ประสิทธิผลของยาประสะน้ำนมต่อการเพิ่มปริมาณน้ำนมในมารดาหลังคลอด

บทคัดย่อ

การเลี้ยงลูกด้วยนมแม่เป็นรากฐานเริ่มต้นของการส่งเสริมสุขภาพของเด็ก เพื่อป้องกันการเกิดโรคต่าง ๆ ที่พบในทารก โดยยาประสะน้ำนม ตามคัมภีร์ปฐมจินดา มีสรรพคุณเป็นยาเพิ่มปริมาณน้ำนม โดยในตำรับมีส่วนประกอบคือ โกฐ 5 เทียน 5 กรุงเขมา ขิงแห้ง รากกระพังโหม และชะมดต้น ซึ่งในปัจจุบันยังขาดข้อมูลวิจัยสนับสนุน การศึกษานี้เป็นการศึกษาแบบกึ่งทดลอง โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาประสิทธิผลของยาประสะน้ำนมต่อการเพิ่มปริมาณน้ำนมในมารดาหลังคลอด กลุ่มตัวอย่างคือ มารดาที่คลอดแบบปกติและให้นมบุตรที่โรงพยาบาลพรหมพิราม จำนวน 24 คน แบ่งออกเป็น 2 กลุ่ม กลุ่มที่ 1 ได้รับยาประสะน้ำนม รับประทานครั้งละ 100 มิลลิตร วันละ 3 ครั้ง ก่อนอาหาร เช้า กลางวันและเย็น และกลุ่มที่ 2 ได้รับการดูแลมาตรฐาน วัดปริมาณน้ำนมที่ได้ด้วยเครื่องปั๊มนมอัตโนมัติโดยใช้เวลาปั๊ม 15 นาที/เต้า โดยนำผลที่ได้จากวันที่ 2 3 7 และ 14 วันหลังคลอด มาเปรียบเทียบปริมาณน้ำนมที่เพิ่มขึ้นภายในกลุ่มด้วยสถิติ paired t-test และเปรียบเทียบระหว่างกลุ่มด้วยสถิติ unpaired t-test พบว่ามารดาหลังคลอดมีอายุเฉลี่ย 29 ปี ทั้งสองกลุ่มหลังจากได้รับการรักษามีปริมาณน้ำนมเพิ่มขึ้นเช่นเดียวกัน ในกลุ่มที่ได้รับยาประสะน้ำนม พบว่ามีปริมาณน้ำนมเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติตั้งแต่วันที่ 3 หลังคลอด และเมื่อเปรียบเทียบระหว่างกลุ่ม ปริมาณน้ำนม 14 วันหลังคลอด ในกลุ่มที่ได้รับยาประสะน้ำนมมีปริมาณมากกว่ากลุ่มควบคุมอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p < 0.001) ในกลุ่มยาประสะน้ำนมมีมารดาหลังคลอด 1 คน มีอาการคลื่นไส้หลังจากรับประทานยาประสะน้ำนม โดยสรุปยาประสะน้ำนมสามารถเพิ่มปริมาณน้ำนมในมารดาหลังคลอดได้ ควรมีการศึกษาเพิ่มเติมเกี่ยวกับกลไกการออกฤทธิ์ของตำรับยาประสะน้ำนม และควรศึกษาทางคลินิกเกี่ยวกับประสิทธิผลและความปลอดภัยของตำรับยานี้ต่อไป