การสำรวจพืชสมุนไพรในพื้นที่ป่าชุมชนตำบลดอยฮาง อำเภอเมือง จังหวัดเชียงรายเพื่อใช้เป็นแหล่งวัตถุดิบสมุนไพรในการดูแลสุขภาพผู้สูงอายุ

บทคัดย่อ

บทนําและวัตถุประสงค์:ตำบลดอยฮางมีผู้สูงอายุร้อยละ 17.67ซึ่งมีปัญหาสุขภาพ โดยผู้สูงอายุเข้าถึงบริการสถานพยาบาลได้จำกัดเพราะบางหมู่บ้านอยู่ในพื้นที่ห่างไกล โดยในพื้นที่มีป่าชุมชน ดังนั้นจึงจำเป็นต้องสำรวจพืชสมุนไพรในพื้นที่ป่าชุมชนเพื่อใช้เป็นแหล่งวัตถุดิบสมุนไพรในการดูแลสุขภาพผู้สูงอายุ บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสมุนไพรท้องถิ่นในตำบลดอยฮาง อำเภอเมือง จังหวัดเชียงรายที่ใช้ในการดูแลสุขภาพผู้สูงอายุ

วิธีการศึกษา:การวิจัยในครั้งนี้เป็นการศึกษาวิจัยแบบผสม โดยมีการใช้วิจัยเชิงสำรวจและวิจัยเชิงคุณภาพ โดยมีผู้ให้ข้อมูลสำคัญเป็นผู้ที่มีความเชี่ยวชาญด้านสมุนไพรในท้องถิ่น จำนวน 8 คน ซึ่งใช้วิธีการเลือกแบบเจาะจง เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยครั้งนี้ ประกอบด้วย 2 ส่วนได้แก่แบบสัมภาษณ์เชิงลึกและการจัดประชุมกลุ่ม

ผลการศึกษา: พบว่าสมุนไพรในพื้นที่ตำบลดอยฮางมีจำนวนกว่า 176 ชนิด นำมาจัดกลุ่มสมุนไพรตามส่วนที่ใช้ของแพทย์แผนไทยได้ 6 จำพวก ได้แก่ (1)พืชจำพวกต้น จำนวน 73 ชนิด (2) พืชจำพวกเถา-เครือ จำนวน 49 ชนิด (3) พืชจำพวก หัว-เหง้า จำนวน 21 ชนิด (4) พืชจำพวกผัก จำนวน 12 ชนิด (5) พืชจำพวกหญ้า จำนวน 15 ชนิด (6) พืชจำพวกว่าน จำนวน 6 ชนิด ซึ่งมีการส่งเสริมให้ผู้สูงอายุนำสมุนไพรมาใช้ดูแลสุขภาพ เป็นสมุนไพรที่หาได้ง่ายในท้องถิ่นและมีวิธีการใช้ที่สะดวก แบ่งเป็นสมุนไพรแก้อาการตามกลุ่มโรค จำนวน 5 กลุ่ม ดังนี้ (1) สมุนไพรแก้อาการในกลุ่มโรคผิวหนังจำนวน 7 ชนิด (2) สมุนไพรแก้อาการในกลุ่มโรคทางเดินอาหารจำนวน 14 ชนิด (3) สมุนไพรแก้อาการในกลุ่มโรคทางเดินหายใจ จำนวน 9 ชนิด(4) สมุนไพรแก้อาการในกลุ่มโรคโครงสร้าง กระดูกข้อ กล้ามเนื้อและเส้นเอ็นจำนวน 1 ชนิด (5) สมุนไพรแก้อาการในกลุ่มโรคลมจำนวน 2 ชนิด

อภิปรายผล :จากผลการศึกษาการสำรวจพืชสมุนไพรในพื้นที่ป่าชุมชนตำบลดอยฮาง พบว่ามีพืชสมุนไพรในท้องถิ่นที่มีโอกาสนำมาใช้ในการดูแลสุขภาพผู้สูงอายุ ซึ่งการส่งเสริมนำเอาสมุนไพรมาใช้ในการดูแลสุขภาพเป็นการส่งเสริมให้ประชาชนรู้จักพึ่งพาตนเองช่วยลดรายจ่ายด้านสุขภาพและสามารถต่อยอดเป็นแหล่งวัตถุดิบสมุนไพรเพื่อสร้างรายได้จากการขายวัตถุดิบสมุนไพรให้กับผู้สูงอายุในชุมชน

ข้อสรุปและข้อเสนอแนะ:การศึกษาวิจัยในครั้งนี้เป็นการสำรวจสมุนไพรในพื้นที่ตำบลดอยฮาง ซึ่งพืชสมุนไพรที่สำรวจพบเป็นสมุนไพรในท้องถิ่น หากมีการนำผลการศึกษาไปใช้ควรมีการปรับให้มีความเหมาะสมกับบริบทการเจ็บป่วยของคนในพื้นที่ และในการศึกษาวิจัยครั้งต่อไปควรมีการติดตามผลการส่งเสริมการดูแลสุขภาพผู้สูงอายุด้วยสมุนไพรในพื้นที่ตำบลดอยฮางและนำมาพัฒนาแนวทางในการส่งเสริมการดูแลสุขภาพผู้สูงอายุด้วยสมุนไพรต่อไป