้ แต่สารสกัดจากน้ำแสดงฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระที่เหนือกว่าในการทดสอบฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระที่ทำปฏิกิริยากันของสารเคมี โดยแสดงค่า EC₅₀ ที่ต่ำกว่าในการทดสอบด้วยวิธี DPPH และ ABTS ซึ่งความแตกต่างในฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระตามวิธีต่างๆ เกิดจากความแตกต่างในชนิดของอนุมูลอิสระและเทคนิคการวัด โดยผลการศึกษานี้มีความแตกต่างจากการศึกษาในอดีต เป็นผลมาจากความหลากหลายของสมุนไพร ซึ่งได้รับอิทธิพลจากปัจจัยต่างๆ เช่น สถานที่ปลูก, การเก็บเกี่ยว, เวลาที่ปลูก เป็นต้น

ข้อสรุปและข้อเสนอแนะ: การศึกษานี้บ่งชี้ว่าตำรับยาสาบาน แสดงฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระที่สามารถยับยั้งสารออกซิแดนท์หรือ ROS ได้หลายประเภท จากการทดสอบด้วยวิธี DPPH, ABTS, FRAP, NBT reduction assays