การพัฒนารูปแบบการส่งเสริมการใช้ยาอย่างสมเหตุผลด้วยยาสมุนไพรทดแทนในร้านขายยาคุณภาพที่เข้าร่วมโครงการ Common illness จังหวัดนครสวรรค์
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทนำและวัตถุประสงค์: การใช้ยาสมเหตุผลในร้านยา เป็นนโยบายเพื่อลดปัญหาการใช้ยาไม่เหมาะสมของประชาชน ซึ่งอาศัยความร่วมมือของเภสัชกรร้านยา ประกอบกับมีโครงการดูแลอาการเจ็บป่วยเล็กน้อยโดยเภสัชกรชุมชน การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์ 1. เพื่อศึกษาสถานการณ์การใช้ยาสมุนไพรก่อนและหลังการใช้รูปแบบการส่งเสริมการใช้ยาสมุนไพรทดแทน 2. เพื่อพัฒนารูปแบบการส่งเสริมการใช้ยาสมุนไพรทดแทน 3. เพื่อประเมินผลการใช้รูปแบบการส่งเสริมการใช้ยาสมุนไพรทดแทน
วิธีการศึกษา: เป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม กลุ่มตัวอย่างคือเภสัชกรที่เข้าร่วมโครงการดูแลอาการเจ็บป่วยเล็กน้อยโดยเภสัชกรชุมชน เป็นร้านยา 11 ร้าน และผู้ป่วยบัตรทองที่มาใช้บริการใน 5 อาการ ได้แก่ ไข้ เจ็บคอ น้ำมูก ไอและท้องเสีย โดยมีขั้นตอนการวิจัย 3 ระยะ ได้แก่ ระยะที่ 1 ศึกษาข้อมูลพื้นฐาน และสถานการณ์การในร้านยาที่เข้าร่วมโครงการ ระยะที่ 2 พัฒนารูปแบบการส่งเสริมการใช้ยาสมุนไพรทดแทน และ ระยะที่ 3 การประเมินผลการใช้รูปแบบ ในเดือนสิงหาคม 2566 - เดือนมีนาคม 2567
ผลการศึกษา: ระยะที่ 1 พบว่า เภสัชกรมีประสบการณ์การใช้ยาฟ้าทะลายโจร ยาน้ำแก้ไอผสมมะขามป้อมและยาอมมะแว้ง ในขณะที่ยาจันทน์ลีลา ยาห้าราก ยาปราบชมพูทวีป และยาเหลืองปิดสมุทร ไม่พบว่ามีการให้บริการในร้านยา ระยะที่ 2 การพัฒนารูปแบบการส่งเสริมการใช้ยาสมุนไพร ได้แก่ การอบรมความรู้ การสนับสนุนยาสมุนไพร การจัดตั้งกลุ่มไลน์เพื่อสนับสนุนข้อมูลทางวิชาการ ระยะที่ 3 หลังใช้รูปแบบการส่งเสริมการใช้ยาสมุนไพร พบร้านยาเดี่ยวมีการใช้ยาสมุนไพรมากกว่าร้านยาที่มีสาขา สำหรับอาการไข้และเจ็บคอ พบการใช้ฟ้าทะลายโจร ยาจันทน์ลีลาและยาห้ารากเพิ่มขึ้น และการใช้ Paracetamol, Ibuprofen, Amoxycillin และ Roxithromycin ลดลง อาการน้ำมูก พบการใช้ยาปราบชมพูทวีปมากขึ้น และการใช้ยา Cetirizine, Chlorpheniramine และ Loratadine ลดลง อาการท้องเสีย พบการใช้ยาเหลืองปิดสมุทร มากขึ้น และการใช้ Loperamide, Dioctahedral smectite และ Norfloxacin ลดลง และอาการไอ พบการใช้ยาอมมะแว้ง และยาน้ำแก้ไอผสมมะขามป้อม โดยไม่มีผลต่อการใช้ยาแผนปัจจุบัน
อภิปรายผล: รูปแบบที่พัฒนาส่งผลให้มีการสั่งใช้ยาสมุนไพรของเภสัชกรในร้านยาเดี่ยว ซึ่งเภสัชกรมีอิสระในการตัดสินใจ
สรุปผลและข้อเสนอแนะ: พบการใช้ยาแผนปัจจุบันในการบรรเทาอาการไข้ เจ็บคอ มีน้ำมูก ไอและท้องเสีย โดยเฉพาะยาปฏิชีวนะลดลง ซึ่งเป็นแนวทางในการส่งเสริมการใช้ยาอย่างสมเหตุผล ควรศึกษายาสมุนไพรที่มีข้อมูลทางวิชาการโดยเทียบกับยาแผนปัจจุบันอย่างเฉพาะเจาะจง เพื่อเป็นแนวทางในการพัฒนาการใช้ยาอย่างสมเหตุผล
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เอกสารอ้างอิง
Thawornwattanayong W. Rational Drug Use in Community Pharmacy.1 st ed. Bangkok. 2560. (in Thai)
Health Systems Research Institute (HSRI). [Internet]. [cited 2024 Apr 2]. Available from: https://www.hsri.org/ (in Thai)
BoonkongThong ฺc. Comparison of the effectiveness of Chantaleela and paracetamol in reducing flu symptoms. Journal of Thai Traditional and Alternative Medicine. 2016;2(15):31. (in Thai)
Srikwan R, Poowaruttanawiwit P, Rattanamanee K , Rimpanit S. Evaluation of Differential Diagnosis of Acute Pharyngitis and Tonsillitis by Using a Scoring Tool to Predict the risk of Group A Streptococci infectionin a Community Hospital. Thai journal of pharmacy practice. 2020 Aug 7;3:750–9. (in Thai)
Ministry of Public Health. Details of Ministry of Public Health indicators [Internet]. Vol. 1, Stagetery And Planning Division. Available from: http://www.sshos.go.th/wp-content/uploads/2022/02/kpi_template_edit2.pdf1 vols. (in Thai)
Tiloklurs P, Wannapira W, Mongkhol S. Andrographis paniculata Replacement Antibiotics Used among Upper Respiratory Tract Infection Patients in Primary Care Cluster Network. Buddhachinaraj medical jounal. 2020;37(3). (in Thai)
Leangpanich S. Comparative study of efficacy and adverse effect of Prapchompoothaweep remedy crude drug and loratadine for treatment of allergic rhinitis patients (clinical trial phase II): Thammasat university; 2018. (in Thai)
The Gastroenterological Association of Thailand. Acute diarrhea in elderly [Internet]. 2; 2003 [cited 2024 Apr 3]. Available from:https://www.gastrothai.net/source/content-file/11.guideline%20Diarrhea%201.pdf. (in Thai)
Thawornwattanayong W. Rational Drug Use in Community Pharmacy.1 st ed. Bangkok. 2560. (in Thai)
