ฤทธิ์ต้านการอักเสบและบรรเทาอาการปวดของสมุนไพรสำหรับการทับหม้อเกลือ

บทคัดย่อ

การทับหม้อเกลือ เป็นวิธีหนึ่งในการดูแลมารดาหลังคลอดด้วยศาสตร์การแพทย์แผนไทย จากงานวิจัยในระดับคลินิก พบว่า การทับหม้อเกลือมีประสิทธิผลในการฟื้นฟูสุขภาพมารดาหลังคลอด อีกทั้งยังสามารถลดอาการปวดกล้ามเนื้อและลดขนาดรอบเอว โดยสมุนไพรที่นิยมใช้เป็นส่วนประกอบหลักในการทับหม้อเกลือมีอยู่ 7 ชนิด คือ ว่านชักมดลูก ไพล ว่านนางคำ ว่านมหาเมฆ การบูร เกลือสมุทร และใบพลับพลึง ในปัจจุบันยังไม่มีรายงานการรวบรวมงานวิจัยของสมุนไพรดังกล่าวที่เกี่ยวข้องกับการทับหม้อเกลือ ดังนั้นคณะผู้วิจัยจึงสนใจที่จะศึกษางานวิจัยที่เกี่ยวข้องกับการอักเสบของสมุนไพรทั้ง 7 ชนิด โดยเป็นการวิจัยจากเอกสารที่ได้รวบรวมมาจากหลายแหล่งที่มา ซึ่งเป็นข้อมูลทุติยภูมิทั้งหมด จากการศึกษางานวิจัยพบว่า เหง้าว่านชักมดลูก เหง้าไพล เหง้าว่านนางคำ เหง้าว่านมหาเมฆ การบูร และใบพลับพลึง มีฤทธิ์ลดการอักเสบได้ในการศึกษาในระดับหลอดทดลองและสัตว์ทดลอง โดยไปยับยั้งสารสื่อกลางทางเคมีที่เกี่ยวข้องกับการอักเสบ เช่น nitric oxide, prostaglandin E2 และ cyclooxyganse-2 รวมทั้งสามารถลดการอักเสบและอาการปวดในหนูทดลอง ในการศึกษาทางคลินิกมีการศึกษาในสารสกัดไพล พบว่าครีมไพลและน้ำมันไพลสามารถลดอาการปวดกล้ามเนื้อจากโรคกล้ามเนื้อเคล็ด กลุ่มอาการปวดกล้ามเนื้อและเยื่อพังผืด และอาการปวดหลังจากการออกกำลังกาย ใบพลับพลึงจะนำมาใช้ในการทับหม้อเกลือโดยนำมาห่อหม้อทะนน พบว่ามีงานวิจัยสนับสนุนว่าใบพลับพลึงที่ผ่านการอบแห้งที่อุณหภูมิ 50 องศาเซลเซียส เป็นเวลา 30 นาที ให้ปริมาณสารสำคัญ (ไลโครีน) ในการต้านการอักเสบมากที่สุดและมากกว่าแบบสด ซึ่งสอดคล้องกับการนำใบพลับพลึงไปใช้ในการทับหม้อเกลือ เพราะใบพลับพลึงจะโดนความร้อนจากหม้อทะนนก่อนที่จะนำไปใช้กับมารดาหลังคลอด ในส่วนของเกลือสมุทรยังไม่พบงานวิจัยเกี่ยวกับการลดการอักเสบ สรุปได้ว่าการทับหม้อเกลือสามารถบรรเทาอาการปวดมดลูก ปวดกล้ามเนื้อ และอาการบวม ผ่านทาง 2 กลไกหลัก คือ ความร้อนที่ได้รับจากเกลือสมุทร และสรรพคุณลดการอักเสบและลดปวดของสมุนไพร อย่างไรก็ตามควรมีการศึกษาการลดการอักเสบของว่านชักมดลูก ว่านนางคำ ว่านมหาเมฆ การบูร และพลับพลึง ในรูปแบบยาภายนอก ในระดับคลินิกเพิ่มเติม เพื่อเป็นข้อมูลพื้นฐานในการนำไปพัฒนาเป็นยาสำหรับมารดาหลังคลอดในอนาคต