ความปลอดภัยและประโยชน์ของตำรับยาปลูกไฟธาตุในมารดาหลังคลอดที่ให้นมบุตร

บทคัดย่อ

ตำรับยาปลูกไฟธาตุเป็นยาในพระคัมภีร์มหาโชติรัตและอยู่ในบัญชียาหลักแห่งชาติ มีข้อบ่งใช้กระตุ้นน้ำนมและกระจายเลือดลมสำหรับมารดาหลังคลอด แต่ยังไม่มีรายงานเกี่ยวกับผลต่อการไหลของน้ำนม รวมถึงความปลอดภัยและอาการไม่พึงประสงค์ในการใช้ยาสำหรับมารดาหลังคลอด การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการไหลของน้ำนม สุขภาพของมารดาหลังคลอด อาการไม่พึงประสงค์และความพึงพอใจหลังจากใช้ตำรับยาปลูกไฟธาตุ เป็นการศึกษาเชิงสังเกตแบบติดตามไปข้างหน้าในมารดาหลังคลอดที่ให้นมบุตร ณ โรงพยาบาลเถิน จังหวัดลำปาง จำนวน 58 ราย วิเคราะห์ข้อมูลด้วยค่าเฉลี่ย ร้อยละ ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และเปรียบเทียบคะแนนการไหลของน้ำนม ขนาดรอบเอว ระดับยอดมดลูกและสุขภาพของมารดาหลังคลอดก่อนและหลังการใช้ตำรับยาปลูกไฟธาตุ ด้วยสถิติ paired t-test ผลการศึกษาพบว่า หลังจากใช้ตำรับยาปลูกไฟธาตุ 7 วัน มารดาหลังคลอดมีคะแนนการไหลของน้ำนมอยู่ในระดับดี ร้อยละ 60.4 และลักษณะของน้ำนมเปลี่ยนเป็นน้ำนมดีหรือน้ำนมสีขาวขุ่นที่สอดคล้องกับพระคัมภีร์ปฐมจินดา ร้อยละ 96.6 โดยมีขนาดรอบเอวและระดับยอดมดลูกลดลง อย่างมีนยั สำคัญ ทางสถิติ (p < 0.05) ส่วนด้านสขุภาพพบว่ามีปริมาณน้ำนมเพิ่มขึ้นเพียงพอต่อการเลี้ยงดูบุตร บุตรดูดนมดีขึ้น มีอาการคัดตึงเต้านมเพิ่มขึ้น ขับถ่ายเป็นปกติดีขึ้น และปวดแผลฝีเย็บลดลง อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p < 0.05) สำหรับอาการไม่พึงประสงค์ พบอาการแสบร้อนคอ ใจสั่นหวิว และอาการหายไปภายใน 1-2 ชั่วโมงหลังจากใช้ยา จำนวน 2 ราย โดยมารดาหลังคลอดมีความพึงพอใจในด้านสรรพคุณกระตุ้นน้ำนม สนใจใช้ยาต่อเนื่อง และหากคลอดบุตรคนต่อไปจะใช้ตำรับยาปลูกไฟธาตุ ร้อยละ 96.6