ฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ ฤทธิ์ต้านการอักเสบ และความคงตัวของสารสกัดตำรับยาทัพยาธิคุณ

บทคัดย่อ

บทนำและวัตถุประสงค์: ยาทัพยาธิคุณ เป็นตำรับยาที่มีสรรพคุณระงับปวด แก้มือชาเท้าชา ในทางการแพทย์แผนไทยนิยมนำมารักษาอาการชาจากโรคเบาหวาน การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ ฤทธิ์ต้านการอักเสบ และความคงตัวของสารสกัดตำรับยาทัพยาธิคุณ ผู้วิจัยจึงต้องการพิสูจน์ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาในตำรับทัพยาธิคุณ เนื่องจากยังไม่มีการศึกษาวิจัยฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาของสมุนไพรตำรับทัพยาธิคุณมาก่อน อีกทั้งยังเป็นการพิสูจน์ว่าตำรับยาทัพยาธิคุณมีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระและต้านการอักเสบที่สามารถช่วยชะลอความเสื่อมระดับเซลล์ซึ่งตรงกับสรรพคุณของตำรับที่ช่วยบรรเทาอาการปวดกล้ามเนื้อ ปวดเมื่อย จุกเสียด กินอาหารไม่รู้รส และนอนไม่หลับอีกด้วย

วิธีการศึกษา: การศึกษานี้เป็นงานวิจัยในห้องปฏิบัติการโดยศึกษาฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระด้วยวิธี DPPH assay ฤทธิ์การต้านการอักเสบ nitric oxide และศึกษาความคงตัวของตำรับยาทัพยาธิคุณจากสาร piperine ด้วยการพิสูจน์อัตลักษณ์ HPLC ที่อุณหภูมิ 50, 60, 70, 80°ซ ระยะเวลา 3, 6, 9 และ 12 วัน

ผลการศึกษา: พบว่าฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระด้วยวิธี DPPH assay ที่ความเข้มข้น 5 mg/ml, 2.5 mg/ml, 1.25 mg/ml, 0.625 mg/ml, 0.312 mg/ml, 0.156 mg ความยาวคลื่นแสง 515 nm พบว่าฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ ของตำรับยาทัพยาธิคุณปริมาณ 0.8859 mg/ml การศึกษาฤทธิ์ต้านการอักเสบของด้วยวิธีการยับยั้ง nitric oxide ที่ความเข้มข้น 1 mg/ml, 0.5 mg/ml, 0.313 mg/ml, 0.156 mg/ml, 0.078 mg/ml, 0.039 mg/ml, 0.020 mg/ml, 0.098 mg/ml ที่ความยาวคลื่นคลื่นแสง 515 nm พบว่าสามารถยับยั้งกระบวนการ nitric oxide ปริมาณ 1.59 mg/ml การศึกษาความคงตัวของตำรับยาทัพยาธิคุณ ที่อุณหภูมิ 50, 60, 70, 80°ซ เป็นระยะเวลา 3, 6, 9 และ 12 วัน เพื่อคำนวณหาค่าวันหมดอายุ (T90) พบว่า เมื่อเก็บตัวยาตำรับยาทัพยาธิคุณ ที่อุณหภูมิ 50°ซ สามารถเก็บได้นาน 7 วัน, อุณหภูมิ 60°ซ สามารถเก็บได้นาน 6 วัน, อุณหภูมิ 70°ซ สามารถเก็บได้นาน 4 วัน, อุณหภูมิ 80°ซ สามารถเก็บได้นาน 3 วัน, อุณหภูมิ 25°ซ สามารถเก็บได้นาน 23 วัน และอุณหภูมิ 30°ซ สามารถเก็บได้นาน 16 วัน

อภิปรายผล: การศึกษาฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาของตำรับยาทัพยาธิคุณด้วยหาค่า antioxidant ด้วยวิธีการ DPPH radical scavenging assay, ฤทธิ์การยับยั้ง nitric oxide และศึกษาความคงตัวของตำรับยาทัพยาธิคุณนี้ ทำให้ทราบถึงคุณสมบัติทางเคมีในการต้านอนุมูลอิสระและคุณสมบัติในการต้านการอักเสบ และยังพบว่าตำรับยาทัพยาธิคุณสามารถเก็บไว้ที่อุณหภูมิ 25°ซ ได้นานถึง 23 วัน โดยตำรับยาทัพยาธิคุณเป็นตำรับยาทางการแพทย์แผนไทยที่ช่วยในการบรรเทาอาการจุกเสียดในอก แก้ปวดกล้ามเนื้อ มือชาเท้าชา นอนไม่หลับ ซึ่งสอดคล้องกับผลการศึกษาที่พบว่า ตำรับยาทัพยาธิคุณสามารถต้านอนุมูลอิสระซึ่งเป็นสารที่ช่วยให้ชะลอความเสื่อมของร่างกายและยังต้านการอักเสบได้อีกด้วย

ข้อสรุปและข้อเสนอแนะ: จากการศึกษาฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ ฤทธิ์การยับยั้งการอักเสบ ที่สกัดด้วย เอทานอล 95% พบว่า สารสกัดตำรับยาทัพยาธิคุณ ต้องใช้ปริมาณ 0.8859 mg/ml ถึงจะสามารถต้านอนุมูลอิสระเมื่อเทียบกับสารมาตรฐาน ascorbic acid และใช้ปริมาณ1.59 mg/ml ในการต้านการอักเสบ ในด้านความคงตัวตำรับยาทัพยาธิคุณในรูปแบบผงสามารถเก็บที่อุณหภูมิห้อง 25°ซ ได้นานถึง 23 วัน อย่างไรก็ตามการศึกษาครั้งนี้ใช้กระบวนการสกัดด้วยเอทานอล เพียงอย่างเดียว ในการศึกษาครั้งต่อไปควรเพิ่มตัวแปรและการสกัดที่หลากหลายเพื่อให้ได้ผลการศึกษาที่คลอบคลุมและแม่นยำยิ่งขึ้น