การจัดบริการคลินิกกัญชาทางการแพทย์และการสั่งจ่ายผลิตภัณฑ์กัญชาทางการแพทย์ในโรงพยาบาลรัฐ จังหวัดน่าน

บทคัดย่อ

บทนำและวัตถุประสงค์ การใช้ประโยชน์จากสารสกัดกัญชาทางการแพทย์เป็นที่ยอมรับมากขึ้น สำหรับในประเทศไทย กระทรวงสาธารณสุขได้เล็งเห็นประโยชน์ของการใช้ผลิตภัณฑ์กัญชาทางการแพทย์และสนับสนุนให้ประชาชนเข้าถึงอย่างมีประสิทธิภาพ โดยการเพิ่มหน่วยบริการและส่งเสริมให้สถานพยาบาลของรัฐจัดตั้งคลินิกกัญชาทางการแพทย์ อย่างไรก็ตาม การเปิดให้บริการคลินิกกัญชาทางการแพทย์ในสถานพยาบาลของรัฐปัจจุบันยังไม่สามารถจัดตั้งได้อย่างครอบคลุมตามเป้าหมายที่วางไว้ โดยอาจมีหลายปัจจัยที่เกี่ยวข้อง ดังนั้นจึงทำการศึกษาโดยมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการจัดบริการคลินิกและการสั่งจ่ายผลิตภัณฑ์กัญชาทางการแพทย์ในโรงพยาบาลรัฐ จังหวัดน่าน และหาปัจจัยที่สัมพันธ์กับการจัดตั้งคลินิก                

วิธีการศึกษา การศึกษาเป็นเชิงพรรณนาแบบภาคตัดขวาง เจาะจงคัดเลือกกลุ่มตัวอย่างจากบุคลากรทางการแพทย์ที่รับผิดชอบในโรงพยาบาลจำนวน 15 แห่ง โดยใช้แบบสอบถามเป็นเครื่องมือ เก็บข้อมูลระหว่างวันที่ 15 ตุลาคม 2564 ถึงวันที่ 30 มีนาคม 2565 ใช้สถิติ Pearson Correlation และ Fisher’s Exact test

ผลการศึกษา กลุ่มตัวอย่าง 80 ราย พบว่าร้อยละ 73.8 มีความพร้อมจัดตั้งคลินิกกัญชาและมีทัศนคติต่อการจัดบริการอยู่ในระดับสูงร้อยละ 77.5 ทั้งนี้ การจัดตั้งคลินิกในโรงพยาบาลทั่วไปครบ 1 แห่ง และโรงพยาบาลชุมชน 11 แห่ง (ร้อยละ78.5) โดยพบว่าร้อยละ 23.8 จัดตั้งแล้วแต่ไม่ได้สั่งจ่ายผลิตภัณฑ์กัญชา เนื่องจากศักยภาพและทรัพยากร โดยเฉพาะ บุคลากรทั้งอัตรากำลังและสมรรถนะ ปัจจัยความสัมพันธ์พบว่า อายุ และระยะเวลาที่ปฏิบัติงานมีความสัมพันธ์กับทัศนคติอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p < 0.05) ระดับทัศนคติต่อการจัดบริการคลินิกกัญชาโดยรวม (p < 0.05) และทัศนคติด้านแผนพัฒนาระบบสุขภาพสาขากัญชาทางการแพทย์ มีความสัมพันธ์กับการจัดตั้งคลินิกกัญชา (p < 0.01) ระดับความรู้ของกลุ่มตัวอย่างที่เป็นแพทย์อยู่ในระดับปานกลางไม่สัมพันธ์กับการสั่งจ่ายผลิตภัณฑ์กัญชา

อภิปรายผล จากข้อค้นพบดังกล่าว โรงพยาบาลขนาดใหญ่ระดับแม่ข่ายมีความพร้อมในการจัดตั้งและพร้อมให้บริการคลินิกกัญชาได้มากกว่าโรงพยาบาลขนาดเล็กเนื่องจากข้อจำกัดทรัพยากร โดยเฉพาะบุคลากร แม้ว่ากลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่ร้อยละ 95.0 จะรับทราบนโยบายเป้าหมายการจัดตั้งให้บริการคลินิกกัญชาทางการแพทย์และรับทราบกระแสการตื่นตัวของสังคมต่อเรื่องการรักษาโรคด้วยกัญชามีสูง นอกจากนี้การที่แพทย์มีความรู้เรื่องการใช้ผลิตภัณฑ์กัญชาและการสั่งจ่ายที่ปานกลาง มีผลจากประสบการณ์ที่จำกัด ประกอบกับเป็นระยะเริ่มแรกโรงพยาบาลเพิ่งจัดตั้งคลินิกกัญชา ระบบการจัดบริการยังทำได้ไม่เต็มที่ มีผู้มารับบริการน้อยและไม่มีหลักฐานเชิงประจักษ์เพียงพอ ส่งผลต่อการตัดสินใจสั่งจ่ายผลิตภัณฑ์กัญชาของแพทย์      

ข้อสรุป ข้อสรุปจากการศึกษานี้ หากต้องการสนับสนุนสถานพยาบาลให้สามารถจัดตั้งและดำเนินการรักษาผู้ป่วยด้วยผลิตภัณฑ์กัญชาทางการแพทย์อย่างมีประสิทธิภาพนั้น จำเป็นต้องปรับเปลี่ยนทัศนคติ มุมมองการรักษากัญชาในเชิงบวก และพัฒนาการจัดบริการคลินิกผ่านแผนพัฒนาระบบสุขภาพ Service plan สาขากัญชาทางการแพทย์ ซึ่งจะช่วยให้การขับเคลื่อนงานอย่างมีทิศทางและเป้าหมายได้ชัดเจนได้ดียิ่งขึ้น อีกทั้งควรมีการวิจัยทางคลินิกด้านประสิทธิผลการรักษาด้วยผลิตภัณฑ์กัญชา ที่เป็นหลักฐานเชิงประจักษ์เพื่อสร้างความเชื่อมั่นในการใช้ผลิตภัณฑ์กัญชารักษาผู้ป่วยต่อไป